Reptiles

Ene cropante biesse u on reptile, c' est ene biesse ås cronzoxhs ki bodje tot cropant sol daegne.

Ki : sacwants ont ristî viker el mer (tortuwe di mer).

Sacwants ont des pates, des ôtes nén.

Sacwants cropantès biesses

• li dzi
• les sierpints
• les coloûtes
• les viperes
• les cwate-peces
• les tortuwes

Efter at hoodfurem dialt a wedenskap a krepdiarten uun trii sköölen iin:
A = Anapsida, B = Synapsida, C = Diapsida

A krepdiarten (Reptilia) san en klas faan diarten uun a biologii.

Ordern

• Krokodiilen (Crocodilia)
• Skiltpoden (Testudines)

Lepidosauria:

• Braghaagedisjin (Sphenodontia)
• Skolepkrepdiarten (Squamata)

Ne slange is n vuurbeeld van n kroepdeer

Kroepdeers, ook wal reptielen neumd (Latien: Reptilia), zeent kooldblodige deers met butte. Iej veendt ze oawer de hele waerld, mer neet in koolde gebeden, zo as op de polen en baargtöppe. Dat gef nog zo 9500 soorten kroepdeers. Wiedters heb iej nog völle soorten kroepdeers dee as oetstörven zeent. Vake zeent dee allene as fossiel bekaend. Der laewden lange leden onmeundige grote soorten, zo as de Mosasaurus, den in zee woonden en woervan as der ook n fossiel in Nederlaand veunden is. Ne aandere belangrieke oetstörvene groep warren de Pterosauriërs. Dee konden vlegen en behaersden dat lochtroem. Toch zeent der gin laewende soorten maer van. Der is groot oonderskaeid tusken de roeme groep kroepdeers (alle bekaende soorten) en de smalle groep (de soorten dee as der rechtevoort nog zeent).

Kroepdeers wordt vake samen eneumd met amfibieën, mer dee hebt niks met mekoar gemeen. Amfibieën hebt ne duurloatende hoed en gin skubben. Kroepdeers hebt dit wal. Dat grötste oonderskaeid is nog wal det kroepdeers nooit as larven laewt, terwiel as dat amfibieën gef, dee as det wal doot.

Kroepdeers wordt meesttieds op de volgende wieze indeeld.

• Skubde kroepdeers (Squamata) (slangen, aewerdasken, hazelwörme en wormaewerdasken)
• Skeeldpädde (Testudines)
• Krokodillen (Crocodilia)
• Brugaewerdasken(Sphenodontidae)

Ko e fanga Monumanu ngaolo pe totolo (sauropsida) ko e pupunga siʻi ia ʻo e ngaahi monumanu veʻefā. Ka naʻe mahuʻinga taha honau haʻa ʻi māmani ʻosi he taʻu ʻe ono noa miliona tupu.

He onopooni ʻoku toe ʻa e holongā ʻe fā ʻi he haʻá ni:

• moko mo ngata (squamata)
  • moko
  • pili
  • mokotea
  • fokai
  • kalihelihe
  • ngata, ʻoku ʻauhamālie ʻi Tongá ni, mahalo pē lolotonga he teautaʻu hono 16.
    • tukuhali
    • peva (?)
• fonu (testudines)
  • fonu koloa
  • fonu tongotongo
  • fonu tungange
  • fonu tuʻakula
  • fonu tuʻapolata
  • fonu tuʻaʻuli
  • tūfonu
  • fonu ʻuta, ko e taha pē nofo ʻi ʻuta (ʻikai ʻi he tahi)
• kalokataile mo ʻalakeita (crocodilia), ʻoku ʻikai nofo ʻi Tongá ni.
• tuatala (sphenodontia), ko e tuatara mei Nuʻusila pē (ʻasi ʻi he ʻata).

Otyryrýva (karaiñe'ẽ: reptil) oñehenói opa umi mymba oikokuaáva ýpe ha avei yvy ape ári, ha katu oikokuévo ombotyryry hye yvy rehe. Upéicha jajuhu mbói, karumbe, jakare ha ambueve.

Ko'ãichagua mymba katuete ombo'a, ha'ekuéra nomokambúi imembykuéra ojapoháicha umi okambúva.

Umi mboikuéragui ojekyhyjete ikatu rupi oporosu'u ha oporojuka.

Pâ-thiông ia̍h Sauropsida sī 1 khoán ē seⁿ nn̄g ê chek-chui sù-chi tōng-bu̍t, pau-hâm tō͘-tēng, choâ, ku, kho̍k-hî, sīm-chì mā ū lâng kā chiáu mā sǹg chham--loeh. Khu̍t-chéng ê khióng-liông mā sio̍k tī pâ-thiông-lūi.

'S e seòrsa beathach a tha ann an pèist^[1] (cuideachd snàigean no snàigeach; Beurla: reptile).

Cluichidh pèistean pàirt cudromach ann an àrainneachd nan roinnean tropaigeach agus fo-thropaigeach; sna coilltean-uisge agus fàsaichean. Coltach ri beathaichean eile, 's e call nan dachaighean an cunnart as motha fa chomhair pèistean.

Gheibhear craiceann tiugh le lannan air pèist.^[1]

Snàigean

• alligator
• anaconda
• boa
• còbra
• crogall
• Leòmhann-làir
• turtur
• tyrannosaurus

Iomraidhean

1. ↑ ^{1.0 1.1} Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig. 2011. Faclair na Sgoile (Steòrnabhagh: Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig)

Exempli pri repteri.

Reptero esas poikiloterma animalo qua havas squami sur sua pelo. Repteri naskas ek ovi sur tero, ne en l'aquo quale amfibii. La repteri (Reptilia) esas subgrupo de la vertebrozi (spinal animali; videz Zoologio).

La maxim multa repteri adaptesis por vivar en tero, ma kelki vivas en l'aquo. Pelo rezistanta e squamoza esas un ek lia adapti dum l'evoluciono. L'altra esas la developo di bona pulmoni, cirkulala sistemo kun duopla cirkuito, ed eksekrecala sistemo qua konservas l'aquo. Pluse, la repteri povas kontrolar lia korpala temperaturo simple chanjante de loko.^[1]

Esas c. 6 000 speci di repteri, exemple:

Referi

Reptiles, the cless Reptilia, are an class o animals, comprisin the day's turtles, crocodilians, snakes, lizards an tuatara, as well as mony extinct groups.

De reptilen (Latynske namme: Reptilia) foarmje in klasse fan it ûnderryk fan 'e echte dieren (Metazoa), de stamme fan 'e rêchstringdieren (Chordata), de ûnderstamme fan 'e wringedieren (Vertebrata), de tuskenstamme fan 'e kaakdieren (Gnathostomata) en de boppeklasse fan 'e fjouwerpoatigen (Tetrapoda). Dêrbinnen wurde se tsjintwurdich ornaris mei de fûgels (Aves) yndield by de sauropsiden (Sauropsida). Ta de reptilen wurde de slangen, hagedissen, skyldpodden en krokkedillen rekkene. De tûke fan 'e biology dy't reptilen bestudearret, hjit de herpetology.

Skaaimerken

Reptilen ûnderskiede har fan oare libbensfoarmen troch in krûpende fuortbeweging, itsij trochdat de poaten oan 'e sydkanten fan it lichem sitten, itsij om't se hielendal gjin poaten (mear) hawwe. Oare skaaimerken binne kâldbloedichheid, it hawwen fan skobben en it lizzen fan aaien mei in ekstra membraan (oftewol in kalkene skaal) deromhinne om fuortplanting op it lân mooglik te meitsjen. Gjinien fan dizze skaaimerken is lykwols ta reptilen beheind: lidpoatigen krûpe ek; amfibyen binne kâldbloedich; fûgels hawwe skobben (op 'e poaten); en fûgels en guon sûchdieren lizze aaien mei in skaal deromhinne. It is de kombinaasje fan 'e beskreaune eigenskippen dy't in bist ta in reptyl makket.

Untwikkeling

De ierst bekende reptilen ûntstiene sa'n 315 miljoen jier lyn, yn it Karboan, út heechûntwikkele reptyleftige amfibyen, dy't har wat langer wat better oanpasten oan it libben op it lân. Guon groepen reptilen stoaren neitiid út by massale útstjerrensfoarfallen, lykas dy oan 'e ein fan it Mesosoïkum, dy't ek de dinosauriërs lytsman makke. Lykwols bewenje moderne reptilen no alle kontininten útsein Antarktika. Yn grutte rinne se útinoar fan 'e minuskule dwerchgekko (Sphaerodactylus ariasae), dy't 17 mm lang wurdt, oant de seekrokkedil (Crocodylus pororus), dy't in lingte fan 6 m en in gewicht fan mear as in ton berikke kin.

