Chin-hu̍t seng-bu̍t (Eukaryota) sī sè-pau lāi-té ū sè-pau-hu̍t ê seng-bu̍t, pau-koat tōng-bu̍t, si̍t-bu̍t, khún-lūi, kap goân-seng-seng-bu̍t.
Cĭng-hŏk sĕng-ŭk (真核生物) sê dó̤i sá̤-bàu lā̤ ô sá̤-bàu-hŏk gì dăng-sá̤-bàu sĕng-ŭk gâe̤ng dŏ̤-sá̤-bàu sĕng-ŭk gì tūng-chĭng, bău-guák sū-iū gì dông-ŭk, sĭk-ŭk, cĭng-kṳ̄ng gâe̤ng gì-tă ô mŏk-mŏk bău lā̤ gì hók-căk ā-sá̤-bàu giék-gáiu gì sĕng-ŭk.
250px|right|thumb|Ekaryòt Ekaryòt se yon òganis iniselilè (ki gen yon sèl selil) oswa miltiselilè (ki gen plizyè selil), tankou levi, plant ak zannimo; li konpoze avèk selil ekaryotik ki gen ladan yon nwayo kòrèk ak òganèl ki ini relye avèk manbràn nan.
Les eucariotes, c' est des vicantès sacwès ki sont pus avanceyes ki les bactereyes, arkeyobactereyes ey eubactereyes, k' on lome eto procariotes.
Les mwaissès diferinces, c' est les sacwès ki shuvèt, ki les eucariotes ont, et ki les procariotes n' ont nén :
Classicmint les eucariotes estént dispårtis e 4 ringnes: Animalia, Fungi, Plantae et Protista. Po les troes prumîs, on pout aveur on spepieus definixha. Pol cwatrinme, li ringne des protisses, dj' ô bén, çou ki n' est ni biesse, ni plante ni tchampion, gn a co del divize.
So les dierinnès anêyes, gn a yeu des clapantès avanceyes e sistematike et on-z a polou atåvler on meyeu coxhlaedje filodjenetike des eucariotes.
Ene des dierinnès sintezes, e francès, k' a stî fwaite, c' est l' cene propozêye pa Guillaume Lecointre et Hervé Le Guyader dins Classification phylogénétique du vivant (classifiaedje filodjenetike do vicant) k' a vudî ås eplaidreyes Belin.
Les eucariotes, c' est des vicantès sacwès ki sont pus avanceyes ki les bactereyes, arkeyobactereyes ey eubactereyes, k' on lome eto procariotes.
Les mwaissès diferinces, c' est les sacwès ki shuvèt, ki les eucariotes ont, et ki les procariotes n' ont nén :
des ôrganites ki pårtixhèt l' espåce del celule e sacwantès plaeces, avou tchaeke on spepieus ovraedje, come li nawea (ki contént l' ADN), les mitocondreyes, li reticulom indoplasmike, l' aparey da Golgi, les lissozomes, les perocsizomes, les cloroplasses et vacuyoles po les plantes; on citoskelete, bråmint compôzé d' actene et di miyozene; l' ådjeu di fé l' indocitoze. èn ADN, ki s' dispårti ezès cromozomes sol tins do pårtixhaedje del celule. li pårtixhaedje del celule lomêye mitoze ki mete en alaedje les cintriyoles et l' faxhene mitotike. ene prôpe secsuwalité, la k' tchaeke tipe secsuel apoite li mitan do materiå djenetike.Classicmint les eucariotes estént dispårtis e 4 ringnes: Animalia, Fungi, Plantae et Protista. Po les troes prumîs, on pout aveur on spepieus definixha. Pol cwatrinme, li ringne des protisses, dj' ô bén, çou ki n' est ni biesse, ni plante ni tchampion, gn a co del divize.
So les dierinnès anêyes, gn a yeu des clapantès avanceyes e sistematike et on-z a polou atåvler on meyeu coxhlaedje filodjenetike des eucariotes.
Ene des dierinnès sintezes, e francès, k' a stî fwaite, c' est l' cene propozêye pa Guillaume Lecointre et Hervé Le Guyader dins Classification phylogénétique du vivant (classifiaedje filodjenetike do vicant) k' a vudî ås eplaidreyes Belin.
Le eucaryotes es organismos cellular cuje cellulas ha nucleos e altere organellos includite in membranas. Illos forma un dominio (nomine scientific Eukaryota del greco: ευ/eu, bene o vere + κάρυον/karyon, nuce o nucleo), un del tres in que tote le vita cellular es dividite. Illos include le animales, le plantas, le fungos, e altere organismos unicellular e multicellular.
Le eucaryotes es organismos cellular cuje cellulas ha nucleos e altere organellos includite in membranas. Illos forma un dominio (nomine scientific Eukaryota del greco: ευ/eu, bene o vere + κάρυον/karyon, nuce o nucleo), un del tres in que tote le vita cellular es dividite. Illos include le animales, le plantas, le fungos, e altere organismos unicellular e multicellular.
Artikel ieu ngandung bahan-bahan ti Science Primer nu medal ti NCBI, nu, salaku publikasi pamaréntah AS, aya dina domain publik (1).
[
Eukariota (asalé saka basa Yunani "eu" kang tegesé "becik", lan "karyon" kang tegesé nunjuk ing nuklei sel) iku organisme kanthi sel komplèks, ing ngendi bahan-bahan genetikané disusun dadi nuklei kang kaiket membran. Eukariota kalebu kéwan, tetuwuhan, lan jamur—kang akèh-akèhé multiselular—sarta manéka golongan liyané kang diklasifikasikaké kanthi kolèktif minangka protista (akèh ing antarané uniselular). Suwaliké, organisme-organisme liyané, kaya ta bakteri, ora duwé nuklei lan struktur sel komplèks liyané; organisme-organisme kaya iku mau karan prokariota.
Lumrahé, sel eukariota duwé ukuran kang luwih gedhé tinimbang prokariota lan duwé pérangan-pérangan sub-selular kang karan organel. Béda karo prokariota, DNA eukariota disimpen ing kumpulan kromosom kang kasimpen ing njero nuklei kang kabungkus membran nuklei. Saliyané nglakoni panyigaran sel kanthi aseksual, akèh eukariota uga bisa nglakoni réprodhuksi sèksual liwat prosès fusi sel, kang ora tinemu ing prokariota.
Réproduksi eukariota dilakoni liwat sigar sel, kang lumrahé dumadi kanthi mitosis, ya iku prosès sigaré inti sel kang njalari sawijining sel anak nampa dhuplikat utawa salinan saben kromosom kang diduwèni sel indhuk. Ing sakèhé eukariota ana uga réprodhuksi sèksual, ing antarané sel haploid, ya iku sel kang mung duwé siji kromosom saka saben pasang kromosom kang diduwèni sel indhuk kang nglibataké prosès fusi inti sel (singami) lan panyigaran kanthi meiosis kang ngasilaké sel diploid, ya iku sel kang duwé pasangan kromosom kang lengkap.
Eukariota (asalé saka basa Yunani "eu" kang tegesé "becik", lan "karyon" kang tegesé nunjuk ing nuklei sel) iku organisme kanthi sel komplèks, ing ngendi bahan-bahan genetikané disusun dadi nuklei kang kaiket membran. Eukariota kalebu kéwan, tetuwuhan, lan jamur—kang akèh-akèhé multiselular—sarta manéka golongan liyané kang diklasifikasikaké kanthi kolèktif minangka protista (akèh ing antarané uniselular). Suwaliké, organisme-organisme liyané, kaya ta bakteri, ora duwé nuklei lan struktur sel komplèks liyané; organisme-organisme kaya iku mau karan prokariota.
Tekst üüb Öömrang Tu a eukarioten (Eukaryota) uun a biologii hiart ales labenen, wat en selkial hää.
Labenen mä selen, oober saner selkial, hiart tu a prokarioten.
Tu a eukarioten (Eukaryota) uun a biologii hiart ales labenen, wat en selkial hää.
Labenen mä selen, oober saner selkial, hiart tu a prokarioten.
Eukariot vjen nga greqishtja (eu do të thote i vërtetë, karion do të thotë bërthamë) pra flitet për një bërthamë të vërtetë të përmbajtur në një membranë nukleare.
Eukariotët (/ juːˈkærioʊt, -ət /) janë organizmat, qelizat e të cilëve kanë një bërthamë të mbyllur brenda membranave, ndryshe nga prokariotët (Bakteret dhe Arkeat), të cilat nuk kanë organele të lidhura me membranë. [3] [4] [5] Eukaryotes i përkasin domain Eukaryota ose Eukarya. Emri i tyre vjen nga greqishtja εὖ (eu, "mirë" ose "e vërtetë") dhe κάρυον (karyon, "arrë" ose "kernel"). [6] Qelizat eukariote gjithashtu përmbajnë organele të tjera të lidhura me membranë, siç janë mitokondria dhe aparati Golgi, dhe përveç kësaj, disa qeliza bimësh dhe algash përmbajnë kloroplast. Për dallim nga arkeat njëqelizore dhe bakteret, eukariotët gjithashtu mund të jenë shumëqelizorë dhe të përfshijnë organizmat që përbëhen nga shumë lloje qelizash që formojnë lloje të ndryshme indesh. Kafshët dhe bimët janë eukariotët më të njohur.
Eukariotët mund të riprodhojnë si në mënyrë aseksuale përmes mitozës ashtu edhe seksualisht përmes mejozës dhe shkrirjes gamete. Në mitozë, një qelizë ndahet për të prodhuar dy qeliza gjenetikisht identike. Në meiozë, replikimi i ADN-së pasohet nga dy raunde të ndarjes së qelizave për të prodhuar katër qeliza të vajzës haploid. Këto veprojnë si qeliza seksuale (gametet). Gamdo gamete ka vetëm një grup kromozomësh, secila një përzierje unike e palës përkatëse të kromozomeve prindërore që vijnë nga rekombinimi gjenetik gjatë mejozës.
Domeni Eukaryota është monofletik dhe përbën një nga fushat e jetës në sistemin me tre fusha. Dy fushat e tjera, Bakteret dhe Archaea, janë prokariote [7] dhe nuk kanë asnjë nga karakteristikat e mësipërme. Eukariotët përfaqësojnë një pakicë të vogël të të gjitha gjallesave. [8] Sidoqoftë, për shkak të madhësisë së tyre përgjithësisht shumë më të madhe, biomasa e tyre kolektive në të gjithë botën vlerësohet të jetë gati e barabartë me atë të prokariotëve. [8] Eukariotët evoluan afërsisht 1.6–2,1 miliard vjet më parë, gjatë eonit Proterozoik.
Eukarioti (grč. εὖ - eu = pravi + κάρυον - karyon = jezgro) su organizmi odnosno ćelije kod kojih je nasljedni materijal smješten u jedru obavijenom posebnom jedarnon membranom. U eukariotskoj ćeliji razvile su se i brojne ćelijske organele kojih nema kod prokariotskih organizama, među kojima su: endoplazmatski retikulum, Golđijev aparat, lizozomi i dr.[1][2]<
Eukarioti pripadaju taksonu Eukarya ili Eukaryota.[3][4][5] Eukarioti mogu se reproducirati i aseksualno putem mitoze i seksualno putem mejoze i spajanja gameta. U mitozi, od jedne ćelije dijeljenjem nastaju dvije genetički identične ćelije. U mejozi, nakon replikacije DNK slijede dva kruga podjele ćelije za proizvodnju četiri kćeri ćelije, od kojih je svaka sa polovinom broja hromosom[]a u odnosu na originalnu roditeljsku ćeliju (nastaju haploidne ćelije). One djeluju kao spolne ćelije (gameti – svaki gamet ima samo jedan iz svakog para hromosoma, svaki je jedinstvena genetička kombinacija oodgovarajućeg para roditeljskih hromosoma). To je rezultat genetičke rekombinacije tokom mejoze.
Domen Eukaryota je monofiletski i čini jedan od tri domena života. Ostala dva, Bacteria i Archaea, su prokarioti[6] i nemaju pomenuta svojstva. Eukarioti predstavljaju malu manjinu svih živih bića. Međutim, zbog mnogo veće količine, u ukupnoj količini biomase na Zemlji, procjenjuje se da su izjednačeni sa prokariotima.[7] Prvi eukarioti pojavili su se prije približno oko 1,6–2,1 milijarde godina (tokom eona proterozoik).
Eukarioti (grč. εὖ - eu = pravi + κάρυον - karyon = jezgro) su organizmi odnosno ćelije kod kojih je nasljedni materijal smješten u jedru obavijenom posebnom jedarnon membranom. U eukariotskoj ćeliji razvile su se i brojne ćelijske organele kojih nema kod prokariotskih organizama, među kojima su: endoplazmatski retikulum, Golđijev aparat, lizozomi i dr.<
Eukarioti pripadaju taksonu Eukarya ili Eukaryota. Eukarioti mogu se reproducirati i aseksualno putem mitoze i seksualno putem mejoze i spajanja gameta. U mitozi, od jedne ćelije dijeljenjem nastaju dvije genetički identične ćelije. U mejozi, nakon replikacije DNK slijede dva kruga podjele ćelije za proizvodnju četiri kćeri ćelije, od kojih je svaka sa polovinom broja hromosom[]a u odnosu na originalnu roditeljsku ćeliju (nastaju haploidne ćelije). One djeluju kao spolne ćelije (gameti – svaki gamet ima samo jedan iz svakog para hromosoma, svaki je jedinstvena genetička kombinacija oodgovarajućeg para roditeljskih hromosoma). To je rezultat genetičke rekombinacije tokom mejoze.