Taksonomy

De taksonomyske yndieling fan reptilen is problematysk, mei't de tradysjonele groepen fan 'e slangen en hagedissen, de krokkedillen en de skylpodden eins ferspraat binne oer in ôfstamming dy't ek de dinosauriërs en de fûgels omfiemet. De krokkedillen, bygelyks, binne folle nauwer besibbe oan 'e fûgels as oan 'e hagedissen of de skylpodden. Dêrom soene de dinosauriërs en de fûgels dus eins ek as reptilen beskôge wurde moatte, mar by fûgels wurdt dat nea dien. Dinosauriërs waarden foarhinne wol as reptilen sjoen, mar ûnderwilens hat men substansjeel fossyl bewiismateriaal opdold dêr't út blykt dat ek dy net (of net alle) boppeneamde reptyleftige skaaimerken dielden. Sadwaande beskôgje wittenskippers de term "reptilen" tsjintwurdich oer it algemien as efterhelle, en sprekke se ynstee leaver fan sauropsiden, dêr't sawol de reptilen as de dinosauriërs en de fûgels ûnder beflapt wurde kinne. Yn it spraakgebrûk fan leken is de term "reptilen" lykwols sa ynboargere dat it ûnreälistysk is om te ferwachtsjen dat er ea yn ûnbrûk reitsje sil.

Klassifikaasje

Hjirûnder de wittenskiplike opbou fan 'e sauropsiden, ynklusyf de reptilen, de dinosauriërs en de fûgels.

Reptili (ili gmizavci) su četvoronožne životinje (tetrapodi), čiji je embrio okružen amniotičkom membranom. Danas ih zastupaju četiri živuća roda:

• Crocodilia (krokodili i aligatori): 23 vrste
• Rhynchocephalia (tuatare sa Novog Zelanda): 2 vrste
• Squamata (gušteri, zmije i amphisbaenidi ("crvoliki gušteri"): otprilike 7,600 vrsta
• Testudines (kornjače): otprilike 300 vrsta

Također pogledajte

• Komodski varan

Los Reptils son los animals de la classa Reptilia. Son caracterizats per alenar d'aire, pondre d'uòus, e aver la pèl cobèrta d'escatas. Los reptils an generalament un metabolisme de sang freda. Son tetrapòdes (tenon quatre membres o son los descendents d'aujòls de quatre membres). Los reptils son uèi presents per totes los continents levat Antartida, e se classan en quatre òrdres vivents:

• Crocodilia (crocodils, gavials, caimans, e alligators): 23 espècias
• Sphenodontia (tuataras de Nòva Zelanda): 2 espècias
• Squamata (cernalhas, sèrps, e amphisbaenia): aperaquí 7900 espècias
• Testudines (tartugas): aperaquí 300 espècias

Os reptils u Reptilia en nomenclatura scientifica son una clase d'animals cordaus gnastomaus tetrapodos. Se'n conoix 9.320 especies arredol d'o mundo, quaternadas en 4 ordens: Testudines, Squamata, Sphenodontia y Crocodylia. Scientificament, se considera que as aus son un grupo especializato dentro d'os Reptilia.

Son animals ditos ectotermos, ye decir, con una termperatura corporal identica a la temperatura exterior d'o suyo medio ambient y no produeita por o suyo cuerpo, caracteristica que comparten con otros grupos taxonomicos como insectos u peixes.

A sciencia que en fa o estudeo ye una d'as d's brancas d'a Herpetolochía, estando-ne l'atra o estudio d'os amfibios, que d'antis más s clasificaban en o mesmo grupo taxonomico d'os reptils. Se considera que os primers reptils amanixioron mientres o Carbonifero, chunto con os Amniota y estioron os primers animals en fer una verdadera colonización d'o medio terrestre. Estioron muit abundants mientres a Era Mesozoica, quan estioron as especies dominants a traviés d'os dinosauros, pero desapareixioron como gran grupo taxonomico dominant en zagueras d'o periodo Cretacio, estando suplantaus por un nuevo grupo taxonomico en expansión, os mamiferos, millor adaptaus a o medio terrestre.

A suya relación con l'hombre ye complexa, y gosan amanixer muito en as mitolochías como animals fabulosos. Antiparte, se fa a explotación comercial de bella especie, mas que mas por a suya piel en treballos de marroquinería; por ixo bell unas especies son obchecto de cría. Sindembargo, gosan tener amenazas en o suyo medio natural, mas que mas por a polución y en desapareixer os suyos habitats por efecto de l'acción de l'hombre.

Caracteristicas fisicas

Aparato dichestivo

Serpient minchando un engardaixo.

En os reptils a boca gosa estar gran, y as comisuras s'alargan tipicament por dezaga d'os uellos. No bi ha ni mexiellas ni morros carnosos. Sin dembargo, os quelonios tienen pico.

Bi ha dients en as dos mandibulas, insertos en una sola ringlera sobre os uesos premaxilar y maxilar d'a mandibula superior y exclusivament en o dentario d'a inferior. En beluns amés bi ha dients sobre os uesos d'o paladar (palatins y pterigoideus). Os dients son totz eguals (homodoncia), de forma conica, uncinada, utils p'agafar y retener as presas, pero no pa masticar, (encara que i ha habiu ordens fósils con tendencias a la heterodoncia d'os mamifers).

Os dients gosan estar fusionaus a los uesos d'as mandibulas, en as marguins (dients acrodontos), en os laterals d'as caras internas (pleurodontos). En os crocodilians y en órdens fósils como os dinosauros os dients s'anclan en uns alviolos como por eixemplo en os crocodilians. O reemplazo d'os dients gosa estar costant en tota una vida (polifiodoncia) con patrons alternants a fin que no i haiga tramos extensos sin dients en as mandibulas.

Siempre bi ha una luenga, queratinizada, luenga y áchil en os engardaixos y serpients (que la tienen con forma de forca) y poco móvil en os crocodilians y tortugas.

A boca tien tamién diferents tipos de glandulas salivars y en o caso d'os ofidios y o chenero Heloderma d'os saurios as glandulas salivars labials han esdeveniu glandulas productoras de vereno.

O resto de l'aparato dichestivo s'achusta a lo esquema cheneral d'os vertebraus. O estomago d'os crocodilians tien una porción glandular anterior y una porción posterior.

O bodiello bolsudo gosa tener un ciego. A cloaca, a l'egual que en as aus, tien cierta complexidat de disenyo pa permitir recuperar augua, (adaptación a la vida terrestre), tanto a partir d'as feces como d'os pixaus. As feces s'almazenan en una primera cambra, o coprodeu, os pixaus en atra, l'urodeu, y dimpués se comunican con una cambra final, o proctodeu, que s'ubre a lo exterior.

Aparato respiratorio

Una tortuga respirando.

A respiración no ye que pulmonar, de fueras d'os quelonios, que pueden tener una respiración bucofarinchia de poca importancia debant d'a pulmonar.

Os polmons son dividius en cambras y presentan graus de complexidat, dende os polmons de Sphenodon y bell engardaixo que presentan sacos no guaire replegaus y no guaire més abanzaus que os d'os amfibios, dica masas esponchosas d'os varanos, tortugas y crocodilians, muit alvioladas y comparables a los polmons d'os mamifers. Os ofidios pierden uno d'os dos polmons.

En tot caso tienden a estar més complexos en a parte de debant, (por on siempre pasa l'aire dos vegadas), que en o fondón. Os mecanismos d'inspiración y espiración son més perfeccionaus que en os amfibios; pasan a tener un papel fundamental os movimientos enta dezaga d'as costiellas, movimientos que se fan con a musculatura intercostal. En beluns puet haber-ie un diafragma parcial, pero no ye completo que en os crocodilians, fendo que i haiga una deseparación completa entre as cambras toracicas y abdominal.

A larinche, part superior d'a traquia que s'ubre por a glotis a lo fondón d'a cambra bucal, amaneix sostenida por cartilagos especials (cricoides y aritenoides). En qualques reptils (checonidos y Crocodylia) dica pueden plegar a producir sonius. A mayor parte d'os reptils son manimenos mutos.

Aparato circulatorio

Imachen termografica d'un varano.

A circulación en os reptils ye doble y incompleta, (en os crocodilians quasi completa).

Corazón

O corazón d'os reptils ye en o tórax por o desembolique d'o cuello, y a l'egual que o d'as aus y mamifers careixe de seno venoso y bulbo cardiaco. Por o numero de cambras o corazón d'os reptils ye tipicament tricameral (pero en os crocodilos ye tetracameral). As tres cambras son auricla dreita, auricla ezquierda (tabicación atrial completa) y ventriclo (tabicación ventricular incompleta, de fueras d'os crocodilians, que tienen tabicación ventricular completa, con ventriclo dreito y ezquierdo).

En l'aparato circulatorio cada vegada resulta mayor a separación d'as sangres arterial y venosa. Amés d'as dos auriclas, tienen en o ventriclo un tabique, encara que incompleto, que ye prou efectibo pa impedir quasi de tot a mezcla de sangres y ninviar a mayor parte d'a sangre venosa ta os polmons (por as arterias pulmonars), y por atro, a mayor parte d'a ya purificada, procedent de l'auricla ezquierda a lo resto de l'organismo (por as gayatas aorticas).

En os crocodilos a división plega a fer-se completa: o tabique desepara de tot o ventriclo ezquierdo d'o ventriclo dreito, o primer exclusivament pa la sangre arterial y lo segundo pa la venosa.

Gayatas aorticas

Manimenos, encara que contina a tendencia enta una simplificación d'o sistema d'as gayatas aorticas, encara i persisten as dos correspondients a lo quatreno par, as gayatas sistemicas dreita y ezquierda. A ezquierdo sale d'o ventriclo més u menos centrau enfrent d'o tabique, por o que trasporta sangre mesclada. O sistema no resulta doncas tan perfecto como en aus y mamifers, en os que no persiste que una gayata.

Tampoco en os crocodilians o sistema ye perfecto, a penar que a deseparación completa d'os ventriclos, porque a gayata ezquierda naixe en o ventriclo dreito, y leva sangre venosa, encara que pareix que reciba tamién sangre arterial por o foramen de Panizza, un forato chico que comunica a suya base con a d'a gayata dreita.

As gayatas aorticas dreita y ezquierda d'o quatreno par se unen formando una aorta dorsal.

O par tercero de gayatas aorticas orichina o sistema carotídio, y o par seiseno, as arterias pulmonars.

Celulas sanguínias

Os globulos royos d'a sangre son siempre nucliaus y elipticos, convexos en as dos caras, més grans que en os mamifers pero muitismo menos numerosos.

Aparato excretor

O sistema excretor d'os reptils se basa en un par de rinyons de tipo metanefros u rinyón terciario y un par d'ureters secundarios, como en as aus y mamifers.

O metanefros tien un gran numero de nefronas, que no tienen ya nefrostomas ni se troban en disposición metamerica.

Os ureters secundarios sustituyen a los ureters primarios u conductos de Wolf, que esdevienen uns conductos a lo servicio exclusivo de l'aparato reproductor d'os masclos, pa trasportar espermatozoides y desembolique de glandulas anexas, mientres que en as fembras s'atrofian u desapareixen.

Os ureters secundarios desembocan dreitament en a cloaca, on apareix a vegadas una vuixiga urinaria (tortugas, tuatara y muitos saurios). Ye una formación que deriva embriolochicament d'a membrana alantoidea (endodermo), y que a lo prencipio no presenta garra relación con os ureters.

Bi ha diferents modalidatz d'excreción d'os productos nitrochenaus. Por un regular ye por medio d'acido urico, un producto que permite a reabsorción de gran cantidat d'augua en l'urodeu, con una traza que a la fin d'o proceso o pixau ye una espesa masa de color blanquenca. Ye una intresant adaptación pa no perder augua en l'ambient terrestre, y de feito se conserva siempre en os reptils de zonas aridas.

Manimenos os reptils aquaticos, que no han d'escusar augua, excretan fundamentalment urea y amoniaco (calapacos, crocodrilians). Os reptils marins a la fuerza precisan espulsar o exceso de cloruro sodico, y lo fan como as aus marinas, con glandulas especials, que en as tortugas de mar se troban en as orbitas oculars, a sal ye carriada por as glarimas, mientres que en Amblyrhynchus se troban en as fuesas nasals y en as serpients marinas en o paladar.

Tegumento

O cuerpo ye cubierto por una piel endurita. A piel ye dividita en estratos:

• Profundo, con celulas que se subdividen de contino, aflorando a la superficie, que asinas como se fan viellas producen queratina.
• Externo, formau por a queratina d'as celulas muertas en forma de escatas.

A vegadas amaneixen placas osias dermicas. O tegumento tien pocas glandulas. O tegumento d'os reptils se caracteriza, especialment a diferencia d'os amfibios, por una notable queratinización y por a escaseza de glandulas, resultando-ne una piel dura y seca, adaptata a los inconvenients prencipals d'a vida en o medio terrestre, (perduga d'augua y atros). A capa cornia d'a epidermis ye muit gruesa y desembolica unas faneras caracteristicas: as escatas cornias.

As escatas cornias no tienen garra relación con as d'os peixes u encara con as de bell amfibio, osias y d'orichen dermico. Estas faneras son muit sencillas en comparanza con as equivalents d'os mamifers y aus, os pelos y plumas (estas zagueras son homologas d'as escatas d'os reptils). No son que espesamientos d'a capa cornia despartius entre ells por zonas més finas que fan de superficies d'articulación.

As escatas pueden estar més u menos imbricadas, a vegadas muito, como se desvién en a superficie ventral d'as serpients, con amplas escatas utils pa la locomoción. Atras vegadas son grans y aplanadas, como se desvién en os crocodilos u en a parte externa y visible d'a clasca d'as tortugas (escutos).

A vegadas prenen a forma de crestas, cuernetz, ecetra, pero a modificación més curiosa ye o cascabiello d'os Crotalinae u serpients de cascabiello. De todas trazas, as escatas cornias gosan estar muit costants en numero y disposición dentro d'as diferents especies y grupos sistematicos, d'astí que os taxonomos las tiengan muito en cuenta pa fer as clasificacions.

As escatas, por un regular tota a capa cornia d'a piel, se renuevan periodicament, unas vegadas por simple desgaste, (tortugas y crocodilians), atras por descatamiento (engardaixos), atras por una verdadera muda u ecdisi (serpients y bell checo). En estos casos, antes que no se forme d'una nueva capa cornia, amaneix una pelicula liquida de chos l'antiga, que una vegada formada, a serpient permuda a piel, esgallando-se l'antiga, o que se conoix en as serpients como a "camisa".

Atras faneras han amanexiu tamién por primera vegada en o curso d'a evolución en os reptils, asinas os picos, presents en qualques dinosauros, y huei en día en as tortugas, u as garras, cheneralizadas en os miembros marchadors de totz os reptils actuals.

Tamién se sabe que lo menos en qualques reptils voladors d'a Era Mesozoica (pterosaurios) poseyeban unas faneras en cierta traza comparables a los pelos d'os mamiferos, talment pa la protección termica.

A dermis d'os reptils asobén desembolica de chos as escatas, elementos osios que sirven como refuerzo u defensa. Son os osteodermos u placas osias cutanias que amaneixen en muitos fardachos, pero que se desembolican especialment bien en os crocodrilians y as tortugas, en estas zagueras formando a parte interna d'a clasca. Unas placas osias en forma de V, ordenadas en series, apareixen en a cara ventral de crocodilians y rincocefalos: reciben o nombre de gastralia u costiellas ventrals y o suyo orichen ye muit antigo (lo trobamos en os amfibios estegocefalos). Talment sigan una prebatina evolutiva de protecher as partz inferiors d'a dureza d'o medio terrestre. Estas gastralia son freqüents entre os reptils fósils y dica apareixen tamién en Archaeopteryx, una d'as primeras aus.

Poquismas glandulas bi ha en a piel d'os reptils y en tot caso, muit localizadas. Se'n pueden citar belunas, productoras d'olors, cheneralment holocrinas, en relación con l'actividat sexual u a demarcación d'os territorios. Por eixemplo as glandulas femorals se situan sobre a cara interna d'os muslos en os lacertidos y atros engardaixos, con un desembolique apreciablement mayor en os masclos que en as fembras. As glandulas dorsals y nucals d'os ofidios, as glandulas de l'almizcle que gosan amaneixer de chos a mandibula inferior d'os quelonios y crocodilians y tamién en a cloaca d'estos zagueros. Evidentement en os reptils no bi ha glandulas sudoriparas.

A l'egual que en os atros vertebraus, a color d'os reptils se debe pigmentos que levan os cromatoforos d'a dermis (melaninas, carotenoides, ecetra...), encara que numerosos reptils presentan colors muit vistosas, bella vegada brillants, bell reptil ye conoixiu por a capacidat de cambiar de color, (metacrosi). Dende l'antiguidat os camalions son celebres, pero tamién bi ha metacrosi en as salamanquesas (checonidos), iguanidos, agamidos y atros.

Fundamentament en estos cambeyos no intervienen que os melanoforos, encara d'una estructura muit particular, car son provistos de numerosas ramificacions, que se situan por dencima d'os xantoforos y guanoforos y que son capaces de modificar a repartición d'os granos de melanina en o citoplasma. Una concentración de melanina produce un aclaramiento de l'animal y fa que se manifiesten con atra intensidat d'os atros pigmentos. Os mecanismos determinants d'ixos movimientos d'a melanina son prou complexos y varían d'uns a atros reptils, d'una traza que encara que han estau prou estudiaus, encara nos se conoixen con precisión. Prencipalment os estimulos desencadenants son visuals, pero tamién intervienen a temperatura, l'acción d'a luz dreitament sobre a piel, en animals cegaus esperimentalment por eixemplo u o diferent grau d'excitación niervosa de cada animal. O control d'os melanoforos en os camalions (Chamaeleo) se desvién por vía niervosa, pero en atros reptils, como en o iguanido Anolis carolinensis, pareix tener que veyer con as hormonas. En este caso o escurimiento se produce por l'acción d'a intermedina u MSH, (hormona dispersadora de la melanina), que se fabrica en a part intermedia d'a hipofisi, mientres que l'aclarimiento se produce a espensas de l'adrenalina. Encara bi ha atro caso, o d'atro iguanido, Phrynosoma, en o que o control pareix misto, hormonal y niervoso. O significau adaptativo d'estos cambeos tamién se discute, se puet escar en a homocromía que proporciona con o medio, útil pa escapar d'os predadors, pero se suchiere que puedan afavorir a termorregulación, lo menos en bell reptil. Tarentola mauritanica y d'atros son més escuros de nueit y més claros de día, en una alternancia fácil que siga por un ritmo circadián endochen.