Domen Eukaryota je monofiletski i čini jedan od tri domena života. Ostala dva, Bacteria i Archaea, su prokarioti i nemaju pomenuta svojstva. Eukarioti predstavljaju malu manjinu svih živih bića. Međutim, zbog mnogo veće količine, u ukupnoj količini biomase na Zemlji, procjenjuje se da su izjednačeni sa prokariotima. Prvi eukarioti pojavili su se prije približno oko 1,6–2,1 milijarde godina (tokom eona proterozoik).
Eukariot vjen nga greqishtja (eu do të thote i vërtetë, karion do të thotë bërthamë) pra flitet për një bërthamë të vërtetë të përmbajtur në një membranë nukleare.
Eukariotlar (yun. yei yaxshi, qaqiqiy, butun va kaguop — yadro) — toʻliq shakllangan, haqiqiy yadroga ega boʻlgan hujayrali organizmlar. E.ga suvoʻtlar, yuksak oʻsimliklar, barcha hayvonlar, zamburugʻlar kiradi. E. DNK si yadrodagi xromosomalarda joylashgan boʻlib, gistonli oqsillar bilan birikkan nukleosomalarni hosil qilishda ishtirok etadi. E.ning hujayralarida membranali organoiddar yaxshi rivojlangan; ayrim organoidlari (mitoxondriyalar va xloroplastlar) da DNK va avtonom oqsil sintezlovchi apparat mavjud.
Eukarioto esas biologiala celulo (od organismo ek tala celuli) di quo celulokerno kontenas genetikala materialo (separeso la DNA di citosolo).
Eukarya, ouch waal Eurkaryote (oet 't Grieks: εὖ = ech, gans; κάρυον = kern;) zeen alle organisme woavan de celle 'ne celkern en 'n intern membraon höbbe. In de taxonomie waere de eukarya gezeen es ein van de drie domeine woa in 't laeve verdeild kin waere. De twee anger domeine beheure allebei toe aan de prokaryote, namelik de Archaea en de Bacteria. 't Groot versjil tösse de Eukarya en Protiste is det de Protiste 'ne “simplere” celboew höbbe woa in 't DNA neet ómsjlaote waert door de celkern mer vriej in 't cytoplasma ligk. Behalve 'ne celkern höbbe de meiste eurkayotische cellen ouch anger organelle zowie mitochondrië, chloroplasten of 'n golgi-apparaat.
En biolochía, Eukarya u Eukaryota ye lo dominio d'os organismos que tienen as celulas con verdaders nuclios. En as luengas latinas, l'adaptación correcta d'o termin ye eucariont u eucarionte. As transliteracions «eucaria» u més asobén «eucariota» fan referencia a las celulas que composan estes organismos: as celulas eucariotas. A etimolochía d'o termin ye «Eu», d'o griego bien u buen, y «Karyon», centro u nuclio; en conchunto se puede interpretar como «Bien nucleyau/da».
O conchunto d'os organismos eucarionts incluye dende os organismos pluricelulars en dó que las celulas son especializadas en fer fayenas concretas y talment les sería imposible de sobrevivir anisoladas, dica las muitas (anque no totas) especies unicelulars. A resta d'altros organismos vivos (totz unicelulars) se cuaternan adintro d'os altros dos dominios: Archaea y Eubacteria.
Pertenixen a lo dominio Eukarya cuatro reinos: Animalia, Plantae, Fungi y Protista. Totz ellos tienen caracteristicas parellanas a nivel molecular (estructura d'os lipidos, proteinas, y chenoma) y tienen antipasaus comuns. Se piensa que las suyas orichens fincan fa bells 2 mil millons d'anyadas, tot y que l'alcuerdo no ye unanime. Fósils previos no s'han puesto claseficar facilment.
As primeras trazas que poderían relacionar-se con os grupos modernos d'eucariontes emprenciparon a apareixer fa uns 800 millons d'anyos, mientres que la mayoría d'os grupos fosils que hu se tienen bien definius no apareixioron dica lo Cambrián.
Os eucarionts s'han quaternau en quatre reinos: Protista, Plantae, Animalia y Fungi, que poderían estar cinco seguntes Cavalier-Smith (Os anteriors más o reino Chromista) u encara muitos más perque bells autors heban considerau que muitos d'os organismos unicelulars habrían d'estar clasificaus a desparte, fendo puyar ixa posible zifra de reinos dica la ventena.
O reino Protista ye lo que en taxonomía se clama un grupo parafiletico. Ixo quier decir que los suyos miembros han estau en muitos casos quaternaus asinas perque simplament no enchascaban mica bien adintro d'altras agrupacions; ye per ixo que que la suya diversidat ye semilar a la diversidat fundamental d'os eucarionts.
En a recient clasificación de Adl et al. (2005) s'evitan os problemas d'a clasificación adintro de reinos sustituyindo-ie estes taxons per un numer de grupos filochenicament emparentaus ta los que no s'aplica garra categoría con finalidat de no tener o problema d'a suya posterior actualización.[1] En esta clasificación, os grans clados serian estes:
Se veiga que las formas ameboides o flachelars no indican pertenenza a garra grupo, como s'heba creyiu enantes, sin de creyar nuevos grupos artificials dende lo punto d'envista evolutivo.
En biolochía, Eukarya u Eukaryota ye lo dominio d'os organismos que tienen as celulas con verdaders nuclios. En as luengas latinas, l'adaptación correcta d'o termin ye eucariont u eucarionte. As transliteracions «eucaria» u més asobén «eucariota» fan referencia a las celulas que composan estes organismos: as celulas eucariotas. A etimolochía d'o termin ye «Eu», d'o griego bien u buen, y «Karyon», centro u nuclio; en conchunto se puede interpretar como «Bien nucleyau/da».
O conchunto d'os organismos eucarionts incluye dende os organismos pluricelulars en dó que las celulas son especializadas en fer fayenas concretas y talment les sería imposible de sobrevivir anisoladas, dica las muitas (anque no totas) especies unicelulars. A resta d'altros organismos vivos (totz unicelulars) se cuaternan adintro d'os altros dos dominios: Archaea y Eubacteria.
Pertenixen a lo dominio Eukarya cuatro reinos: Animalia, Plantae, Fungi y Protista. Totz ellos tienen caracteristicas parellanas a nivel molecular (estructura d'os lipidos, proteinas, y chenoma) y tienen antipasaus comuns. Se piensa que las suyas orichens fincan fa bells 2 mil millons d'anyadas, tot y que l'alcuerdo no ye unanime. Fósils previos no s'han puesto claseficar facilment.
As primeras trazas que poderían relacionar-se con os grupos modernos d'eucariontes emprenciparon a apareixer fa uns 800 millons d'anyos, mientres que la mayoría d'os grupos fosils que hu se tienen bien definius no apareixioron dica lo Cambrián.
Os eucarionts s'han quaternau en quatre reinos: Protista, Plantae, Animalia y Fungi, que poderían estar cinco seguntes Cavalier-Smith (Os anteriors más o reino Chromista) u encara muitos más perque bells autors heban considerau que muitos d'os organismos unicelulars habrían d'estar clasificaus a desparte, fendo puyar ixa posible zifra de reinos dica la ventena.
O reino Protista ye lo que en taxonomía se clama un grupo parafiletico. Ixo quier decir que los suyos miembros han estau en muitos casos quaternaus asinas perque simplament no enchascaban mica bien adintro d'altras agrupacions; ye per ixo que que la suya diversidat ye semilar a la diversidat fundamental d'os eucarionts.
En a recient clasificación de Adl et al. (2005) s'evitan os problemas d'a clasificación adintro de reinos sustituyindo-ie estes taxons per un numer de grupos filochenicament emparentaus ta los que no s'aplica garra categoría con finalidat de no tener o problema d'a suya posterior actualización. En esta clasificación, os grans clados serian estes:
Amoebozoa (qualques amebas u ameboflachelaus) Archaeplastida (incluye Plantae d'entre altros grupos) Chromoalveolata (como lo suyo nombre indica, encluye Alveolata y altros grupos que feban parte d'o reino Chromista proposato por Cavalier-Smith en 1981). Excavata (incluye bells protozous flachelaus, ameboides o ameboflachelaus) Opisthokonta (incluye Fungi y Animalia, d'entre altros) RhizariaSe veiga que las formas ameboides o flachelars no indican pertenenza a garra grupo, como s'heba creyiu enantes, sin de creyar nuevos grupos artificials dende lo punto d'envista evolutivo.
De eukaryootn zyn een van de drie domeinn van de taxonomie. Ze omvattn alle bêestn met e celkern, woa da 't DNA in zit. Vroeger wierdn der mo 2 domeinn ounderscheedn (de eukaryootn en de prokaryootn), in 1990 is Carl Woese ofgekomn met de nieuwe indelienge woarin da Bacteria, Archaea en Eukarya ounderscheedn wierdn.
Eukaryootn zyn per definitie organismn va wien da under celln intern georganiseerd zyn in organelln en e verschillig cytoskelet. Zukke organelln kunn byvoorbêeld de kern zyn, die et mêest opvolt, mor byvoordêeld ook et Golgi-apparoat, endoplasmoatisch reticulum, mitochondriën, chloroplastn of de vacuooln.
Et domein Eukaryota omvat klassiek volgende rykn:
De moderne indelienge volgt volgende taxonomie:
Over 't olgemeen zyn eukaryotische celln vele groter of prokaryootn. Ierounder volgt e korte beschryvieng van de interne structuurn van een eukaryotische celle.
De celkern is omgeevn deur e dubbele membroan, veelal de nucleaire enveloppe genoemd. Tusschen beide laagn zit der 20 à 40 nm plekke. Binn de binnste membroan zit et DNA, tegoare met alle eiwittn da et nodig et lik histoonn of alles die nodig is vo transcriptie. De nucleaire enveloppe volt utêen beist de mitose en meiose.
Der zyn drie soortn endoplasmoatisch reticulum (ER): ruw endoplasmoatisch reticulum (RER), gleddig endoplasmoatisch reticulum (SER, van et Iengels smooth), en sarcoplasmoatisch reticulum die in de spiern zit. Et RER is continu met de buutenste membroan van de nucleaire enveloppe en et zyn ruw uutzicht te dankn an 't feit da der ribosoomn ip zittn die dienn vo et mRNA van de transcriptie in eiwit te vertoaln.
Et SER dient ton mêer vo lipidesynthese, koolhydroatnsynthese en sommige posttranslationele modificoaties an eiwittn.
't Sarcoplasmoatisch reticulum fungeert als Ca2+-reservoir. Da Ca2+ wordt vrygeloatn vo de celle te depolariseern: e proces die essentieel is in spiercontractie.
't Golgi-apparoat dient vooral vo eiwittn te sorteern en vo soms ze te modificeern. Et krygt die eiwittn van et ER deur vesikels: e sôrte van klêne bulletjes met eiwittn en allerhande in, ofgeschermd van de reste van de celle deur e membroan. Dientengevolge loopn et ER en et Golgi-apparoat ni continu i mekoar over.
De endosymbiosetheorie stelt da mitochondriën, chloroplastn en alle organelln ofgeleid van plastiden ofkomstig zyn deur da e voorloper van al de eukaryote celln va vdage een andere bacterie et opgegeetn. In plekke van em te verteern, et 'n em echter wel loatn leven: azo kost 'n mee profiteern van de metabolische functies van die celle. In 't geval van mitochondriën is da ton aërobe respiratie (dus O2 gebruukn vo energie te vast te leggn ounder de vorme van ATP), vo chloroplastn is da licht gebruukn vo de fotosynthese en azo sukers te maakn.
Mitochondriën en chloroplastn en alletwêe e dubbele membroan lik de kern. 't Verschil zit em derin da de binnste membroan serieus ingestulpt is (zie fotto): da zyn de cristae. Mitochondriën komn in oast alle eukaryootn vore.
Sommige vesikels en e gespecialiseerde functie. Lysosoomn breekn byvoorbeeld de inhoud van deur endocytose opgenomn eetn of, beist da peroxisoomn peroxiden ofbreekn. Peroxiden zyn molecuuln die een O-O biendieng en, die styf reactief is.
Een actinefilament is e helix van 2 actinekeetns, oungeveer 7 nm in diameter. Et actineskelet zit mêestol just ounder 't membroanippervlak en is verantwoordelik vo zowel celvorm en -rigiditeit als cytoplasmoatische stromieng, die nodig is vo organeln te verdeeln beist celdelieng en versnelde distributie van molecuuln over hêel de celle (tegoare me myosine). 't Stoat ook in vo uutstulpiengn te maakn in celn, e proces da essentieel is in celmigroatie.
Deze filamentn zyn 8 à 12 nm in brêedte en zyn ook stabieler geboundn. Under functie bestoat der o.a. in vo celvorm en -rigiditeit te beoudn lik et actineskelet, mor ook vo cel-cel en cel-matrix (celbiologie) interacties te stabiliseern. Z'en e belangryke rol by de vorm van sommigte organeln lik de kern.
Vele eukaryootn en e soorte steerte, e flagelle genoemd. Structureel zyn ze compleet verschillig van de flageln van prokaryootn. De kerne dervan bestoat uut microtubuli, en an de boasis zitn ze vast an e centriool, e complex van 9 microtubuli. 't Systêem vo alignerieng van de chromosoomn beist mitose en meiose is analoog doaran: an weerskantn eje e centriool, met doarut 'ountstoand' microtubuli die no de andere centriool toegroein. Z'en e buutndiameter van oungeveer 25 nm, en e binndiameter van oungeveer 15 nm. Microtubuli zyn zelve e polymeer van α- en β-tubuline.