Sistema niervoso

O encefalo d'os reptils ye més abanzau que o d'os amfibios. Bi ha cinco partz: telencefalo, dielencefalo, mesencefalo, metencefalo y mielencefalo. En os escatosos bi ha un neopalio, acumulación de materia grisa en a superficie. Os crocodilians tamién tienen neopalio, encara poco desembolicau.

Aumenta a mida d'os hemisferios cerebrals d'o telencefalo, en os que ya bi ha un neopalio. Manimenos, o desembolique d'una crosta cerebral ye encara escasismo en comparanza con os mamifers, mientres que os cuerpos estriaus en o telencefalo y o teito optico en o mesencefalo presentan una gran impotancia: o celebro, por un regular no ye mal desembolicau, pero careixe practicament de lobulos laterals. En conchunto a suya estructura ye més pareixida a la d'o encefalo d'as aus que a la d'os mamifers, y a suya mida ye redueita. Sobretot en relación con a masa corporal d'os reptils grans, particularment os dinosauros.

Un detalle de gran intrés se troba en o diencefalo d'os reptils o dito complexo pinial, que apareix en posición dorsal y consta d'una glandula de funcions poco conoixidas (episifi), y, a vegadas (tuatara y bell saurio), d'un uello pinial, con homolochía u no con os uellos parietals, que hemos visto, por eixemplo en os agnatos actuals, encara se discute. Este tercer uello s'acofla en un foramen entre os uesos parietals y presenta estructuras (lent, retina y niervo) perfectament comparables a las d'os verdaders uellos. En os reptils estinguius se troban foramens pareixius, por o que tamién se i suposa que a presencia de uello pinial.

O cerebelo ye poco desembolicau.

Aparato locomotor

O escleto ye osificau de tot. Bi ha 2 vertebras sacras. Con quatro patas y cinco dedos por un regular.

En conchunto os reptils no tienen un escleto guaire diferent d'o d'os amfibios. Entre as diferencias trobamos una mayor rechionalización d'o escleto axial, (a penar que puedar haber-ie costiellas en totas as rechions), ya bi ha un cuello prou marcau, con un numero variable de vertebras, important porque aumenta a movilidat d'a cabeza respecto a lo tronco. Se modifican as dos vertebras primeras, atlas y axi, y l'axi s'articula con o cranio por medio d'un solo condilo occipital, a vegadas trilobulau. Por un regular aumenta a solideza d'a columna, con vertebras que s'engranan firmement unas con atras por medio de procesos (zigapofisis) adrezaus enta debant y enta dezaga. En qualques reptils primitivos as vertebras son anficelicas, por o que entre unas y atras pueden persistir restos d'a notocorda (Sphenodon) pero as d'os actuals son por un regular procelicas.

O cranio d'os reptils hereda patrons d'os amfibios estegocefalos con més fidelidat que os mesmos amfibios actuals, prou involucionaus en este sentiu. En tot caso tiende a una simplificación y se troba osificau quasi de tot. En a suya estructura destaca por a importancia a la hora d'estudiar a evolución a part lateral d'a boveda dermica, dita rechión temporal on bi ha tendencia a formar-se finestras pa facilitar a inserción d'os musclos masticadors. A mayor parte d'os reptils actuals presentan en orichen un cranio con dos finestras en cada costau, una por dencima y atra por debaixo d'os uesos postorbitario y escamoso, que se unen por a metat (cranio diapsido).

Atro rasgo con intrés ye a tendencia a lo desembolique d'un segundo paladar en a cambra bucal, por medio de prolongacions laminars de diferents uesos: premaxilars, maxilars, palatins, etc..., d'una traza que as narinas internas levadas enta dezaga, s'ubren dreitament a la farinche, como se vei ya en os crocodilos. Esta fita ye important, porque permite respirar con normalidat encara tenendo ocupada a cambra bucal.

A mandibula inferior amaneix formada por 6 uesos diferents, a vegadas menos, d'os quals o dito articular ye precisament o que forma l'articulación en o cranio meyant o ueso quadrau. Asobén ye móvil y a movilidat suya se troba en relación con atra més u menos acusada d'a mandibula superior y part de debant d'o cranio (cinesi) o que pareix tener utilidat en a captura y deglución de presas grans. A l'egual que en os amfibios ni bi ha que un ueso entre o tempán y l'oido interno, a columela, derivada d'o hiomandibular.

Miembros locomotors y cinturas tienen tamién basicament o modelo d'os amfibios, con a suya orientación lateral a lo cuerpo y humers y fémurs en principio més u menos horizontals. En os reptils actuals muitas vegadas os miembros se reducen y desapareixen (Amphisbaenia, Serpentes), mientres que en os reptils fosils trobamos intresants modificacions pa diferents fins, incluyius o vuelo y la natación.

En a cintura peitoral suelen desapareixer os cleitros, de fueras de bell reptil muit primitivo, con una traza que totz os antigos components dermicos d'esta no quedan ya que as claviculas pars y una interclavicula. En a porción endocontral as escapulas y coracoides prenen por o contrario cada vegada menor importancia. Estos en posición ventral colaboran a cerrar por a part inferior a cambra toracica chunto con o interclavicular, un amplo esternón y porcions esternals d'as costiellas.

Muitos reptils, encara que no totz, careixen d'epifisis en os cabos d'os uesos, por o que nunca no terminan d'osificar-sen y pueden creixer tota a vida. Esto explica que os reptils no pleguen a tener una talla de pa cutio en o suyo creiximiento como en os mamiferos y puedan tener midas excepcionals en individuos viellos: engardaixos, serpients, crocodilos y tortugas.

Distribución y habitat

Os reptils se troban presents quasi en a totalidat d'a superficie terrestre, con a excepción de zonas masiau frías amanadas a o Polo Norte u a o Polo Sud. En estar animals de sangre fría, prefieren sindembargo as temperaturas mas calidas, asinas que a suya presencia y a suya diversidat biolochica s'incrementan en amanar-se a zonas tropicals.^[1] Ye decir, os continents mas ricos en reptils sont Asia, Africa y America d'o Sud.

Os reptils han colonizau totz os medios naturals, mesmo os marins.

Os reptils pueden adaptar-se a habitats muit diferents. Se los troba muit presents en as selvas tropicals, con una gran diversidat d'especies, pero se troban igualment en os desiertos, a on se troba serpients u d'atros reptils activos mientres a nueit y que mientres o día reposan. En as zonas de montanys, a los fardaixos lis cuaca d'ocultar-se entre as piedras, y bella serpient s'ha especializau en vivir en zonas de montanya, como Vipera ursinii, que se troba en as altas montanyas d'Europa en altarias amanadas a los 2.000 metros.^[2]. Bellos reptils pasan parte d'a suya vida baixo tierra, como o grupo Amphisbaenia. Os reptils tamién han colonizau os medios aquaticos: os crocodilos, bella tortuga como Cistude en Europa y bella serpient como Eunectes (as anacondas), o Agkistrodon piscivorus en Estaus Unius u os Colubridae gosan vivir en ríos y lacos d'augua dulza, y tamién as tortugas ,arinas se trobn e totz os ocians y en todas as mars d'o mundo, no plegando en tierra firme so que ta reproducir-se-ie.^[1]. Os Hydrophiidae u serpients marinas representan un nivel d'adaptación superior, en no tornar mai en tierra en a mayor parte d'as especies, habendo preso un ciclo de vida marino de raso. Muitismas especies de reptils tienen costumbres arboricolas, mas que mas entre as serpients y os fardaixos. Bell unas pueden desplazar-se d'árbol en árbol en «planeyando», como por eixemplo fan os Draco (dragons voladors), encara que tamién bella serpient como Chrysopelea (as serpients voladoras).

Historia evolutiva

Orichen d'o reptils

Un reptil primitivo, Hylonomus lyelli.

Os reptils amanioxioron alto u baixo fa 320 millons d'anyadas en as maresmas de zaguerías d'o Carbonifero, estando una evoluición d'animals reptiliomorfos abanzaus.^[3]. Os reptiliomorfos que han esdeveniu amniotas se distinguen d'o amfibios por o suyo uevo, con una cosca solida que permite a puesta mesmo en o suelo. Ixo permite a los reptils de colonizar o medio terrestre en pasando-ie a integridat d'a suya vida, mientres que os amfibios quedan mas vinclaus en o medio aquatico.^[4] Ixa traza de uevo, dito uevo amniotico, ye caracteristico d'os amniotas, un taxón d'animals d'os que os primers representants pueden ser qualificaos como reptils. L'amniota mas antigo conoixiu ye Casineria, considau mas como un reptil primitivo millor que como un amfibio abanzau.^[5][6]. Una serie de pisadas fósils trobadas en Nueva Escocia, de fa 315 millons d'anyadas, presenta as marcas d'as escatas caracteristicas d'os reptils.^[7] S'atribuye ixas marcas a Hylonomus, o primer amniota clasificau sin discusión como tal.^[8]. Yera un chicot animal pareixiu a un fardaixo, d'alto u baixo 20 u 30 cm de longaria, con muitas dients de punta fendo constar o suyo rechimen alimentario insectivoro.^[9]. Entre os mas antigo reptils conoixius s'encluye tamién Westlothiana, a qui se considera sindembargo mas com un amfibio reptiliomorfo que como un verdadero amniota^[10] y Paleothyris, que tienen un aspecto y comportamientos semilars a Hylonomus.

Clasificación

Lacerta agilis, un diapsido moderno.

Lycaenops, un sinapsido u reptil mamiferoide.

Bradysaurus, un anapsido.

Os reptils incluyen una gran cantidat d'ordens extintos y uns pocos existents.

• Subclase Anapsida†
  • Orden Mesosauria†
  • Orden Millerosauria†
  • Orden Procolophonomorpha†
  • Orden Captorhinida†
• Subclase Synapsida
  • Orden Therapsida†
  • Orden Pelycosauria†
• Subclase Diapsida
  • Orden Thalattosauria†
  • Orden Younginiformes†
  • Orden Araeoscelida†
  • Orden Avicephala†
  • Infraclase Ichthyosauromorpha†
    • Orden Hupehsuchia†
    • Orden Ichthyosauriformes†
    • Clado Ichthyopterygia†
      • Orden Ichthyosauria†
      • Orden Grippidia†
  • Infraclase Pantestudines
    • Orden Testudines
    • Clado Sauropterygia†
      • Orden Placodontia†
      • Orden Plesiosauria†
      • Orden Nothosauroidea†
  • Infraclase Lepidosauromorpha
    • Orden Eolacertilia†
    • Clado Lepidosauria
      • Orden Squamata
      • Orden Rhynchocephalia
  • Infraclase Archosauromorpha
    • Orden Choristodera†
    • Orden Rhynchosauria†
    • Orden Protorosauria†
    • Orden Prolacertiformes†
    • Orden Trilophosauria†
    • Clado Archosauria
      • Orden Aetosauria†
      • Orden Crocodilia
      • Orden Rauisuchia†
      • Orden Phytosauria†
      • Orden Pterosauria†
      • Clado Dinosauria
        • Orden Saurischia
          • Clado Aves
        • Orden Ornithischia†

Bibliografía

• (es) Adolfo Aguilar, Eduardo de Juana y Arturo Morales: Historia Natural, tomo 6 Zoología - Vertebrados. Carroggio, 1989.
• (fr) Mark O'Shea y Timothy R. Halliday: Reptiles et amphibiens, Larousse, colección «Oeil nature», 2005, 256 p. (ISBN 2-03-560423-0).

Taliati macari

• Lista dî rèttili
• Amniote
• Anapsida
• Anfibbiu
• Synapsida
• Diapsida
• Lucertula

Reptilia (kutoka Kilatini "reptilis" mwenye kutambaa; pia: mtambaazi, mtambaachi, mnyama mtambaaji^[1]) ni kundi la wanyama wenye damu baridi, ngozi ya magamba badala ya nywele au manyoya wakipumua kwa mapafu. Siku hizi wataalamu hupendelea jina Sauropsida.

Wanazaa kwa njia ya mayai; wengine wanatega mayai na wadogo wanatoka nje bila ngazi ya kiluwiluwi au kwa spishi kadhaa mayai yanaiva ndani ya tumbo la mama na wadogo wanazaliwa hai.

Kibiolojia ni ngeli ya vertebrata. Jina limetokana na maumbile yao maana wanatambaa na tumbo juu ya ardhi; ama kwa miguu mifupi kama mijusi au bila miguu kama nyoka.

Mwainisho

• Ngeli Reptilia (au Kladi Sauropsida)
  • Kladi Eureptilia
    • Kladi Romeriida
      • Nusungeli Anapsida
        • Oda Testudines (makobe)
      • Nusungeli Diapsida
        • Ngeli ya chini Archosauromorpha
          • 
            
            • Oda Saurischia
              • Nusuoda Theropoda
                • Kladi Neornithes (=ngeli Aves au ndege)
          • Oda ya juu Crocodylomorpha
            • Oda Crocodylia (mamba)
        • Ngeli ya chini Lepidosauromorpha
          • Oda ya juu Lepidosauria
            • Oda Rhynchocephalia (tuatara - wanafanana na mijusi lakini ukoo ni tofauti)
            • Oda Squamata (nyoka, mijusi na mijusi-nyungunyungu)

Dinosauria wa kale walikuwa reptilia wakubwa sana walikwisha miaka milioni 65 iliyopita. Kufuatana na vumbuzi za hivi karibuni ndege hufikiriwa kuwa na nasaba na dinosauri (kutoka kwa nusuoda ya Theropoda).

Maelezo

Picha

• Mamba

• Tuatara

• Kinyonga ni mjusi

• Nyoka

• Joka wa Komodo ni mjusi mkubwa kabisa

• Kobe

• Kobe-chui

• Kasa

• Ng'amba

• Hata ndege ni reptilia!

She y rang Reptilia bun-chooish y duillag shoh. My ta sym ayd ayns ymmyd elley yn ennym beisteig, lhaih beisteig (reddaghey).

Ta beisteigyn, peishtyn, snauee ny reptilia nyn nreeym-juntee feayr-fuiltagh ta gennal aer, as crottylyn er ny crackanyn oc. She kiare-chassee t'ayn, as amniotagh chammah, dy ghra myr shen, ta far-chrackan amniotagh mygeayrt ny mwaneyn oc. Ta beisteigyn jeinagh ry-akin harrish y teihll, magh voish Yn Antarctagh, as ta bea-oayllee goaill rish kiare oardee bio:

• Crocodilia (croggylyn, gharialyn, caimanyn, as alligatyryn): 23 dooieyn
• Sphenodontia (tuatara): 2 ghooie
• Squamata (jialgheryn, ardnieughyn, as amphisbaenia: mysh 7,900 dooie
• Testudines (shligganee marrey, shligganee, as shligganee awin): mysh 300 dooie

Ga dy vel ad beisteigyn rere'n cheeall cadjin, as ymmodee troyn beisteigagh oc, cha nel jiolganyn atçhimagh nyn reptilia 'sy cheeall oaylleeagh.

Ta'n chooid smoo jeh dooieyn beisteigagh ooh-vreyagh (breh oohyn), ga dy vel shiartanse dy Squamata ymmyrkey aalagh. Ta kuse jeu jannoo ymmyd jeh ooh-bio-vrey (tashtey oohyn derrey t'ad guirr), as kuse jeu bio-vrey (brey aalagh gyn ymmyd ooh kelkagh). Ta rheam beishtyn jeinagh veih'n ghecko beg Sphaerodactylus ariasae, ny sloo na 1.6 km (0.6 oar.) 'sy lhiurid, dys y croggyl sailley ta gaase dys 5.5 m 'sy lhiurid, as trimmid erskyn 1,000 kg echey.

Rang-oardraghey jeinagh

Rang-oardraghey dys keim yn oardagh, rere Benton, 2004.^[1]

• Straih Amniota
  • Rang Synapsida
    • Oardagh Pelycosauria
    • Oardagh Therapsida
      • Rang Mammalia
  • Oardagh Sauropsida
    • Fo-rang Anapsida
      • Oardagh Testudines (turtylyn)
    • Fo-ang Diapsida
      • Oardagh Araeoscelidia
      • Oardagh Younginiformes
      • Myn-rang Ichthyosaurua
      • Myn-rang Lepidosauromorpha
        • Ard-oardagh Sauropterygia
          • Oardagh Placodontia
          • Oardagh Nothosauroidea
          • Oardagh Plesiosauria
        • Ard-oardagh Lepidosauria
          • Oardagh Sphenodontia (tuataraghyn)
          • Oardagh Squamata (jialgheeryn & ardnieughyn)
      • Myn-rang Archosauromorpha
        • Oardagh Prolacertiformes
        • Rheynn Archosauria
          • Subdivision Crurotarsi
            • Ard-oardagh Crocodylomorpha
              • Oardagh Crocodilia (croggylyn, gharialyn, caimanyn as alligatyryn)
              • Oardagh Phytosauria
              • Oardagh Rauisuchia
              • Oardagh Rynchosauria
          • Fo-rheynn Avemetatarsalia
            • Mynrheynn Ornithodira
              • Oardagh Pterosauria
              • Ard-oardagh Dinosauria
                • Oardagh Saurischia
                  • Rang Ushag
                • Oardagh Ornithischia

Imraaghyn

Classification

Traditionalmente, le reptiles es un del tres classes de amniotes, le alteres es le mammiferos e le aves. Per le medio del 20e seculo, illo deveniva commun de divider le reptiles a in quatro gruppos basate sur lor aperturas cranial. Totevia, como reptiles in le senso traditional es le ancestres de ambe aves e mammiferos, multe taxonomistas ha plus recentemente adoptate un accostamento cladistic, preferer de gruppar animales basate exclusivemente sur ancestria commun in loco de characteres commun; iste orientation ha ducite alicun de abandonar reptiles como un unitate systematic o de redefiner le reptiles in un maniera que include aves.