Dierlikke celn en gin celwand, gin chloroplastn, en e klêendere vacuole. Dankzy et gebrek an zuk e celwand is e dierlikke cel flexibel en kat n potentieel andere celn opeetn, e belangryk proces van uus immuunsysteem.
Planteceln verschilln ip volgende maniern van d'andere eukaryootn:
By vele eukaryootn gebeurt voortplantieng seksueel: da wil zeggn da der twêe celln met een olve DNA-inhoud me mekoare versmeltn, vo azo e nieuwe celle (en uutendelik organisme) te maakn. Over 't olgemêen gebeurt et creëern van extra celln echter geweun deur mitose, woadeuren da je (in theorie) twêe identieke dochtercelln krygt.
De eukaryootn zyn een van de drie domeinn van de taxonomie. Ze omvattn alle bêestn met e celkern, woa da 't DNA in zit. Vroeger wierdn der mo 2 domeinn ounderscheedn (de eukaryootn en de prokaryootn), in 1990 is Carl Woese ofgekomn met de nieuwe indelienge woarin da Bacteria, Archaea en Eukarya ounderscheedn wierdn.
Eukaryota ni kundi kubwa la viumbehai ambavyo vina seli zenye kiini cha seli na utando wa seli. Mimea, wanyama na fungi wote tunaoona huhesabiwa humo.
Zinahesabiwa kwa jumla kama domeni kati ya viumbehai na domeni nyingine ni bakteria na archaea ambavyo ni viumbe vidogo sana vinavyoonekana kwa hadubini tu.
Eukaryota walio wengi wana seli nyingi lakini hasa protisti na sehemu za fungi zina seli moja tu.
Seli za eukaryota ni kubwa kuliko seli za bakteria na archaea. Ndani ya seli zao kuna oganeli ambazo ni kama viungo vya mwili lakini vina shughuli maalumu ndani ya seli.
Oganeli inayojulikana zaidi ni kiini cha seli inayotunza sehemu kubwa ya DNA yake.
Seli za eukaryota huwa pia na kitu kinachofanana na kiunzi cha mifupa kwenye mwili kinachojengwa kwa vimirija vya protini za pekee ambazo ni gumu kiasi kuliko ektoplasma inayojaza seli.
Kimsingi seli za eukaryota huwa na
Makala hii kuhusu mambo ya biolojia bado ni mbegu. 'E eucariute (d"o grieco εὖ eu 'vero' e κάρυον káryon 'nucleo') song nu d"e dominie tassonomice, 'o liviello cchiù auto d"a crassifecazzione scientìfeca addò se dividono 'e essere vivente. 'O criterio pe' 'a distinzzione 'e chisto dominio 'e ll'ato, procariute, è 'a presenza 'e nucleo 'nterno ben definito e isulato d"o riesto d"a cellula tramite l'nvolucro nucleare, int'ô chillo è racchiusa 'a maggior parte d"o materiale gennetico, 'o DNA ('na parte è cuntenuta int'ê mitocundre). 'E eucariute song quinne 'e organisme vivente uni- o pluricellulare costituite 'e cellule dotate 'e nucleo, distinte d"e procariute (gruppo parafileteco), 'e cue cellule procariute song prive 'e nucleo ben differenzziato.
Eukaryote (juːˈkærɪɒt or -oʊt), she bioag eh, as ayns ny killaghyn oc, ta'n stoo gienetagh er nyn dastey sthie çheshvean baghtal (yn eukaryon). Ta oayllee cur eukaryota er y phossan. Er lhimmey jeh bacteyryn, ta ooilley organeyn bioag nyn eukaryoteyn.
Cha nel yn aght rheynn killaghyn cheddin ec eukaryoteyn as prokaryoteyn. Ayns eukaryoteyn, ta mynphiobanyn tayrn ny kroymasoomyn dooblit veih y cheilley. Ta daa haase rheynn ayn: mitosis as meiosis.
Son y chooid smoo, ta killaghyn eukaryotagh feer ny smoo na prokaryoteyn. Ta ymmodee far-chrackanyn sthie as troggalyn sthie oc (ny mynoltyn), chammah as ushylagh killag jeant jeh mynphiobanyn, mynsnaieyn as mean-snaieyn. Ta paart scanshoil ec ny snaieyn as mynphiobanyn shoh son reaghey as gurneil cummey y chilley. Ta GND chillaghyn eukaryoteyn rheynnit ayns bartyn linnagh (kroymasoomyn), as rish rheynn çheshveanagh, ta rollian mynphiobanagh rheynn ny bartyn shoh.
Eukaryota (vo oidgriachisch εὖ eu ‚guad‘, ‚echt‘ und καρυωτός karyotos ‚wos wia a Nuss ausschaugt‘) san olle Lebewesn (dazua ghean aa olle Viecha und Pflanzna), vo dena de Zejn an Zejkern hom. De Organismen wo koan Zejkern hom, wern Prokaryota (dazua ghean de Bakterien) gnennt.
Nebm de Bakterien und Archaeen san de Eukaryota oane vo drei Domäna in da Systematik vo de Lebewesn.
De Eukaryota wern moast in sechs „Supagruppen“ einteit:[1]
I Eukaryota (dal grech, el voeur dì "ver nucleo") hinn on domini, el pussee compless de la biologia. El gh'ha dent 5 regn: Animalia, Fonsg, Plantae, Protista e Chromista.
Se distinguen dai Prokaryota perchè el nucleo cellular el se ved ben, l'è dividuu dal rest de la cellula e gh'è dent bona part del DNA.
Los Eucariòtas (del grèc eu, verai e karuon, nuclèu) amasson quatre grands règnes del monde viu: los animals, los campairòls, las plantas e los protistas. Constituisson un grop fòrça larg d'organismes, uni- e pluricellulars, definits per lor estructura cellulara.Los eucariòtas possedisson, per oposicion als procariòtas (arqueobactèris e eubactèris) :
Un campairòl: Amanita muscaria
,______________________________ Diplomonada | | ,_________________________ Microsporidia __| | | | ,_____________________ Parabasalida | | | |___| | ,____________________ Myxomycota | | | | | |____________________ Eugenozoos |___| | | |_____________________ Naegleria | | | |_____________________ Entamoeba |___| | ,_____________ Acrasiomycota | | | | ,____________ Rhodophyta | | | | | | ,__________ Ciliada | | | | | | |___|_____ Dinoflagellata |___| | | | | |________ Apicomplexa | | | | ,_____ Laberintulida | | | | | |___________ Oomycota |___| | | |________ Xanthophyta |___| | |________ Chrysophyta | | | |_________ Phaeophyta | | | |__________ Diatomea | | ,____________ Plantae | | |___| ,__________ Fungi |___| |_______ Animalia (Animal)
'E eucariute (d"o grieco εὖ eu 'vero' e κάρυον káryon 'nucleo') song nu d"e dominie tassonomice, 'o liviello cchiù auto d"a crassifecazzione scientìfeca addò se dividono 'e essere vivente. 'O criterio pe' 'a distinzzione 'e chisto dominio 'e ll'ato, procariute, è 'a presenza 'e nucleo 'nterno ben definito e isulato d"o riesto d"a cellula tramite l'nvolucro nucleare, int'ô chillo è racchiusa 'a maggior parte d"o materiale gennetico, 'o DNA ('na parte è cuntenuta int'ê mitocundre). 'E eucariute song quinne 'e organisme vivente uni- o pluricellulare costituite 'e cellule dotate 'e nucleo, distinte d"e procariute (gruppo parafileteco), 'e cue cellule procariute song prive 'e nucleo ben differenzziato.
Eukaryota (vo oidgriachisch εὖ eu ‚guad‘, ‚echt‘ und καρυωτός karyotos ‚wos wia a Nuss ausschaugt‘) san olle Lebewesn (dazua ghean aa olle Viecha und Pflanzna), vo dena de Zejn an Zejkern hom. De Organismen wo koan Zejkern hom, wern Prokaryota (dazua ghean de Bakterien) gnennt.
Nebm de Bakterien und Archaeen san de Eukaryota oane vo drei Domäna in da Systematik vo de Lebewesn.
Los Eucariòtas (del grèc eu, verai e karuon, nuclèu) amasson quatre grands règnes del monde viu: los animals, los campairòls, las plantas e los protistas. Constituisson un grop fòrça larg d'organismes, uni- e pluricellulars, definits per lor estructura cellulara.Los eucariòtas possedisson, per oposicion als procariòtas (arqueobactèris e eubactèris) :
d'organets, que devesisson l'espaci cellular en compartiments especializats, coma: lo nuclèu (que conten l'ADN), las mitocondrias, lo reticulum endoplasmic, l'aparelh de Golgi, los lisosòmas, los peroxisómas, los cloroplasts e las vacuòlas en çò de las plantas ; un citoesquelèt, compausat mai que mai d'actina e de miosina ; la facultat a realizar l'endocitòsi ; un ADN devesit en mantun cromosòmas; una division cellulara apelada mitòsi (amb intervencion dels centriòls e fusèl mitòtic) ; una vertadièra reproduccion sexuada.Eukaryote (juːˈkærɪɒt or -oʊt), she bioag eh, as ayns ny killaghyn oc, ta'n stoo gienetagh er nyn dastey sthie çheshvean baghtal (yn eukaryon). Ta oayllee cur eukaryota er y phossan. Er lhimmey jeh bacteyryn, ta ooilley organeyn bioag nyn eukaryoteyn.
Cha nel yn aght rheynn killaghyn cheddin ec eukaryoteyn as prokaryoteyn. Ayns eukaryoteyn, ta mynphiobanyn tayrn ny kroymasoomyn dooblit veih y cheilley. Ta daa haase rheynn ayn: mitosis as meiosis.
Eukaryota ni kundi kubwa la viumbehai ambavyo vina seli zenye kiini cha seli na utando wa seli. Mimea, wanyama na fungi wote tunaoona huhesabiwa humo.
Zinahesabiwa kwa jumla kama domeni kati ya viumbehai na domeni nyingine ni bakteria na archaea ambavyo ni viumbe vidogo sana vinavyoonekana kwa hadubini tu.
Eukaryota walio wengi wana seli nyingi lakini hasa protisti na sehemu za fungi zina seli moja tu.
Ang lahat ng bagay na may buhay (mga hayop, mga halaman, mga halamang-singaw, at mga protista) ay may mga eukaryote (IPA: /juːˈkærɪɒt/ o IPA: /-oʊt/). Ito ang mga selula na organisado at naka-pagsamang may estruktura na nasa loob ng mga membrano nila. Ang membrana ay isang uri ng estruktura na bumabalot sa mga selula at mga organelle nito. Ang katangiang ito ang naghihiwalay sa eukaryote mula sa mga prokaryote. Ang nukleus ng mga eukaryote ang nagbibigay ng pangalan nila.
Ang Eukaryote ay mula sa salitang Griyego na ευ, na ibig sabihin ay "totoo o mabuti" at κάρυον, na ibig sabihin ay "pili". Karamihan sa mga selulang ito ay mayroong iba't ibang mga organelles tulad ng mitokondriya, mga kloroplast at mga katawang Golgi. Mayroon din silang flagella na yari sa mga mikrotubulo. Ang mga mikrotubulong ito ay may 9+2 na pagkaayos.
Ang lathalaing ito na tungkol sa Biyolohiya ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.
Deng animal, tanaman, fungus, ampong protist ausan dong eukaryote (IPA: /juːˈkærɪɒt/ o IPA: /-oʊt/), organismu nung nu ding cells makabalangkas la kareng komplikadung istrukturang atsu king kilub da ring membrane. Awsan deng nucleus ing dakeng makabalut kareng membrane a yang pamiyaliwa da reng cell a eukaryote kareng cell a prokaryote. Ing presensia ning nucleus ing babie king lagyu da reng organismung deti: ibat ya iti king katayang Griegung ευ, a mangabaldugang "mayap/tutu", ampo ing κάρυον, "nues" (nut)
Ing pamipitna da reng cell (cell division) kareng eukaryotes aliwa ya kareng organismung alang nucleus (prokaryote). Ing malilyari, mapipitna la reng chromosome kapamilatan ning pamangimut a panibalan da reng microtubule. Adua lang uri deng paralan ning pamipitna. King mitosis, mapipitna ya ing metung a cell at magi yang aduang cell a milulupa gene (genetically identical). King meiosis naman, a kailangan king pamiparakal a sexual, dadalan ya king recombination ing metung a cell a diploid (maki aduang kopia ning balang chromosome, metung ibat king balang pengari) king balang paris da reng chromosome ibat king balang pengari. Kaibat, makataduang marapat ing pamipitna ning cell, nung nu adua lang haploid cell (gametes) deng magbunga. Atin ya mung metung a uri ning chromosome ing balang gamete, a kabangal ning paris ibat king balang pengari.
Balamu monophyletic la reng eukaryote, ania ila ing metung kareng atlung sakup ning bie o domains of life. Detang adua pang aliua, detang bacteria ampong archaea, prokaryote la, at ala lu karela deng kaurian (features) a mebanggit king babo. Nanupata, atin lang pamilupa king aspetu ning biochemistry deng archaea, anya kadane do reng archaea king clade a Neomura.
A eukaryote (/juːˈkæri.oʊt/ yoo-KARR-ee-oht) is ony organism whose cells contain a nucleus an ither organelles enclosed within membranes.
|deadurl= (help) A eukaryote (/juːˈkæri.oʊt/ yoo-KARR-ee-oht) is ony organism whose cells contain a nucleus an ither organelles enclosed within membranes.