Supertaxones

Traditionalmente, reptiles es membros del classe Reptilia comprendente le amniotes que es ni aves ni mammiferos. Le amniotes es le vertebratos con ovos habente un amnion, un duple membrana que permitte le embryon de respirar effectivemente sur terra. Reptiles vivente, in isto senso, pote esser distinguite ab altere tetrapodos perque illos ha sanguine frigide e ha scutes o squamas.

Le prime sapite reptiles originava ante circa 320–310 million annos durante le Carbonifero, e evolveva ab amphibios reptiloide avantiate que deviniva accrescemente adaptate de vita super terra sic. Multe gruppos es nunc extincte, includer dinosauros, pterosauros, e gruppos aquatic tal como le ichthyosauros. Reptiles moderne habita omne continentes con le exception de Antarctica.

Subtaxones

• Testudines (tortucas e tortucas aquatic): circa 330 species
• Rhynchocephalia (tuataras de Nove Zelanda): 2 species
• Squamata (lacertas, serpentes, e lacertas vermic): plus que 9.400 species
• Crocodilia (crocodilos, gaviales, caimanes, e alligatores): 25 species

Ben que illos ha scutes sur lor pedes e pone ovos, aves ha historicamente esseva excludite ab le reptiles. Illos ergo non appara in le lista supra. Tamen, como alicun reptiles es plus proxime cognate al aves que illos es al altere reptiles — pro exemplo, crocodilos es plus proxime al aves que al lacertas — scriptores cladistic qui prefere un plus unificate gruppo monophyletic usualmente anque include le aves (plus que 10.000 species).^[1][2][3] (Vide Sauropsido.)

Reptiles es vertabratos tetrapodic, o con quatro membros o, como serpentes, essente descendite ab ancestres con quatro membros. Dispare amphibios, reptiles non ha un stadio larval aquatic. Le major parte de reptiles es ovipare (ovo-ponente), ben que plure species de squamates e de clados extincte aquatic es vivipare^[4]—le feto disveloppata intra le matre, continite in un placenta in loco de un scalia de ovo. Como amniotes, le ovos de reptiles es ambite per membranas pro protection e transportation que adapta los a reproduction sur terra sic. Multe del species viviparose nutri lor fetos per formas varie de placenta analoge a illos de mammiferos, e alicun reptiles provide attention initial pro lor pullos. Reptiles existente extende in grandor ab le multo parve gecko, Sphaerodactylus ariasae, que pote crescer a 17 mm longe, al crocodilo marin, Crocodylus porosus, que pote attinge 6 metros in longitude e pesa plus que 1000 kg.

Scientia

Le historicalmente combinate studio de reptiles e amphibios es appellate herpetologia.

Vide etiam

• Vertebrata

Referentias

1. ↑ Gauthier, J.A.; Kluge, A.G.; and Rowe, T. (1988). "The early evolution of the Amniota", The Phylogeny and Classification of the Tetrapods 1. Oxford: Clarendon Press, 103–155. ISBN 0198577052.
2. ↑ Laurin, M.; and Reisz, R.R. (1995). "A reevaluation of early amniote phylogeny". Zoological Journal of the Linnean Society 113 (2): 165–223. doi:10.1111/j.1096-3642.1995.tb00932.x.
3. ↑ Modesto, S.P. (1999). "Observations of the structure of the Early Permian reptile Stereosternum tumidum Cope". Palaeontologia Africana 35: 7–19.
4. ↑ Sander, P. Martin. (2012). "Reproduction in early amniotes". Science 337 (6096): 806–808. doi:10.1126/science.1224301.

D Chriechdier (Reptilia) oder Reptilie (lat. reptilis „chriechend“) bilden e Klass vo de Wirbeldier, genau am Übergang zwüsche de niidrige und de höchere Vertebrate. As phylogenetischs Taxon oder as gschlosseni Abstammigsgruppe müesste si au d Vögel (Sauropsida) enthalte. In dr klassische Zsämmestellig, wo do ge isch, si d Reptilie kei natürligi Gruppe, sondern e paraphyletischs Taxon, wil si nit alli Nochkomme vo ihrem letzte gmeinsame Vorfahr enthalte.

D Reptilie hai e Schwanz, Hornschuppehuut und vier Bei (allerdings bi de Schlangen und e baar Ächse si die zruggbildet). Si hai Lunge zum Schnuufe. Si lege Eier oder bringe läbendi Jungi uf d Wält (ovovivipar) und entwickle sich, im Gegesatz zu de Amphibie, diräkt, das heisst ohni Larvestadium. Si si ektotherm und wächselwarm (poikilotherm) und reguliere ihri Körpertämpratur sowiit wie möglig dur ihr Verhalte (z. B. werme si sich mit Sunnebade).

Die wüsseschaftligi Beschäftigung mit Reptilie fallt in s Gebiet vo dr Herpetologii. S Wüsse wie me se in Terrarie pflägt und züchtet bezeichnet mä als Terraristik oder Terrariekunde, won e Deil vo dr Vivaristik isch.

Systematik

Wil d Reptilie hüte nüme as Taxon gälte, sött mä äigentlig s Taxon Sauropsida, wo 1873 iigfüert worde isch, bruuche. Das umfasst alli rezänte und usgstorbnige Reptilie und Vögel. Aber au hüte säit mä dere Klade mänggisch no Reptilia.

• Schildchrote (Testudines)
• Bruggenächse (Sphenodontidae)
• Schuppechriechdier (Squamata)
  • Schlangeschliiche (Dibamidae)
  • Leguanartigi (Iguania)
  • Geckoartigi (Gekkota)
  • Skinkartigi (Scincomorpha)
  • Doppelschliiche (Amphisbaenia)
  • Schliichenartigi (Anguimorpha)
  • Schlange (Serpentes)
• Chrokodil (Crocodylia)

Verschiidnigi Reptilie

• En australischs Chrokodil (Crocodylus johnsoni)

• Bruggenächse (Sphenodon punctatus), läben in Neuseeland

• Europäischi Sumpfschildchrot (Emys orbicularis),
  die einzig Schildchrotenart wo z Dütschland dehei isch

• E Ringelnattere (Natrix natrix), wo in Europa verbreitet isch

• E Blindschliiche (Anguis fragilis), s Reptil wo in Mitteleuropa am meiste vorchunnt

• Zwei Maurischi Netzwüehle (Blanus cinereus), chömme z Spanie vor

• E Westligi Smaragdeidechse (Lacerta bilineata), läben im Südweste vo Dütschland und in dr Schwiiz

• E Grüene Leguan (Iguana iguana)

• Daggecko (Phelsuma madagascariensis grandis)

Quelle

• Wilfried Westheide / Reinhard Rieger: Spezielle Zoologie Teil 2: Wirbel und Schädeltiere, 1. Auflage, Spektrum Akademischer Verlag Heidelberg • Berlin, 2004, ISBN 3-8274-0307-3
• The Tree of Life Web Project

De Reptilien oder Krüüpdeer sünd een Klass mang de Reeg Veerfeut in’n Ünnerstamm Warveldeer von de Chordabeester (kiek bi Deerriek).

Norddüütsche Slangen

In Norddüütschland gifft dat twee Oorten von Slangen: de Snaak (Natrix natrix) un de Adder oder Odder (Vipera berus), ok „Krüüzadder“ nöömt. Un dat gifft den Sünndrang (Anguis fragilis), de ook keen Been hett, awers keen Slang is (to’n Bispeel kann he mit de Ogen pliern, un Slangen könt dat nich). De Adder is giftig un hett richtig utklappbare Gifttään, de Snaak is nich giftig, süht eleganter ut un is veel in’t Water to Gang.

Dor is woll mal een von'n Adder beten worrn, un dat is (bi em!) nich veel leeger west as’n Bienenstich, un denn mutt he sick dacht hebben: Dat weer nich de Slang, wo mi min Öllern vör waarschaut hebbt, awers liekers mutt dor doch wat an wesen - jedenfalls gifft dat den (grundverkehrten) Riemel:

Sticht di ’n Adder,

Steihst noch Vadder;

Sticht di ’n Snaak,

Krist ’n witte Laak;

Sticht di ’n Sünndrang,

Gaht de Klocken kling-klang

(ut de Kollauer Chronik von Adolph Hansen un Rudolf Sottorf, Stellingen 1922-1938)

Systemaatik

Wenn ji mehr plattdüütsche Nomen weet, man jümmers rinschrewen - besünners bi Gattungen un Oorten (mit schraag druckte latiensche Nomen). Dor denn dat Latinsche in Klammern und dat Plattdüütsche dor vör setten.

Bi de Krüüpdeerten gifft dat in'n Momang Striet üm de Systematik. Ick heff hier mal de oldfränksch Version henstellt:

• Klass: „Reptilia“ („Krüüpdeer“)
  • Anapsida
    • Ordnung: Testudinata oder Chelonia (nl:Schildpad, da: Skildpadde)
      • Ünnerordnung: Pleurodira (hochdüütsch: Halswender-Schildkröten)
      • Ünnerordnung: Cryptodira (hochdüütsch: Halsberger-Schildkröten)
        • Familie: Emydidae (hoch: Sumpfschildkröten)
          • Genus: Emys, to'n Bispeel Emys orbicularis (de:Europäische Sumpfschildkröte)
          • Genus: Trachemys, to'n Bispeel Trachemys scripta (nl:Roodwangschildpad)
        • Familie: Testudinidae (de:Landschildkröten)
        • Familie: Cheloniidae (de:Meeresschildkröten)
          • Oort: Chelonia mydas (de:Suppenschildkröte)
          • Oort: Mocktörtel (Chelonia satyrica)
          • Oort: Caretta caretta (de:Unechte Karettschildkröte)
          • Oort: Eretmochelys imbricata (de:Echte Karettschildkröte)
          • un anner
        • un 'n paar anner Familien
  • Romeriida
    • Diapsida
      • Sauria (Echsen)
        • Lepidosauromorpha
          • Ordnung: Squamata (de:Schuppenkriechtiere, da:Slanger og øgler)
            • Ünnerordnung: Serpentes (Slangen, nl:Slangen, da:Slange)
              • Överfamilie: Scolecophidia, Typhlopoidea (Blindslangenslag; op Hoch)
              • Överfamilie: Boidea, Henophidia (hoch: Wühl- und Riesenschlangenartige)
              • Överfamilie: Colubroidea, Caenophidia, Xenophidia (Snaken- un Addernslag)
                • Familie: Colubridae (Snaken)
                  • Oorten: Snaak (Natrix natrix, de:Ringelnatter) un männich anner
                • Familie: Elapidae (Giftsnaken), to'n Bispeel Kobras - hebbt faststaande Gifttään
                • Familie: Hydrophiidae (Seeslangen)
                • Familie: Viperidae (Addern, de:Vipern und de:Ottern) - hebbt utklappbare Gifttään
                  • Oorten: Adder (Vipera berus, de:Kreuzotter) un männich anner
                • Familie: Crotalidae (Klüsenaddern) - hebbt vör elkeen Oog een Klüüs as Infrarood-Oog; dor höört de Klapperslangen to
            • Ünnerordnung: Lacertilia (de:Echsen, nl:Hagedis, da:øgler)
              • Infraordnung: Iguania (Leguanslag; op Hoch)
              • Infraordnung: Gekkota (Geckos; op Hoch)
              • Infraordnung: Scincomorpha (Skinkenslag)
                • Familie: Lacertidae (de:Eidechsen) un männich anner
              • Infraordnung: Diploglossa (Sünndrangsslag)
                • Familie: Anguidae (Sünndräng)
                  • Oorten: Sünndrang (Anguis fragilis, de:Blindschleiche) un anner
              • Infraordnung: Platynota (Waraanenslag)
            • Ünnerordnung: Amphisbaenia (Dubbelsünndräng)
          • Sphenodontida
            • Rhynchocephalia (Snabelköpp; op Hoch)
        • Archosauromorpha
          • † Ichthyosauria, (de:Fischsaurier)
          • † Plesiosauria (de:Plesiosaurier)
          • Archosauria
            • Crocodylomorpha (Krokodile)
            • † Pterosauria (Fleegsauriers)
            • † Dinosauria (Dinosauriers)

D'Reptiller sinn eng Klass vu Wierbeldéieren, déi am Laf vun der Äerdgeschicht no den Amphibien, aus deene se sech eraus entwéckelt hunn, entstane sinn.

Bescht bekannt Vertrieder vun de Reptiller sinn d'Eidechsen, d'Schlaangen, d'Deckelsmouken, d'Krokodiller an d'Dinosaurier (déi virun zirka 66 Millioune Joer ausgestuerwe sinn).

Anatomie

De Kierper vun de Reptiller ass mat Harschuppe bedeckt a si ootmen duerch Longen. Si si wiesselwaarm (heterotherm), d. h. datt hir Kierpertemperatur sech der Baussentemperatur upasst, well se hir Kierpertemperatur net selwer reegele kënnen. D'Reptiller planze sech duerch Eeër fort.

Hir Longe si méi kleng a manner komplizéiert opgebaut wéi déi vun de Vullen an de Mamendéieren, well se wéinst hirem nidderegen Energieverbrauch vill manner Loft brauchen. Och hiert Häerz ass méi kleng (2 % vun hirem Kierpergewiicht) sinn den Ufuerderungen déi hirem Bluttkreeslaf gestallt ginn, ugepasst.

An enger waarmer Ëmgéigend ass hire Stoffwiessel séier genuch, mä soubal d'Temperatur fält, fänke si u méi roueg ze ginn, si friessen näischt méi bis si dann eng Kéier ganz estarren. Deen Zoustand kënne si iwwer Méint halen ouni iergendwéi Schied z'erleiden. Dat ass de sougenannte Wanterschlof.

Well d'Reptiller sou staark vun enger héijer Temperatur an hirer Ëmgéigend ofhängeg sinn, liewen déi meescht vun de 5000 Aarten a waarme Länner. Obwuel déi meescht Fleeschfrësser sinn, gëtt et eng Rëtsch Aarten déi vegetaresch liewen, wéi déi grouss Mierechs vun de Galapagosinselen.

Fortbewegung

D'Fortbewegung vun de Reptiller ass och ganz ënnerschiddlech. En Deel kraucht mam Bauch iwwer de Buedem (Schlaangen oder verschidden Eidechsenzorten), anerer kënnen op den hënneschte Been lafen a mam Schwanz steieren (Kragenechsen, Chlamydosaurus kingi), déi meescht ginn awer op véier Patten (Krokodiller). Et gëtt der souguer déi schwammen oder duerch d'Loft seegele kënnen.

Ofstamung

Vun der stammesgeschichtlecher Entwécklung hir stamen d'Reptiller vun amphibesche Landwierbeldéieren of. An der Grupp vun den Tetrapoden gehéieren si zu den Amniota.

D'Amniota ginn an zwou Gruppe gedeelt, déi sech ob d'Zuel vun de Schädelëffnungen (ausser déi vun den Aen, der Nues an den Oueren) baséieren: d'Synapsida (eng Ëffnung) an d'Diapsida (zwou Ëffnungen); d'Ur-Amniota (Anapsida) hate keng Ëffnungen. Zu den Diapsida ginn d'Reptiller an d'Vulle gezielt, mat ausgestuerwene Gruppe wei d'Dinosaurieren (Dinosauria) an d'Fluchsaurieren (Pterosauria).

Deckelsmouken allerdéngs hu keng Ëffnung, wouduerch s'eigentlech missten zu den Anapsida zielen. Verschidde Paleontologe mengen zwar datt dat wéinst eng spéider Zréckentwécklung vun den Diapside wier. Si zielen haut zu der Schwëstergrupp vun den Archosaurieren aus der Famill vun de Reptiller duerch d'Lag vun hirer Halsoder an der Ausbildung vun hirer Aorta. D'Fossilsituation ass awer nach net definitiv gekläert.

Déi éischt Reptiller triede virun ongeféier 300 Millioune Joer am Perm op. Eng éischt Opdeelung kënnt scho ganz fréi vir: déi oneigentlech Reptiller (Parareptilia) an déi eigentlech Reptiller (Eureptilia). Vertrieder vun de Parareptilia sinn déi am Trias ausgestuerwe Procolophonida, déi dacks als no Famill vun de Schildkröten ugesi ginn, an déi am Perm ausgestuerwe Pareiasauria. D'Eureptilia ginn agedeelt an: d'Archosauria, also d'Krokodiller, d'Fluchsaurieren an d'Dinosaurieren (an haut och d'Vullen) an d'Leptosauria, wéi d'Eidechsen, d'Schlaangen, Duebelschläichen an d'Bréckenechsen. Donieft gëtt et och nach den ausgestuerwenen Aascht Sauropteriygia, déi grouss Mieresreptiller.