Deng animal, tanaman, fungus, ampong protist ausan dong eukaryote (IPA: /juːˈkærɪɒt/ o IPA: /-oʊt/), organismu nung nu ding cells makabalangkas la kareng komplikadung istrukturang atsu king kilub da ring membrane. Awsan deng nucleus ing dakeng makabalut kareng membrane a yang pamiyaliwa da reng cell a eukaryote kareng cell a prokaryote. Ing presensia ning nucleus ing babie king lagyu da reng organismung deti: ibat ya iti king katayang Griegung ευ, a mangabaldugang "mayap/tutu", ampo ing κάρυον, "nues" (nut)
Ing pamipitna da reng cell (cell division) kareng eukaryotes aliwa ya kareng organismung alang nucleus (prokaryote). Ing malilyari, mapipitna la reng chromosome kapamilatan ning pamangimut a panibalan da reng microtubule. Adua lang uri deng paralan ning pamipitna. King mitosis, mapipitna ya ing metung a cell at magi yang aduang cell a milulupa gene (genetically identical). King meiosis naman, a kailangan king pamiparakal a sexual, dadalan ya king recombination ing metung a cell a diploid (maki aduang kopia ning balang chromosome, metung ibat king balang pengari) king balang paris da reng chromosome ibat king balang pengari. Kaibat, makataduang marapat ing pamipitna ning cell, nung nu adua lang haploid cell (gametes) deng magbunga. Atin ya mung metung a uri ning chromosome ing balang gamete, a kabangal ning paris ibat king balang pengari.
Balamu monophyletic la reng eukaryote, ania ila ing metung kareng atlung sakup ning bie o domains of life. Detang adua pang aliua, detang bacteria ampong archaea, prokaryote la, at ala lu karela deng kaurian (features) a mebanggit king babo. Nanupata, atin lang pamilupa king aspetu ning biochemistry deng archaea, anya kadane do reng archaea king clade a Neomura.
Ang lahat ng bagay na may buhay (mga hayop, mga halaman, mga halamang-singaw, at mga protista) ay may mga eukaryote (IPA: /juːˈkærɪɒt/ o IPA: /-oʊt/). Ito ang mga selula na organisado at naka-pagsamang may estruktura na nasa loob ng mga membrano nila. Ang membrana ay isang uri ng estruktura na bumabalot sa mga selula at mga organelle nito. Ang katangiang ito ang naghihiwalay sa eukaryote mula sa mga prokaryote. Ang nukleus ng mga eukaryote ang nagbibigay ng pangalan nila.
Unner Eukaryoten oder Eukaryonten (Eukaryota/Eukaryonta/Eucarya/Eukarya); vun ooldgr. εὖ (eû) „good, echt“ un κάρυον (káryon) „Nööt“ weert all Leevwesen tohopenfaat, de ehre Zellen en Zellkarn hefft. Just dor wiest de Naam up hen. Blangen de Bakterien un de Archaeen sünd de Eukaryoten een vun de dree Domänen in de bioloogsche Systematik. Bakterien un Archaeen weert tosamenfaat unner den Begreep Prokaryoten. De hefft alltohopen keen Zellkarn.
De Eukaryoten ehre Zellen hefft mehrstendeels en Döörmeter vun 10-30 µm.[1] Normolerwiese sünd se dor veel grötter mit, as de Prokaryoten ehre Zellen. Ehr Volumen is 100 bit 10.000 mol so groot. Dormit in de Zellen mit ehre grötteren Afstänne allens leifig aflopen deit, wat dor nödig is, mütt se good organiseert ween. De Zellruum is updeelt in Unnerdeele (afgrenzte Rüüme) un dat gifft Transport twuschen düsse Unnerdeele in de Zellen. Vundeswegen hefft de Zellen so nömmte Organellen rutbillt, de, just so, as de Organe in’t Lief, de Arbeit overnehmen doot. Dat Organell, wat den Naam geven hett, is de Zellkarn. Dor finnt sik de grote Deel vun dat geneetsche Materiol vun de eukaryotschen Zellen in. Annere Gene gifft dat, je nadem, in de Mitochondern-Organellen, de as „Kraftwark“ for de Zellen arbeiden doot. Se stellt dör cheemsche Reaktschoon Energie praat. Ok in de Plastiden kaamt Gene vör. Dat sünd Organellen, de Photosynthese bedrievt. For den Transport in de Zellen sünd de Organellen vun dat Endomembransystem tostännig.
Struktur un Form kriegt de Zellen vun de Eukaryoten dör dat Cytoskelett, wo se sik ok mit rögen könnt. Dat is tosamensett ut Mikrotubuli, Intermediärfilamente un Mikrofilamente. Dat gifft ok Eukaryoten, as Planten un Swämme, de hefft en Zellwand. De slutt de Zellen buten um de Cytoplasmamembran rum in un bestimmt de Form vun de Zell. Bovenhen könnt de Eukaryoten Protobiosynthese bedrieven.
Eukaryoten könnt Eenzellers oder Mehrzellers ween. Mehrzellers bestaht ut en gröttere Tahl vun Zellen mit gemeensom Stoffwessel. Dor overnehmt denn sunnerliche Zelltypen bestimmte Upgaven bi. De meisten bekannten Mehrzellers sünd Eukaryoten, dormank de Planten, Veelzellers (Deerter) un mehrzelligen Swämme.
In de Systematik vun de Biologie billt de Eukaryoten een vun de dree Domänen, de dat gifft. De Domänen sünd de hööchste Kategorie, wo de Leevwesen insorteert weern könnt. De Systematik vun de Eukaryoten, de in’n Momang aktuell is, is 2012 vun Adl et al. tohoopstellt wurrn. Se deelt de Eukaryoten so in:
Denn gifft dat noch en ganze Reeg vun Taxa, bi de dat nich kloor is, wo se henhören deit (incertae sedis), dor höört unner annern to:
De ollsten mehrzelligen, unner Umstänn eukaryootschen Fossilien, de een mit dat blote Ooge sehn kann, sünd bi 1,5 Mrd. Johre oold.[2] Dat is bitherto nich bekannt, ob düsse eersten Eukaryoten al Organellen harrt hefft (an un for sik weer dat vunwegen de Grötte nödig ween), oder ob se de eerst later kregen hefft, nadem se bi en annern Grad vun Organisatschoon anlangt weern. De bekannteste Theorie, wie de Organellen tostanne kamen sünd, is de Endosymbiontentheorie. De seggt, datt Mitochondrien un Chloroplasten sik ut Bakterien entwickelt hefft, de sik in de fröhen Eukaryoten inlagert harrn.[3][4]
Adl, S. M., Simpson, A. G. B., Lane, C. E., Lukeš, J., Bass, D., Bowser, S. S., Brown, M. W., Burki, F., Dunthorn, M., Hampl, V., Heiss, A., Hoppenrath, M., Lara, E., le Gall, L., Lynn, D. H., McManus, H., Mitchell, E. A. D., Mozley-Stanridge, S. E., Parfrey, L. W., Pawlowski, J., Rueckert, S., Shadwick, L., Schoch, C. L., Smirnov, A. and Spiegel, F. W.: The Revised Classification of Eukaryotes. Journal of Eukaryotic Microbiology, 59: 429–514, 2012, PDF Online
. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons. Unter Eukaryote oder Eukaryonte (Eukaryota; vu altgriechisch εὖ eu ‚guet‘, ‚ächt‘ un καρυωτός karyotos ‚nussartig‘, mänkmol nit ganz korräkt as κάρυον karyon ‚Nuss‘ ibersetzt) wäre alli Läbewäse zämmegfasst, wu d Zälle ne Zällchärn hän. D Gruppe vu allne Organisme, wu kai Zällchärn hän, wäre Prokaryote gnännt. Näbe dr Bakterie un dr Archäe stelle d Eukaryote aini vu dr drei Domäne in dr Syschtematik vu dr Läbewäse dar.
D Zälle vu dr Eukaryote hän zmaischt e Durmässer vu 10-30 µm[1]. Si sin in dr Regle vyl greßer wie die vu dr Prokaryote, ihre Volume umfasst eppe s 100 bis 10000fach. Fir s Funktioniere vu dr zelluläre Ablaif iber greßeri Entfärnige innerhalb vu dr Zälle isch e hechere Organisationsgrad, e Ufdailig vum Zällruum in Kompartimänt (abgränzti Ryym) un e Transport zwische däne Kompartimänt ginschtig. Us däm Grund sin eukaryotischi Zälle mit Zällorganälle strukturiert, wu wie d Organ vun eme Lyyb verschideni Funktione uusiebe. Dr Zällchärn mit em Hauptaadail vum genetische Material vu dr eukaryotische Zälle het dr Gruppe dr Name gee. Wyteri Gen chemme je no Art in dr Mitochondrie – Organäll, wu dur chemischi Reaktione Energi z Verfiegig stelle – un Plaschtide – Organälle, wu d Photosynthese dryybe - vor. Em intrazälluläre Transport diene d Organälle vum Endomembransyschtem.
Struktur un Form git dr eukaryotische Zälle s Cytoskelett, wu au fir d Furtbewegig dient. S isch us Mikrotubuli, Intermediärfilamänt un Mikrofilamänt ufböue. E Dail Eukaryote, zem Byschpel Pflanze un Pilz, hän au Zällwände, wu d Zälle usserhalb vu dr Cytoplasmamembran yyschließe un ihri Form bstimme.
E wyteri Bsunderhait vu dr Eukaryote lyt in dr Proteinbiosynthese: Andersch wie d Prokaryote sin Eukaryote in dr Lag, mit dr nämlige DNA-Information dur alternativ Splicing unterschidligi Protein härzstelle.
Eukaryote chenne Aizäller oder mehzälligi Läbewäse syy. Die bstehn zmaischt us ere greßere Zahl vu Zälle mit gmainsamem Stoffwächsel, doderby ibernämme speziälli Zälltype bstimmti Ufgabe. Di maischte bekannte Mehzäller sin Eukaryote, dodrunter d Pflanze, Dierer un mehzälligi Pilz.
D Eukaryote stelle aini vu dr drei Domäne in dr biologische Syschtematik, also di hegscht Kategori zur Klassifizierig vu Läbewäse dar. Di zurzyt aktuäll Syschtematik vu dr Eukaryote isch vu Adl et al. 2005 ufgstellt wore.[2] Si glidere d Eukaryote in sechs Gruppe, vylmol „Supergruppe“ gnännt, statt eme klassische Ranguusdruck[3]:
Näbe däne Gruppe wird bi däne Taxa d Stellig as uusicher aagsääne (incertae sedis) un si chenne nit yygordnet wäre:
Dur neieri Forschige wäre d Ebriacea zue dr Cercozoa innerhalb vu dr Rhizaria gstellt[4] un Stephanopogon zue dr Excavata[5][6].
D'Eukaryoten ass eent vun den 3 Domäner vun de Liewewiesen. Zu hinnen ziele souwuel d'Eenzeller wéi och de Mënsch. Doduerch kann een erkenne wéi se sech vun den Prokaryoten (Bakterien an Archaeën) ënnerscheeden. D'Eukaryote gi just a véier Räicher agedeelt, well de ganze Rescht der grousser Wëssenschaft bis haut nach net komplett bekannt ass.
Dës Andeelung kënnt dovu wéi sech déi eenzel Organismegruppe mat Energie an Nahrung versuergen, wat Follgen op d'Liewensweis, d'Formen an d'Funktioune vun deene verschiddene Liewewiesen huet.
Eukaryoten - Archaeën - Bakterien
Commons: Eukaryota – Biller, Videoen oder AudiodateienD'Eukaryoten ass eent vun den 3 Domäner vun de Liewewiesen. Zu hinnen ziele souwuel d'Eenzeller wéi och de Mënsch. Doduerch kann een erkenne wéi se sech vun den Prokaryoten (Bakterien an Archaeën) ënnerscheeden. D'Eukaryote gi just a véier Räicher agedeelt, well de ganze Rescht der grousser Wëssenschaft bis haut nach net komplett bekannt ass.
Dës Andeelung kënnt dovu wéi sech déi eenzel Organismegruppe mat Energie an Nahrung versuergen, wat Follgen op d'Liewensweis, d'Formen an d'Funktioune vun deene verschiddene Liewewiesen huet.
Unter Eukaryote oder Eukaryonte (Eukaryota; vu altgriechisch εὖ eu ‚guet‘, ‚ächt‘ un καρυωτός karyotos ‚nussartig‘, mänkmol nit ganz korräkt as κάρυον karyon ‚Nuss‘ ibersetzt) wäre alli Läbewäse zämmegfasst, wu d Zälle ne Zällchärn hän. D Gruppe vu allne Organisme, wu kai Zällchärn hän, wäre Prokaryote gnännt. Näbe dr Bakterie un dr Archäe stelle d Eukaryote aini vu dr drei Domäne in dr Syschtematik vu dr Läbewäse dar.
Unner Eukaryoten oder Eukaryonten (Eukaryota/Eukaryonta/Eucarya/Eukarya); vun ooldgr. εὖ (eû) „good, echt“ un κάρυον (káryon) „Nööt“ weert all Leevwesen tohopenfaat, de ehre Zellen en Zellkarn hefft. Just dor wiest de Naam up hen. Blangen de Bakterien un de Archaeen sünd de Eukaryoten een vun de dree Domänen in de bioloogsche Systematik. Bakterien un Archaeen weert tosamenfaat unner den Begreep Prokaryoten. De hefft alltohopen keen Zellkarn.
Eukaryoty (Eucaryota; wót starogrichiskego εὖ eu „dobry“, „wopšawdny“ a κάρυον karyon „wórjech“, „jědro“) twórje jadnu z tśich domenow w biologiji. Su žywe byśa z wopšawdnym celowym jědrom, kótarež wopśimjeju genetisku maśiznu we formje desoksyribo-nukleinoweje kisaliny (skrot.: DNA, nimski DNS).
Eukaryoty su zwětšego wó wjelerazne wětše ako prokaryoty (něźi 10-100 raz). Aby gładke funkcioněrowanje celularnych wótběgow nad wětšymi dalokosćami nutśika cele zmóžniło, jo wušy organizaciska měra a rozdźělenje ruma cele do kompartimentow (źělne wótrězki) ale teke transport mjazy toś tymi kompartimentami notne. Toś teje pśicyny dla su eukaryotiske cele z pomocu celowych organelow strukturěrowane, kótarež kaž organy śěła rozdźělne funkcije dopołnjuju. Nejwěcej znata organela jo celowe jědro, z głownym późělom genetiskeje maśizny žywego byśa. Dalšne geny wustupuju pó kuždej družynje w mitochondrijach a plastidach.
Dalšna wósebnosć eukaryotow lažy w proteinowej biosyntezy: Hynac ako prokaryoty su eukaryoty zamóžne, z samskeje DNA-informacije pśez alternatiwny splicing rozdźělne proteiny zgótowaś.
Struktura a forma so eukaryotiskej bańce přez cytoskelet da. Bu mjazy drugim z mikrotubulusow, aktinowych włokninow a mikrofilamentow natwarjony.
Eukaryoty bu tradicionelnje do swětow wěcejcelowych zwěrjetow, rostlinow a gribow ale teke jadnocelowych abo wěcejcelowych protistow rozdźělone. Dokulaž protisty pak žedne monofyletisku kupku njetwórje a druge swěty pópšawem z rozdźělnych protistowych kupkow nastajachu, njejo rozdźělenje do swětow wěcej źaržobna.
Ten cas aktualna Systematika eukaryotow bu wót Adl et al. 2005 wuźěłana.[1] Wóni rozrěduju eukaryotow do šesć kupkow:
Eukaryoty (Eucaryota; wót starogrichiskego εὖ eu „dobry“, „wopšawdny“ a κάρυον karyon „wórjech“, „jědro“) twórje jadnu z tśich domenow w biologiji. Su žywe byśa z wopšawdnym celowym jědrom, kótarež wopśimjeju genetisku maśiznu we formje desoksyribo-nukleinoweje kisaliny (skrot.: DNA, nimski DNS).
Eukaryoty su zwětšego wó wjelerazne wětše ako prokaryoty (něźi 10-100 raz). Aby gładke funkcioněrowanje celularnych wótběgow nad wětšymi dalokosćami nutśika cele zmóžniło, jo wušy organizaciska měra a rozdźělenje ruma cele do kompartimentow (źělne wótrězki) ale teke transport mjazy toś tymi kompartimentami notne. Toś teje pśicyny dla su eukaryotiske cele z pomocu celowych organelow strukturěrowane, kótarež kaž organy śěła rozdźělne funkcije dopołnjuju. Nejwěcej znata organela jo celowe jědro, z głownym późělom genetiskeje maśizny žywego byśa. Dalšne geny wustupuju pó kuždej družynje w mitochondrijach a plastidach.
Dalšna wósebnosć eukaryotow lažy w proteinowej biosyntezy: Hynac ako prokaryoty su eukaryoty zamóžne, z samskeje DNA-informacije pśez alternatiwny splicing rozdźělne proteiny zgótowaś.
Struktura a forma so eukaryotiskej bańce přez cytoskelet da. Bu mjazy drugim z mikrotubulusow, aktinowych włokninow a mikrofilamentow natwarjony.
Με τον ελληνικό, διεθνή σήμερα όρο ευκαρυωτικά, ή ευκαρυώτες, ονομάζονται τα κύτταρα τα οποία έχουν πλήρως σχηματισμένο πυρήνα (αρχαία ελληνικά "κάρυον"), εξ ου και η ονομασία τους, σε αντιδιαστολή με κύτταρα που δεν έχουν σχηματισμένο πυρήνα, τα λεγόμενα προκαρυωτικά κύτταρα.
Από αυτό το είδος κυττάρων αποτελούνται όλοι οι πολυκύτταροι οργανισμοί, όπως τα φυτά και τα ζώα καθώς και ορισμένοι μονοκύτταροι οργανισμοί, όπως πρωτόζωα και φύκη. Τα κύτταρα του ανθρώπου είναι επίσης ευκαρυωτικά.
Βασικά μέρη ενός ευκαρυωτικού κυττάρου είναι α) η πλασματική μεμβράνη, β) το κυτταρόπλασμα και ο κυτταρικός πυρήνας. Εξετάζοντας τη δομή αυτών των κυττάρων, παρατηρείται ότι εξωτερικά περικλείονται από μία μεμβράνη και εσωτερικά ο πυρήνας διαχωρίζεται από το υπόλοιπο κύτταρο πάλι με μία μεμβράνη (πυρηνική μεμβράνη). Ανάμεσα στον πυρήνα και στην εξωτερική μεμβράνη, υπάρχουν οργανίδια, τα οποία είναι υπεύθυνα για τις διάφορες λειτουργίες του κυττάρου, όπως μιτοχόνδρια, λυσόσωμα, ριβόσωμα κ.α.
Τα ευκαρυωτικά κύτταρα εμφανίστηκαν στην εξέλιξη της ζωής πολύ αργότερα από τα προκαρυωτικά, τα οποία είναι απλούστερα στην δομή και δεν έχουν πυρήνα.
Οι φυλογενετικές συγγένειες ανάμεσα στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς παρουσιάζονται στο πιο κάτω κλαδόγραμμα (τα ονόματα των κλάδων που περιέχουν, μερικώς ή ολικώς, φωτοσυνθέτοντες οργανισμούς ακολουθούνται από ένα πράσινο τετράγωνο): [1]
Ευκάρυα ΜονόκονταΑμοιβόζωα (Amoebozoa)
Μύκητες (Fungi)
Μεσομυκητόζωα (Mesomycetozoa)
Νηματύλια (Filasterea)
Χοανομόναδα (Choanomonada)
Μετάζωα (Animalia)
? Αποδόζωα (Apusozoa)
Αυλακωτά (Excavata) ▇
Φυτά (Plantae) ή Αρχαιοπλαστίδες (Archaeplastida) ▇
Κρυπτόφυτα (Cryptophyta) ▇
Απτόφυτα (Haptophyta) ▇
Αχυρότριχα (Straminopila) ▇
Ριζωτά (Rhizaria) ▇
Βλεφαριδωτά (Ciliata)
Δινομαστιγωτά (Dinoflagellata) ▇
Ακροσυμπλεγματικά (Apicomplexa)
Με τον ελληνικό, διεθνή σήμερα όρο ευκαρυωτικά, ή ευκαρυώτες, ονομάζονται τα κύτταρα τα οποία έχουν πλήρως σχηματισμένο πυρήνα (αρχαία ελληνικά "κάρυον"), εξ ου και η ονομασία τους, σε αντιδιαστολή με κύτταρα που δεν έχουν σχηματισμένο πυρήνα, τα λεγόμενα προκαρυωτικά κύτταρα.
Еукариотите се организми чии клетки (означени како еуцити) имаат јадро во кое генетскиот материјал е одделен од цитоплазмата. Тоа ги прави посложени од прокариотите, со кои ги споделуваат клеточната мембрана и рибозомите. Освен по присуството на јадро, еуцитите се карактеризираат со најразлични цитоплазматични органели и со цитоскелет. Најголемата и најзабележлива органела на еуцитот е јадрото, со дијаметар од околу 5 μm. Генетскиот материјал во јадрото на еуцитите е организиран во линеарни наместо во кружни ДНК молекули. Јадрото е место каде се одвива репликацијата на ДНК и синтезата на РНК, додека транслацијата на РНК во протеини се одвива во рибозомите на цитоплазмата.
Еукариоти се протистите, растенијата, габите и животните. Името доаѓа од грчките зборови ευ, што значи добро/вистинско, и од κάρυον, што значи лешник или јадро.
Освен јадро, еукариотската клетка содржи различни органели обградени со мембрани во цитоплазмата. Овие органели се компартмани во кои се одвиваат различни метаболички процеси. Еуцитите се генерално многу поголеми од прокариотските клетки. Компартманизацијата овозможена од органелите им дозволува на еуцитите да функционираат ефикасно. Две од овие органели — митохондриите и хлоропластите — играат значајни улоги во енергетскиот метаболизам. Митохондриите, кои можат да се најдат кај речиси сите еукариотски клетки, се места на одвивање на оксидативниот метаболизам и се одговорни за производство на поголемиот дел ATP добиен од разградувањето на органските молекули. Хлоропластите се места каде се одвива фотосинтезата и се наоѓаат само во клетките на растенијата и зелените алги. Лизозомите и пероксизомите се исто така специјализирани метаболички компартмани за дигестија на макромолекулите и за различни оксидативни реакции, соодветно. Многу растителни клетки содржат и големи вакуоли кои имаат многу функции, меѓу кои и дигестија на макромолекули и складирање на екскрети и хранливи состојки.
Поради големината и сложеноста на еуцитите, транспортот на протеини до нивните вистински (точно одредени) дестинации во клетката е одговорна задача. Две органели — ендоплазматичен ретикулум и голџиев систем — се наменети за подредување и транспорт на протеините за секреција, вградување во клеточната мембрана и вградување во лизозомите. Ендоплазматичниот ретикулум е издолжена мрежа на внатреклеточни мембрани кои се протегаат од јадрената мембрана низ цитоплазмата. Тој не само што ги обработува и транспортира протеините, туку учествува и во синтезата на липиди. Од ендоплазматичниот ретикулум, протеините се транспортираат во мали мембрански везикули до голџиевиот систем, каде се врши нивната натамошна обработка и подредување за транспорт до нивните крајни дестинации. Освен улогата на протеински транспортер, голџиевиот систем служи како место за липидна синтеза и (кај растителните клетки) како место за синтеза на полисахаридите кои влегуваат во градбата на клеточниот ѕид.
Еуцитите поседуваат цитоскелет (клеточен скелет), кој е друго ниво на внатрешна организација. Тој е мрежа на протеински филаменти кои се протегаат низ цитоплазмата. Дава структурна поддршка на клетката, со што ја одредува клеточната форма и општата организација на цитоплазмата. Тој исто така е одговорен за движењата на цели клетки (како на пример, контракцијата на мускулните клетки) и за внатреклеточниот транспорт и сместување на органелите и другите градбени делови, вклучувајќи ги и движењата на хромозомите за време на делбата на клетките.
Еукариотите се појавиле пред околу 2,7 билиони години, и тоа по околу 1 до 1,5 билиони години од еволуирањето на прокариотите. Проучувањата на нивните ДНК секвенци укажуваат на тоа дека археите и еубактериите се исто толку различни меѓусебе како и од денешните еукариоти. Затоа, еден многу ран настан во еволуцијата по сè изгледа дека бил појавата на три еволутивни линии кои потекнале од еден заеднички предок (археи, еубактерии и еукариоти). Интересно е тоа што многу архејни гени се послични со тие на еукариотите одошто на еубактериите, што укажува на тоа дека археите и еукариотите споделуваат заедничка линија на еволутивно наследство и се поблизу поврзани меѓусебе отколку со еубактериите. Митохондриите и хлоропластите потекнале од ендосимбиотското здружување на аеробни бактерии со цијанобактерии, соодветно, заедно со предците на еукариотите.
Важен чекор во еволуцијата на еуцитите било создавањето на подклеточни органлеи обвиени со мембрани, што поттикнало развој на сложениот карактер на овие клетки. Се смета дека органелите се добиени како резултат на здружувањето на прокариотските клетки со предокот на еукариотите.
Хипотезата за потеклото на еуцитот од симбиотско здружување со прокариоти (ендосимбиоза) е прилично добро поддржана од страна на истражувањата на митохондриите и хлоропластите, за кои се мисли дека потекнале од бактерии што живееле во големи клетки. Овие две органели се слични на бактериите по својата големина, и како и бактериите, се делат со бинарна делба. Исто така, и двете содржат своја сопствена ДНК, која ги кодира некои од нивните составни делови. Митохондриската и хлоропластната ДНК се реплицира секој пат кога ќе се подели органелата, а гените кои таа ги кодира се транскрибираат во органелата и се транслираат до органелните рибозоми. Според ова, митохондриите и хлоропластите содржат нивни сопствени генетски системи, кои се различни од јадрениот геном на клетката. Понатаму, рибозомите и рибозомската РНК на овие органели се поблиски до тие на бактериите отколку на оние кодирани од јадрените геноми на еукариотите.
Денес е општо прифатено ендосимбиотското потекло на овие органели, со што за митхондриите се смета дека еволуирале од аеробни бактерии, а за хлоропластите од фотосинтетски бактерии, какви што се цијанобактериите. Вградувањето на аеробни бактерии им овозможило на анаеробните клетки одвивање на оксидативен метаболизам. Вградувањето на фотосинтетски бактерии дало хранлива независност со развивање на способност за фотосинтеза. Со времето, многу од гените првично застапени кај овие бактерии се вметнале во јадрениот геном на клетката, така што само неколку градбени делови на митохондриите и хлоропластите сè уште се кодирани од органелните геноми.
Еукариотите се организми чии клетки (означени како еуцити) имаат јадро во кое генетскиот материјал е одделен од цитоплазмата. Тоа ги прави посложени од прокариотите, со кои ги споделуваат клеточната мембрана и рибозомите. Освен по присуството на јадро, еуцитите се карактеризираат со најразлични цитоплазматични органели и со цитоскелет. Најголемата и најзабележлива органела на еуцитот е јадрото, со дијаметар од околу 5 μm. Генетскиот материјал во јадрото на еуцитите е организиран во линеарни наместо во кружни ДНК молекули. Јадрото е место каде се одвива репликацијата на ДНК и синтезата на РНК, додека транслацијата на РНК во протеини се одвива во рибозомите на цитоплазмата.
Еукариоти се протистите, растенијата, габите и животните. Името доаѓа од грчките зборови ευ, што значи добро/вистинско, и од κάρυον, што значи лешник или јадро.
Еукарио́ты, (лат.) Eukaryota од (гр.) εὖ еу ‘добрый’ + κάρυον карион ‘ядро’, або ядро́вы,[1]— домена живых организмох,которых обсягують ядро.
Ку еукариотам належать царства:
В сучасности научно описаный понад милион еукариотох, а число вшиткых еукариотичных видох ся одгадуе на понад 9 милионы.[2]
Еукарио́ты, (лат.) Eukaryota од (гр.) εὖ еу ‘добрый’ + κάρυον карион ‘ядро’, або ядро́вы,— домена живых организмох,которых обсягують ядро.
Ку еукариотам належать царства:
Протисты (Protoza), Грибы (Fungi), Ростлины (Plantae), Живина (Animalia), Хромисты (Chromista).В сучасности научно описаный понад милион еукариотох, а число вшиткых еукариотичных видох ся одгадуе на понад 9 милионы.
Штруктура бунок На роздѣл од прокариотох бункы еукариотох суть роздѣлены на цитоплазму и одграничене кариолемов ядро. Але ани цитоплазма еукариотох не е тотожна цитоплазмѣ прокариотох, але мать зложену штруктуру з мембранами, котры формують органоиды бункы. Функция ядра Ядро бункы обсягуе генетичный материал, организованый в хромосомы, котры ся можуть роздѣльовати путьом митозы и так розмѣстньовати генетичный материал меджи дочерныма бунками. По роздѣлѣню ядра роздѣляють ся и бункы. Молекуларна основа хромосомох представлена молекулами DNA, асоциованыма з гистонами и другыма бѣлковинами. Про векшину еукариотичных организмох характерный половый процес росплодожаня.Эукариоттор (Eucаryota). Эукариоттордун клеткаларынын өлчөмү 13 мкмге жакын. Клеткасынын ичи жаргактар менен бөлүнгөн. Клетканын ичиндеги үч мүчөсү (органелла) башка протоплазмалардан эки чел кабыгы менен бөлүнгөн: ядро клеткасы, митохондриялар жана пластидалар (акыркы органеллар жалаң гана өсүмдүкгө тиешелүү). Цитоплазмада ар түрдүү органеллалар жайгашкан, булардын көбүн электрондук микроскоп менен көрүүгө болот. Ошону менен бирге, рибосомалар пластиддерде жана митохондрияларда болот. Клеткадагы бардык органеллала матриксте орун алышкан. Эукариоттордо үч түрдүү клеткалар болот: өсүмдүк, козу карын жана жаныбар клеткалары.
Эукариотторго татал түзүлүштөгү бир жана көп клеткалуу жаныбар, өсүмдүк, балыр, козу карындар жана жөнөкөй түзүлүштөгү организмдер кирет. Бул организмдердин клеткасында ядролору толугу менен жайгашышкан. ДНК ядронун ичинде орун алып, гендери иреттүү түрдө тизилип ар түрдүү түзүлүштөгү хромосомалар түзүлөт.
Тиричилик дүйнөсү укмуштуудай ар түрдүү. Азыркы учурда 500 миңден ашык өсүмдүк түрлөрү, 1,5 миллиондон ашык жаныбар түрлөрү, бактериялардын, көк жашыл балырлар жана миңдеген козу карындын миңдеген түрлөрү изилденип аныкталган. Организмдердин түзүлүшүндөгү кубулууларды байкап түшүндүрүү, алардын теориялык жана иш жүзүндө кандайча пайдалуу же зыяндуу экендигин ачуу жалпы биология илиминин негизги максаты.
Бардык эукариоттордун клеткаларында ядролору бар, алардын ядролору жаргактар менен курчалган. Эукариоттор үч дүйнөгө бөлүнөт: татаал түзүлүштөгү өсүмдүк, козу карындар жана жаныбар. Бул дүйнөнүн өкүлдөрү бири-биринен түзүлүшүдө көптөгөн өзгөчөлүктөрү менен айырмаланат. Көпчүлүк өсүмдүктөр автотрофтук азыктанат, ал эми жаныбар жана козу-карындар гетероторфтук жол менен азыктанат. Бирок бардык татаал түзүлүштү үч дүйнөнүн арасын так бөлүү кыйын. Жаныбар клеткалары жакшы көрүнгөн чел кабык менен капталышкан, жаныбар козу карынга, өсүмдүкгө караганда демилгелүү, кыймылдуу келишип, өзүдөрү ургаачысын тамагын издеп табууга жөндөмдүү. Бирок жаныбардын ичинде жылбай, жабышып бир жерде жашагандары да бар, алар митоздук жана мейоздук жол менен көбөйөт. Денесинде камдалган, белен азыгы, углеводдор жаныбарда гликоген түрүндө топтолот.
Эукарио́таш (эрс: Эукариоты, лат: Eukaryota хьадаьннад къ.-элл. εὖ- «дика» яхача дешахи κάρυον «тIум» яхача дешахи; шира дош: эвкариоты), е тIума — тIум йоалла клеткаш а йолаш дийнача оганизмий цIа (тIехдоалаче) да.
Шейола оганизмаш, фусаши археяши ца лоархIаш, тIум йоаллаш да (вирусаши вироидаши иштта эукариоташ санна лархIац, амма бакъда массаволча биолого лархIац царех дийна оганизмаш).
Эукарио́таш (эрс: Эукариоты, лат: Eukaryota хьадаьннад къ.-элл. εὖ- «дика» яхача дешахи κάρυον «тIум» яхача дешахи; шира дош: эвкариоты), е тIума — тIум йоалла клеткаш а йолаш дийнача оганизмий цIа (тIехдоалаче) да.
Шейола оганизмаш, фусаши археяши ца лоархIаш, тIум йоаллаш да (вирусаши вироидаши иштта эукариоташ санна лархIац, амма бакъда массаволча биолого лархIац царех дийна оганизмаш).
Эукариотлар яки төшлеләр (лат. Eucaryota) — тере организмнарның бер өспатшалыгы. Эукариотларның төп үзенчәлеге — күзәнәк составында төш булу.
Төшлеләргә бактериялардан һәм архейлардан кала барлык организмнар керә.
Үсемлек күзәнәкләрендә шулай ук хлорофилл бөртекләре дә бар.
Эукариотлар яки төшлеләр (лат. Eucaryota) — тере организмнарның бер өспатшалыгы. Эукариотларның төп үзенчәлеге — күзәнәк составында төш булу.
Төшлеләргә бактериялардан һәм архейлардан кала барлык организмнар керә.
Эукарио́ттар (арх. эвкарио́ттар; лат. Eukaryota «яҡшы» + «ядро»), йәки я́дролылар — күҙәнәктәрендә ядролары булған тере организмдарҙың домены (өҫбатшалыҡ). Бактерияларҙан һәм архейҙарҙан башҡалары барыһы ла эукариоттар.
Хайуандар, үҫемлектәр, бәшмәктәр, шулай уҡ, протистар тигән төркөмдәгеләр — барыһы ла эукариот организмдар. Улар бер күҙәнәклеләр һәм күп күҙәнәклеләр булырға мөмкиндәр.
Әммә бөтәһенең дә төҙөлөш планы оҡшаш. Бөтәһенең дә цитоплазма эсендә мембраналар системаһы ныҡ үҫешкән. Нәҫел материалы цитоплазманан ике ҡатлы мембрана менән айырылған.
Бынан тыш мембраналы төҙөлөшлө органоидтар системаһы барлыҡҡа килгән:
Айырмалары ҙур булыуға ҡарамаҫтан, ядролылар юғары рангҡа ҡараған монофилетик таксон тип һанала.
Киң таралған фараздарҙың береһе булып, эукариоттар 1,6—2,1 млрд йыл элек барлыҡҡа килгән тигән фекер һанала.
Эукарио́ттар (арх. эвкарио́ттар; лат. Eukaryota «яҡшы» + «ядро»), йәки я́дролылар — күҙәнәктәрендә ядролары булған тере организмдарҙың домены (өҫбатшалыҡ). Бактерияларҙан һәм архейҙарҙан башҡалары барыһы ла эукариоттар.
Эске мембрана системаһы һәм уның компоненттары Хайуандар, үҫемлектәр, бәшмәктәр, шулай уҡ, протистар тигән төркөмдәгеләр — барыһы ла эукариот организмдар. Улар бер күҙәнәклеләр һәм күп күҙәнәклеләр булырға мөмкиндәр.
Әммә бөтәһенең дә төҙөлөш планы оҡшаш. Бөтәһенең дә цитоплазма эсендә мембраналар системаһы ныҡ үҫешкән. Нәҫел материалы цитоплазманан ике ҡатлы мембрана менән айырылған.
Бынан тыш мембраналы төҙөлөшлө органоидтар системаһы барлыҡҡа килгән:
ике ҡат мембраналылар: митохондриялар, пластидтар бер мембраналылар:лизосомалар, Гольджи аппараты, эндоплазмаретикулумы (ЭПС).Айырмалары ҙур булыуға ҡарамаҫтан, ядролылар юғары рангҡа ҡараған монофилетик таксон тип һанала.
Эўкарыёты (па-лацінску: Eucaryota, ад стар.-грэц. eu — добра, поўнасцю і karyon — ядро) — надцарства жывых арганізмаў, вузы якіх маюць аформленае ядро з храмасомамі[1] ды іншыя арганоіды, абмежаваныя мэмбранамі. Да эўкарыётаў адносяцца разнастайныя аднавузавыя, каляніяльныя і шматвузачныя арганізмы[2]. Слова «эўкарыёт» паходзіць ад слова karion, якое абазначае «ядро» (арэха). Тэрмін «пракарыёта» абазначае «даядравы», а «эўкарыёта» — «які мае добрае, ці сапраўднае, ядро»[3]. Унутры ядра знаходзяцца складаныя храмасомы, у якіх ДНК зьвязаная зь бялкамі. Храмасомы рэгулярна мітатычна дзеляцца. Жгуцікі і расьнічкі эўкарыёт маюць характэрную (9+2)-структуру зь мікратрубачак. Апошнія таксама сустракаюцца ў цытаплязьме, якая складана разьдзеленая мэмбранамі. У вузах усіх эўкарыёт маюцца арганэлы, у тым ліку мітахондрыі. У эўкарыятычных арганізмаў, асабліва ў расьлін, часта таксама сустракаюцца вакуолі, абкружаныя адзінай мэмбранай, ці тонаплястам. Акрамя таго, шмат якія эўкарыёты характарызуюцца дзьвюмя важнымі рысамі, якія адсутнічаюць у бактэрый: інтэграваная шматвузавасьць і плоцевае размнажэньне. У расьлін протаплясты суседніх вузаў зьвязаныя плязмадэсмамі, якія пранізваюць вузавыя сьценкі. У жывёлаў вузавых сьценак няма і вузы разьдзеленыя пераважна сваімі плязматычнымі мэмбранамі[4]. Эўкарыятычныя вузы звычайна большыя за пракарыятычныя.
Напрыканцы 19 стагодзьдзя біёлягі выдзялялі толькі два царствы жывых арганізмаў — расьліны і жывёлы, прычым грыбы адносіліся да расьлін. Грыбы як і расьліны вядуць нерухомы лад жыцьця, але выкарыстоўваюць у якасьці запаснага рэчыва глікаген (як жывёлы), таму пазьней яны былі выдзеленыя ў асобнае царства.
Паводле адной з сучасных клясыфікацый, надцарства Эўкарыёты ўключае чатыры царствы:
— сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Эўкарыёты (па-лацінску: Eucaryota, ад стар.-грэц. eu — добра, поўнасцю і karyon — ядро) — надцарства жывых арганізмаў, вузы якіх маюць аформленае ядро з храмасомамі ды іншыя арганоіды, абмежаваныя мэмбранамі. Да эўкарыётаў адносяцца разнастайныя аднавузавыя, каляніяльныя і шматвузачныя арганізмы. Слова «эўкарыёт» паходзіць ад слова karion, якое абазначае «ядро» (арэха). Тэрмін «пракарыёта» абазначае «даядравы», а «эўкарыёта» — «які мае добрае, ці сапраўднае, ядро». Унутры ядра знаходзяцца складаныя храмасомы, у якіх ДНК зьвязаная зь бялкамі. Храмасомы рэгулярна мітатычна дзеляцца. Жгуцікі і расьнічкі эўкарыёт маюць характэрную (9+2)-структуру зь мікратрубачак. Апошнія таксама сустракаюцца ў цытаплязьме, якая складана разьдзеленая мэмбранамі. У вузах усіх эўкарыёт маюцца арганэлы, у тым ліку мітахондрыі. У эўкарыятычных арганізмаў, асабліва ў расьлін, часта таксама сустракаюцца вакуолі, абкружаныя адзінай мэмбранай, ці тонаплястам. Акрамя таго, шмат якія эўкарыёты характарызуюцца дзьвюмя важнымі рысамі, якія адсутнічаюць у бактэрый: інтэграваная шматвузавасьць і плоцевае размнажэньне. У расьлін протаплясты суседніх вузаў зьвязаныя плязмадэсмамі, якія пранізваюць вузавыя сьценкі. У жывёлаў вузавых сьценак няма і вузы разьдзеленыя пераважна сваімі плязматычнымі мэмбранамі. Эўкарыятычныя вузы звычайна большыя за пракарыятычныя.
Напрыканцы 19 стагодзьдзя біёлягі выдзялялі толькі два царствы жывых арганізмаў — расьліны і жывёлы, прычым грыбы адносіліся да расьлін. Грыбы як і расьліны вядуць нерухомы лад жыцьця, але выкарыстоўваюць у якасьці запаснага рэчыва глікаген (як жывёлы), таму пазьней яны былі выдзеленыя ў асобнае царства.
Паводле адной з сучасных клясыфікацый, надцарства Эўкарыёты ўключае чатыры царствы:
Пратысты Грыбы Расьліны Жывёлыसुकेंद्रिक या युकेरियोट (eukaryote) एक जीव को कहा जाता है जिसकी कोशिकाओं (सेल) में झिल्लियों में बंद असरल ढाँचे हों। सुकेंद्रिक और अकेंद्रिक (प्रोकेरियोट) कोशिकाओं में सबसे बड़ा अंतर यह होता है कि सुकेंद्रिक कोशिकाओं में एक झिल्ली से घिरा हुआ केन्द्रक (न्यूक्लियस) होता है जिसके अन्दर आनुवंशिक (जेनेटिक) सामान होता है। जीवविज्ञान में सुकेंद्रिक कोशिकाओं वाले जीवों के टैक्सोन को 'सुकेंद्रिक' या 'युकेरियोटी' (eukaryota) कहते हैं।[1]
यूनानी भाषा में 'यु' (ευ, eu) का मतलब 'अच्छा' और 'केरी' (καρυ, kary) का मतलब 'बीज' या (बादाम या अख़रोट की) 'गरी' होता है। युकेरियोट कोशिकाओं में एक स्पष्ट केंद्र (केन्द्रक, यानि न्यूक्लियस) होता है इसलिए उन्हें 'अच्छा बीज' या 'युकेरियोट' कहा जाता है। संस्कृत और यूनानी दोनों हिन्द-यूरोपीय भाषाएँ हैं, इसलिए उनमें बहुत से सजातीय शब्द हैं। यही सजातीयता 'यु-सु' में है।[2]
सुकेंद्रिक या युकेरियोट (eukaryote) एक जीव को कहा जाता है जिसकी कोशिकाओं (सेल) में झिल्लियों में बंद असरल ढाँचे हों। सुकेंद्रिक और अकेंद्रिक (प्रोकेरियोट) कोशिकाओं में सबसे बड़ा अंतर यह होता है कि सुकेंद्रिक कोशिकाओं में एक झिल्ली से घिरा हुआ केन्द्रक (न्यूक्लियस) होता है जिसके अन्दर आनुवंशिक (जेनेटिक) सामान होता है। जीवविज्ञान में सुकेंद्रिक कोशिकाओं वाले जीवों के टैक्सोन को 'सुकेंद्रिक' या 'युकेरियोटी' (eukaryota) कहते हैं।
সংকোষকেন্দ্ৰীয় বা ইউকেৰিয়ট (ইংৰাজী: eukaryote; (/juːˈkæri.oʊt/ বা /juːˈkæriət/ বা yoo-karr-ee-oht বা yoo-karr-ee-ət) বুলিলে সেইবোৰ জীৱক বুজায়, যিবোৰৰ কোষৰ কোষকেন্দ্ৰ আৰু অন্যান্য অঙ্গাণু জৈব পৰ্দাৰ দ্বাৰা আবৃত থাকে।
এই জীৱবোৰ ইউকেৰিয়া বা ইউকেৰিয়টা শ্ৰেণীবিন্যাসৰ অন্তৰ্গত। এই জীৱৰ মূল বৈশিষ্ট্য হল এই যে, ইহঁতৰ কোষ পৰ্দা-বেষ্টিত কোষকেন্দ্ৰ সহ অন্যান্য অঙ্গাণু থাকে, যিয়ে ইহঁতক প্ৰ'কোষকেন্দ্ৰীয় জীৱ পৰা পৃথক কৰে।[2][3][4] এই কোষত কোষকেন্দ্ৰৰ উপস্থিতিৰ কাৰণে এই জীৱবোৰৰ নামকৰণ ইউকেৰিয়ট দিয়া হৈছে, যি গ্ৰীক শব্দ ευ (ইউ) আৰু κάρυον (কেৰিউন) পৰা আহিছে।[5] কোষকেন্দ্ৰৰ ওপৰিও এনে জীৱৰ কোষত থকা অন্য আৱৰণযুক্ত অঙ্গাণুবোৰ হল, মাইট’কণ্ড্ৰিয়া আৰু গল্গি বস্তু। ইয়াৰোপৰি উদ্ভিদত ক্লোৰ'প্লাষ্ট নামৰ এক ধৰণৰ অঙ্গাণু থাকে। সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱ এককোষী বা বহুকোষী হব পাৰে। বহুকোষী জীৱৰ বিভিন্ন ধৰণৰ কোষৰ দ্বাৰা গঠিত অনেক ধৰণৰ কলা থাকে।
সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱই মাইট'চিছৰ মাধ্যমেৰে অযৌন প্ৰজনন আৰু মিঅ'চিছৰ মাধ্যমেৰে যৌন প্ৰজনন কৰে। অযৌন প্ৰজননৰ ক্ষেত্ৰত ই কোষ বিভাজন হৈ জিনগতভাৱে অভিন্ন দুটা কোষ উৎপন্ন হয়। যৌন প্ৰজননৰ ক্ষেত্ৰত এটা কোষে ডিএনএ ৰেপ্লিকেছন আৰু তাৰ পিছত দুবাৰ কোষ বিভাজনৰ ফলত চাৰিটা নতুন কোষৰ উৎপন্ন কৰে, যাৰ প্ৰত্যেকৰে মূল কোষৰ ক্ৰম'জমৰ অৰ্ধেক সংখ্যক ক্ৰ'মজম থাকে। এই অপত্য কোষবোৰে জননকোষ হিচাপে কাম কৰে।
সমগ্ৰ জীৱজগতৰ তুলনাত সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱৰ সংখ্যা তেনেই নগণ্য,[6] আনকি মানবদেহৰ সমস্ত কোষৰ সংখ্যা মানুহৰ অন্ত্ৰত বাসকৰা বেক্টেৰিয়াৰ সংখ্যাতকৈও কম।[7] কিন্তু সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱৰ অধিকাংশ সদস্যৰ আকৃতি ডাঙৰ হোৱাৰ কাৰণে সমগ্ৰ বিশ্বজুৰি সিহঁতৰ সমষ্টিগত জৈৱভৰ প্ৰ'কোষকেন্দ্ৰী জীৱৰ প্ৰায় সমান বুলিব পাৰি।[8]
সংকোষকেন্দ্ৰীয় কোষবোৰ প্ৰ'কোষকেন্দ্ৰীয় কোষবোৰৰ তুলনাত যথেষ্ট ডাঙৰ। এই কোষত অন্তঃআৱৰণী যুক্ত বিভিন্ন অঙ্গাণু আৰু মাইক্ৰ'টিবিউল, মাইক্ৰ'ফিলামেন্ট আৰু ইণ্টাৰমিডিয়েট ফিলামেন্টৰ দ্বাৰা গঠিত কোষ-কঙ্কাল থাকে। এই কোষৰ ডিএনএ কুণ্ডুলীকৃত অবস্থাত ক্ৰ'ম'জম গঠন কৰে, যিবোৰ কেন্দ্ৰ বিভাজনৰ সময় বিভক্ত হৈ পৃথক হৈ যায়।
সংকোষকেন্দ্ৰীয় কোষবোৰত থকা আৱৰণীসমূহক বৰ্তমান সমষ্টিগত ভাবে অন্তঃআৱৰণী তন্ত্ৰ বোলা হয়।[9] কোষৰ কোষকেন্দ্ৰ নিউক্লিয়াৰ আৱৰণী নামৰ এক অসংখ্য ছিদ্ৰযুক্ত দ্বিস্তৰীয় অন্তঃআৱৰণীৰ দ্বাৰা বেষ্টিত থাকে, যাৰ মাজেদি বিভিন্ন কোষীয় উপাদান কোষকেন্দ্ৰৰ ভিতৰ বা বাহিৰলৈ যাব পাৰে। এই আৱৰণীৰ পৰা বিভিন্ন চেপেটা আৰু নলাকৃতিৰ অংশ এণ্ডোপ্লাজনিক ৰেটিকুলাম গঠন হয়, যি কোষৰ প্ৰ'টিন পৰিবহনত সহায় কৰে। ৰাইব'জম নামৰ অঙ্গাণু এণ্ডোপ্লাজমিক ৰেটিকুলামৰ লগত যুক্ত হৈ প্ৰ'টিন তৈয়াৰ কৰে। উৎপন্ন প্ৰ'টিন এণ্ডোপ্লাজমিক ৰেটিকুলামৰ ভিতৰত প্ৰৱেশ কৰি ভেচিকল বা ক্ষুদ্ৰ থলিৰ মাজেদি পৰিবাহিত হৈ গল্গি বস্তু নামৰ চেপেটা থলিৰ দৰে আকৃতি বিশিষ্ট অঙ্গাণুত জমা হয় আৰু পুনৰ্গঠিত হয়।
বিভিন্ন ধৰণৰ ভেছিকলে বিভিন্ন ধৰণৰ কাম সম্পাদন হয়। যেনে, লাইছ'জমত থকা উৎসেচকে প্ৰ'টিন ভাঙি সৰল অণুত পৰিণত কৰাত সহায় কৰে। পাৰক্সিজম নামৰ ভেছিকলে কোষৰ পক্ষে ক্ষতিকাৰক পাৰক্সাইড ভাঙি পেলাই। কিছুমান প্ৰ'টজ'ৱাৰ কোষত এক্সট্ৰুজম নামৰ সংকোচনশীল ভেছিকল থাকে যিবোৰে কোষৰ অতিৰিক্ত পানী কোষৰ বাহিৰলৈ নিক্ষেপ কৰাত সহায় কৰে। উচ্চ শ্ৰেণীৰ উদ্ভিদৰ কোষৰ অধিকাংশ আয়তন ইয়াত থকা বৃহদাকৃতিৰ ভেকুৱল বা বায়ুমোনাৰ দ্বাৰা পৰিপূৰ্ণ হৈ থাকে যিবোৰে কোষৰ অভিস্ৰৱণ চাপ বজায় ৰখাত সহায় কৰে।
প্ৰায় সমস্ত সংকোষকেন্দ্ৰীয় কোষত মাইট’কণ্ড্ৰিয়া নামৰ এক অঙ্গাণু থাকে। এই অঙ্গাণুবোৰত এডেন'চিন ট্ৰাইফছফেট নামৰ অণু উৎপন্ন হয়, যি কোষৰ শক্তি সৰবৰাহ কৰে।[10] এই অঙ্গাণুবোৰ দ্বি-স্তৰযুক্ত লিপিড অণুৰ দ্বাৰা গঠিত আৱৰণৰ দ্বাৰা বেষ্টিত থাকে যাৰ ভিতৰৰ স্তৰত থকা মাইট’কণ্ড্ৰিয়াৰ ভিতৰত ক্ৰিষ্টি নামৰ ভাঁজ থাকে। মাইট’কণ্ড্ৰিয়াৰ নিজস্ব ডিএনএ থাকে। দেখা যায় যে, প্ৰ'টিঅ'বেক্টেৰিয়া নামৰ এক প্ৰকাৰৰ অন্তঃমিথ'জীৱি প্ৰ'কোষকেন্দ্ৰীক জীৱ সংকোষকেন্দ্ৰীয় কোষত প্ৰৱেশ কৰি মাইট’কণ্ড্ৰিয়া নামৰ অঙ্গাণুত পৰিণত হয়।
উদ্ভিদ আৰু বহু শেলাইৰ কোষত ক্ল'ৰ'প্লাষ্ট নামৰ অঙ্গাণু থাকে, যি ছাইন'বেক্টেৰিয়া নামৰ এক প্ৰকাৰৰ অন্তঃমিথ'জীৱি প্ৰ'কোষকেন্দ্ৰী জীৱ এইবোৰ কোষত প্ৰৱেশ কৰাৰ ফলত গঠিত হয়। এইবোৰ অঙ্গাণুত ক্ল'ৰফিল নামৰ এক ধৰণৰ জৈৱ অণু থাকে যি সালোকসংশ্লেষণ পদ্ধতিৰ দ্বাৰা গ্লুক'জ উৎপন্ন কৰাত সহায় কৰে।
সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱই মাইট'চিছৰ মাধ্যমেৰে অযৌন প্ৰজনন আৰু মিঅ'চিছৰ মাধ্যমেৰে যৌন প্ৰজনন কৰে। অযৌন প্ৰজননৰ ক্ষেত্ৰত ই কোষ বিভাজন হৈ জিনগতভাৱে অভিন্ন দুটা কোষ উৎপন্ন হয়। যৌন প্ৰজননৰ ক্ষেত্ৰত এটা কোষে ডিএনএ ৰেপ্লিকেছন আৰু তাৰ পিছত দুবাৰ কোষ বিভাজনৰ ফলত চাৰিটা নতুন কোষৰ উৎপন্ন কৰে, যাৰ প্ৰত্যেকৰে মূল কোষৰ ক্ৰম'জমৰ অৰ্ধেক সংখ্যক ক্ৰ'মজম থাকে। এই অপত্য কোষবোৰে জননকোষ হিচাপে কাম কৰে।
যৌন প্ৰজননৰ বিৱৰ্তন প্ৰতি সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱৰ প্ৰাচীন আৰু মৌলিক বৈশিষ্ট্য পৰিলক্ষিত হয়। ডাক্স আৰু ৰ'জাৰৰ মতে, প্ৰথম দিশৰ সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱৰ মাজত ঐচ্ছিক প্ৰজননৰ ভূমিকা আছিল।[11] পূৰ্ৱতে অযৌন প্ৰাণীৰূপে চিহ্নিত ট্ৰাইকম'নাছ ভাজাইনালিছ আৰু জিয়াৰ্ডিয়া ইণ্টেষ্টিনালিছৰ দেহত মিঅ'চিছৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় জিনৰ অৱস্থিত দেখা পোৱা যায়।[12][13]
এডল[1] আৰু বাৰ্কিয়ে[14] ফাইল'জেনেটিক প্ৰমাণ, জিন স্বাক্ষৰ আৰু অঙ্গসংস্থানগত বৈশিষ্ট্যৰ ভিত্তিত সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱেৰ জীৱনবৃক্ষ ৰচনা কৰিছিল।
ইউকেৰিয়ট ডায়াফোৰেটিক্সকোনো কোনো বিশ্লেষণত হ্যাক্ৰোবিয়া দলটোক (হ্যাপ্টোফাইটা + ক্ৰায়োফাইটা) আৰ্কিপ্লাস্টিডা মহাদলৰ ওচৰত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা দেখা যায়।[15] ইয়াৰোপৰি, বৰ্তমানৰ কিছু গবেষণাৰ মতে হ্যাপ্টোফাইটা আৰু ক্ৰায়োফাইটাই একে মন'ফাইলি গঠন নকৰে।[16] হ্যাপ্টোফাইটা এছএআৰ মহাদলৰ আৰু ক্ৰায়োফাইটা আৰ্কিপ্লাস্টিডা মহাদলৰ অন্তৰ্ভুক্ত বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে।[17]
পূৰ্ৱৰ দৰেই, দুটা ফ্লেজেলা আৰু এই ফ্লেজেলা যুক্ত দুই ধৰণৰ পূৰ্বপুৰুষৰৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱক বাইকোন্ট (আৰ্কিপ্লাস্টিডা + এসএআৰ মহাদল + এক্সক্যাভেটা) আৰু ইউনিকোন্ট (অ্যামিবোজোয়া + ওপিস্থোটোকোন্ট) নামৰ দুটা ভাগত বিভক্ত কৰা হৈছে।[15][18][19] ২০১২ চনৰ এক গবেষণাত প্ৰায় একে ধৰণৰ শ্ৰেণীবিভাগ কৰা হৈছিল।[20]
২০১০[21], ২০১৩[22] আৰু ২০১৪ চনত[23] তলত দিয়া ধৰণে সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱৰ শ্ৰেণীবিভাগ কৰা হৈছিল।
ইউকেৰিয়ট২০০৯ চনত ৰোগোজিনে আৰ্কিঅ'প্লাষ্টিডা আৰু অন্যান্য সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱৰ মাজত সুস্পষ্ট বিভাজন কৰিছিল।[24]
ইউকেৰিয়ট২০০৯ চনৰ এই গবেষণাপত্ৰৰ পূৰ্ৱৰ সূত্ৰবোৰ বিশ্লেষণ কৰি আৰু নতুনকৈ বিশ্লেষণ কৰি তলৰ শ্ৰেণীবিভাগটো কৰা হয়।[25]
ইউকেৰিয়টসংকোষকেন্দ্ৰীয় বা ইউকেৰিয়ট (ইংৰাজী: eukaryote; (/juːˈkæri.oʊt/ বা /juːˈkæriət/ বা yoo-karr-ee-oht বা yoo-karr-ee-ət) বুলিলে সেইবোৰ জীৱক বুজায়, যিবোৰৰ কোষৰ কোষকেন্দ্ৰ আৰু অন্যান্য অঙ্গাণু জৈব পৰ্দাৰ দ্বাৰা আবৃত থাকে।
এই জীৱবোৰ ইউকেৰিয়া বা ইউকেৰিয়টা শ্ৰেণীবিন্যাসৰ অন্তৰ্গত। এই জীৱৰ মূল বৈশিষ্ট্য হল এই যে, ইহঁতৰ কোষ পৰ্দা-বেষ্টিত কোষকেন্দ্ৰ সহ অন্যান্য অঙ্গাণু থাকে, যিয়ে ইহঁতক প্ৰ'কোষকেন্দ্ৰীয় জীৱ পৰা পৃথক কৰে। এই কোষত কোষকেন্দ্ৰৰ উপস্থিতিৰ কাৰণে এই জীৱবোৰৰ নামকৰণ ইউকেৰিয়ট দিয়া হৈছে, যি গ্ৰীক শব্দ ευ (ইউ) আৰু κάρυον (কেৰিউন) পৰা আহিছে। কোষকেন্দ্ৰৰ ওপৰিও এনে জীৱৰ কোষত থকা অন্য আৱৰণযুক্ত অঙ্গাণুবোৰ হল, মাইট’কণ্ড্ৰিয়া আৰু গল্গি বস্তু। ইয়াৰোপৰি উদ্ভিদত ক্লোৰ'প্লাষ্ট নামৰ এক ধৰণৰ অঙ্গাণু থাকে। সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱ এককোষী বা বহুকোষী হব পাৰে। বহুকোষী জীৱৰ বিভিন্ন ধৰণৰ কোষৰ দ্বাৰা গঠিত অনেক ধৰণৰ কলা থাকে।
সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱই মাইট'চিছৰ মাধ্যমেৰে অযৌন প্ৰজনন আৰু মিঅ'চিছৰ মাধ্যমেৰে যৌন প্ৰজনন কৰে। অযৌন প্ৰজননৰ ক্ষেত্ৰত ই কোষ বিভাজন হৈ জিনগতভাৱে অভিন্ন দুটা কোষ উৎপন্ন হয়। যৌন প্ৰজননৰ ক্ষেত্ৰত এটা কোষে ডিএনএ ৰেপ্লিকেছন আৰু তাৰ পিছত দুবাৰ কোষ বিভাজনৰ ফলত চাৰিটা নতুন কোষৰ উৎপন্ন কৰে, যাৰ প্ৰত্যেকৰে মূল কোষৰ ক্ৰম'জমৰ অৰ্ধেক সংখ্যক ক্ৰ'মজম থাকে। এই অপত্য কোষবোৰে জননকোষ হিচাপে কাম কৰে।
সমগ্ৰ জীৱজগতৰ তুলনাত সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱৰ সংখ্যা তেনেই নগণ্য, আনকি মানবদেহৰ সমস্ত কোষৰ সংখ্যা মানুহৰ অন্ত্ৰত বাসকৰা বেক্টেৰিয়াৰ সংখ্যাতকৈও কম। কিন্তু সংকোষকেন্দ্ৰীয় জীৱৰ অধিকাংশ সদস্যৰ আকৃতি ডাঙৰ হোৱাৰ কাৰণে সমগ্ৰ বিশ্বজুৰি সিহঁতৰ সমষ্টিগত জৈৱভৰ প্ৰ'কোষকেন্দ্ৰী জীৱৰ প্ৰায় সমান বুলিব পাৰি।
ਸੁਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਾਣੀ ਜਾਂ ਯੂਕੈਰੀਔਟ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਾਣੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੀਹਦੇ ਕੋਸ਼ਾਣੂ ਵਿਚਲੀ ਨਾਭ ਅਤੇ ਹੋਰ ਢਾਂਚਿਆਂ (ਅੰਗਾਣੂ) ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਝਿੱਲੀ ਚੜ੍ਹੀ ਹੋਵੇ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਕੋਸ਼ਾਣੂਆਂ ਦਾ ਅਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਕੋਸ਼ਾਣੂਆਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਫ਼ਰਕ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਨਾਭਾਂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਨਾਭਕੀ ਝਿੱਲੀ ਚੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਅੰਦਰ ਜੀਵਾਣੂ ਪਦਾਰਥ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[3][4][5] ਬਹੁਤੇ ਸੁਕੇਂਦਰੀ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਈਟੋਕਾਂਡਰੀਆ ਅਤੇ ਗੌਲਗੀ ਅਪਰੇਟਸ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਝਿੱਲੀਦਾਰ ਅੰਗਾਣੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬੂਟਿਆਂ ਅਤੇ ਕਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਕਲੋਰੋਪਲਾਸਟ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰੋਟੋਜ਼ੋਆ ਵਰਗੇ ਕਈ ਇੱਕ-ਕੋਸ਼ੀ ਜੀਵ ਵੀ ਸੁਕੇਂਦਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਬਹੁਕੋਸ਼ੀ ਜੀਵ ਸੁਕੇਂਦਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੌਦੇ, ਉੱਲੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਣੀ।
மெய்க்கருவுயிரி (Eukaryote) எனப்படுவது, மென்சவ்வுகளால் சூழப்பட்ட சிக்கலான அமைப்புக்களைக் கொண்ட உயிரணுக்களாலான உயிரினம் ஆகும். இது நிலைக்கருவிலி உயிரினங்களிலிருந்து வேறுபடுவது முக்கியமாக மரபணு அல்லது பாரம்பரியப் பொருளைக் கொண்டிருக்கும் நிலையான கருவையும், அதனை மூடியுள்ள கருமென்சவ்வையும் கொண்டிருப்பதனால் ஆகும்[1][2][3]. அனேகமான மெய்க்கருவுயிரிகள் மென்சவ்வால் மூடப்பட்ட இழைமணிகள், பசுங்கனிகம் அல்லது பச்சைய உருமணிகள், கொல்கி உபகரணங்கள் போன்ற நுண்ணுறுப்புக்களைக் கொண்டிருக்கும். தாவரங்கள், விலங்குகள், பூஞ்சைகள் போன்ற பல்கல உயிரினங்கள் யாவும் பொதுவாக இவ்வகை மெய்க்கருவுயிரிகளேயாகும்.
மெய்க்கருவுயிரி கலமானது நிலைக்கருவிலி கலத்தை விட அளவில் பெரியது. மெய்க்கருவுயிரி கலத்தில் ஓர் கரு (கலத்தின் அனுசேபத் தொழிற்பாடுகளைக் கட்டுப்படுத்தும் அலகு) காணப்படும். எனினும் நிலைக்கருவிலி கலத்தில் கரு மென்சவ்வு அற்ற ஓர் போலியான கரு போன்ற DNA திரள் மாத்திரமே காணப்படும்.அத்தோடு மெய்க்கருவுயிரி கலத்தில் மாத்திரமே நுண்ணுறுப்புகள் காணப்படும்.
மெய்க்கருவுயிரி கலங்களை இலகுவான பயன்பாட்டுக்காக தாவரக் கலம், விலங்குக் கலம் எனப் பிரித்து நோக்கலாம்.
விலங்குக் கலத்தில் பச்சையவுருமணியோ, கலச்சுவரோ காணப்படுவதில்லை. இதில் சிறிய தற்காலிகமான புன்வெற்றிடங்களே இருக்கும். இதில் கலச்சுவர் இல்லாததால் இதனால் எந்த வடிவத்தையும் அடைய முடியும். உதாரணமாக மனித வெண்குருதிக் கலங்கள் ஏனைய நோயை ஏற்படுத்தும் கலங்களை விழுங்க முடியும். மனித உடலில் மாத்திரம் 210க்கும் மேற்பட்ட கலவகைகள் உள்ளன.
தாவரக் கலங்கள் கரு உள்ள கலங்களாகும். எனவே இவை மெய்க்கருவுயிரி கலங்களாகும். இவற்றில் ஒளித்தொகுப்புக்குத் தேவையான பச்சையம் காணப்படுவது ஒரு சிறப்பம்சமாகும். இவற்றில் விலங்குக் கலங்களில் காணப்படாத பல விசேட அமைப்புக்கள் உள்ளன:
மெய்க்கருவுயிரி (Eukaryote) எனப்படுவது, மென்சவ்வுகளால் சூழப்பட்ட சிக்கலான அமைப்புக்களைக் கொண்ட உயிரணுக்களாலான உயிரினம் ஆகும். இது நிலைக்கருவிலி உயிரினங்களிலிருந்து வேறுபடுவது முக்கியமாக மரபணு அல்லது பாரம்பரியப் பொருளைக் கொண்டிருக்கும் நிலையான கருவையும், அதனை மூடியுள்ள கருமென்சவ்வையும் கொண்டிருப்பதனால் ஆகும். அனேகமான மெய்க்கருவுயிரிகள் மென்சவ்வால் மூடப்பட்ட இழைமணிகள், பசுங்கனிகம் அல்லது பச்சைய உருமணிகள், கொல்கி உபகரணங்கள் போன்ற நுண்ணுறுப்புக்களைக் கொண்டிருக்கும். தாவரங்கள், விலங்குகள், பூஞ்சைகள் போன்ற பல்கல உயிரினங்கள் யாவும் பொதுவாக இவ்வகை மெய்க்கருவுயிரிகளேயாகும்.
.svg)