Systematik

D'Systematik vun de Reptiller gëtt et an zwou Versiounen:

Versioun 1 (klassesch Versioun): Schildkröten als Anapsida

Dës Versioun stellt d'Reptiller als eng vollkomme kënschtlech Grupp duer (Polyphylum), well si souwuel d'Synapsida (mat de Mamendéieren) wéi och d'Vullen ausschléisst:

• Reptiller (Reptilia)
  • Anapsida
    • Deckelsmouken (Chelonia)
  • Romeriida
    • Diapsida
      • Echsen (Sauria)
        • Lepidosauromorpha
          • Schuppereptiller
          • Rhynchocephalia
        • Archosauromorpha
          • † Fëschsaurier (Ichthyosauria)
          • † Plesiosaurier (Plesiosauria)
          • Archosauria
            • Krokodiller (Crocodylomorpha)
              • Alligatoren (Alligatoridae)
              • Echt Krokodiller (Crocodylidae)
              • Gaviale (Gavialidae)
            • † Fluchsaurier (Pterosauria)
            • † Dinosaurier (Dinosauria)

Versioun 2: Schildkröten als Schwëstergrupp vun den Archosauria, Reptiller an d'Vullen als Sauropsida. An dësem Fall bilden d'Reptiller nach ëmmer keng vollstänneg natierlech Grupp, well si d'Vullen ausschléissen. D'Alternativ Sauropsida, déi d'Vullen als Deel vun den Dinosauria mat ëmfaasse sinn awer en echten Taxon:

• Sauropsida
  • Lepidosauromorpha
    • Schuppereptiller
    • Rhynchocephalia
  • Archosauromorpha
    • † Fëschsaurier (Ichthyosauria)
    • † Plesiosaurier (Plesiosauria)
    • Schildkröten (Chelonia)
    • Archosauria
      • Krokodiller (Crocodylomorpha)
        • Alligatoren (Alligatoridae)
        • Echt Krokodiller (Crocodylidae)
        • Gaviale (Gavialidae)
      • † Fluchsaurier (Pterosauria)
      • † Dinosaurier (Dinosauria)
        • † Vullebeckesaurier (Ornitischia)
        • Echsebeckesaurier (Saurischia) mat de Vullen

Um Spaweck

Ang mga reptil ay may mga itlog na amniotiko na may matigas o makatad na mga shell na nangangailangan ng panloob na pertilisasyon.

Ang mga Bayabag^[1] o Reptil (Ingles: Reptile) ang mga kasapi ng klaseng Reptilia na binubuo ng mga amniota na mga hindi ibon o mamalya.^[2] Ang mga amniota ang mga bertebrata na may itlog na may amnion na isang dobleng membrano na pumapayag sa embryo na epektibong makahinga sa lupain. Ang mga nabubuhay na reptil ay maitatangi mula sa ibang mga tetrapoda dahil ang mga ito ay may malamig na dugo gayundin ay may mga scute o mga kaliskis. Ang mga reptil ay lumitaw sa panahong Carboniferous mga 320 hanggang 310 milyong taon ang nakalilipas. Ang mga ito ay nag-ebolb mula sa mas maunlad na Reptiliomorpha (na mga ampibyan na tulad ng mga reptil) na naging tumaas na umangkop sa buhay sa lupain. Mayroong maraming mga ekstinkt o hindi na umiiral na pangkat ng reptil kabilang ang mga dinosawro, pterosaur at mga pangkat pang-tubig gay ang mga ichthyosauro. Ang mga modernong reptil na nabubuhay sa kasalukuyan ay matatagpuan sa bawat kontinente ng daigdig maliban sa Antartiko.

Ang karamihan sa mga uri ng reptil ay nangingitlog pero may mga uri ng squamata na nagsisilang ng buhay na supling. Nagagawa ito sa pamamagitan ng obobibiparidad (pagkupkop ng itlog sa katawan), o bibiparidad (pagsilang ng hindi gumagamit ng kalsipikadong itlog). Marami sa mga bibiparong uri ay pinapakain ang kanilang mga petus sa pamamagitan ng iba't ibang uri ng plasenta na katulad sa mga mamalya at inaalagaan ang mga anak. Ang laki ng mga nabubuhay na reptil ay mula sa Sphaerodactylus ariasae, na hanggang 1.6 cm (0.6 pulgada) hanggang sa Crocodylus porosus na maaaring umabot sa 6 m ang haba at bigat na lumalampas sa 1,000 kg. Ang pag-aaral ng mga reptil ay tinatawag na herpetolohiya. Ang apat na kasalukuyang nabubuhay na orden nito ang:

• Crocodilia, mga buwaya: 23 espesye
• Sphenodontia, ang (tuatara mula sa Bagong Selanda): 2 espesye
• Squamata, mga butiki at ahas: tinatayang mga 9,100 espesye
• Testudines, mga pagong: higit sa 300 espesye

Bagaman ang mga ibon ay may scute sa mga paa nito at nangingitlog, ang mga ibon ay historikong hindi isinama sa mga reptil dahil ang mga ito ay may mainit na dugo. Kaya ang mga ibon ay hindi nakatala sa itaas. Gayunpaman, ang ilang mga reptil ay mas malapit na nauugnay sa mga ibon kesa sa ibang mga reptil. Ang mga buwaya ay mas malapit na nauugnay sa mga ibon kesa sa mga butiki. Ang mga manunulat ng kladistika na nagnanais ng isang mas nagkakaisang(monopiletikong) pagpapangkat ay minsang nagsasama ng mga ibon ng may higit sa 10,000 espesye. Ang mga reptil ay mga berterbratang tetrapoda na may apat na hita o tulad ng mga ahas na walang hita na nag-ebolb mula sa mga ninuno nitong may apat na hita. Hindi tulad ng mga amipbyan, ang mga reptil ay walang yugtong pangtubig sa larva. Sa tradisyonal, ang mga reptil ang isa sa tatlong mga klase ng amniota at ang iba pa ang mga mamalya at ibon. Sa gitnan ng ika-20 siglo, naging karaniwan na hatiin ang mga reptil sa apat na mga pangkat batay sa mga bukasan ng mga bungo nito. Gayunpaman, dahil ang mga reptil sa kahulugang tradisyonal ay mga ninuno ng parehong mga ibon at mamalya, maraming mga taksonomista ay mas kamakailang kumuha ng isang pakikitungong kladistiko na nagnanais na ipangkat ang mga hayop ng ekslusibong batay sa pinagsasaluhang ninuno kesa sa pinagsasaluhang mga katangian. Ang orientasyong ito ay nagtulak sa ilan na lisanin ang mga reptil bilang isang sistematikong unit o muling ilarawan ang mga reptil sa paraang kinabibilangan ng mga ibon.

Ebolusyon ng mga reptil

Pinagmulan

Isang sinaunang reptil na Hylonomus

Eksenang Mesosoiko na nagpapakita ng tipikal na reptilong megafauna: mga dinosauro kabilang Europasaurus holgeri, mga iguanodont at Archaeopteryx lithographica .

Ang mga reptil ay unang lumitaw sa panahong Carboniferous mga 320-310 milyong taon ang nakalilipas. Ito ay nagmula sa mga masingaw na mga latian sa panahong Carboniferous nang ang mga unang reptil ay nag-ebolb mula sa mas maunlad na mga reptiliomorphang labyrinthodont.^[3] Ang pinakamatandang alam na maaaring isang amniota o isang primitibong reptil kesa sa mas maunlad na ampibyan ang Casineria.^[4][5] Ang sunod sunod na mga bakas ng paa mula sa fossil strata(mga patong ng bato) sa Nova Scotia na pinetsahan ng 315 milyong taon ang nakalilipas ay nagpapakita ng tipikal na mga daliri ng paang reptilyan at mga bakas ng mga kaliskis.^[6] Ang mga bakas ng paang ito ay itinuturo sa Hylonomus na ang pinakamatandang hindi pinagdududahang alam na reptil.^[7] It was a small, lizard-like animal, about 20 to 30 cm (8–12 in) long, with numerous sharp teeth indicating an insectivorous diet.^[8] Ang ibang mga halimbawa ng reptil ay kinabibilangan ng Westlothiana (Sa ngayon ay itinuturing na reptiliomorph na ampibyan kesa sa isang totooong amniota^[9] at ang Paleothyris na parehong may magkatulad na anyo ng katawan at ipinagpapalagay na may magkatulad ng mga kagawian.

Paglitaw ng mga reptil

Ang mga pinakaunang reptil ay malaking nasapawan ng mas malaking mga ampibyan ng gaya ng Cochleosaurus at ang mga ito ay nanatiling isang maliit at hindi mapapansing bahagi ng fauna hanggang sa Pagguho ng Ulang Gubat ng Carboniferous.^[10] Ang biglaang pagguho na ito ay umapekto sa ilang malalaking mga pangkat. Ang mga ampibyan ay partikular na napinsala samantalang ang mga reptil ay nakapagpatuloy ng mas mabuti dahil ang mga ito ay nakaangkop sa sumunod na mas tuyong kondisyon. Ang mga ampibyan ay nangailangang bumalik sa katubigan upang mangitlog. Salungat dito, ang mga reptil na ang mga itlog ay nag-aangkin ng isang shell na pumapayag sa mga ito na mailagay sa lupain ay mas mahusay na nakaangkop sa mga bagong kondisyon. Ang mga reptil ay nagkamit ng mga bagong niche sa mas mabilis na rate kesa sa bago ang pagguho at sa isang higit na mas mabilis kesa sa mga ampibyan. Ang mga ito ay nakapag ebolb ng mga stratehiyang pang pagkain kabilang ang herbiboriya(pagkain ng halaman) at karniboriya(pagkain ng karne). Sa nakaraan, ang mga reptil ay tanging mga insektibora(kumakain ng insekto) at piscibora(kumakain ng isda).^[10] Mula sa puntong ito at tuloy tuloy, ang mga reptil ay nanaig sa mga pamayanan at may mas malaking dibersidad kesa sa mga ampibyan. Ito ang naglatag ng mga kondisyon para sa Mesosoiko na kilala bilang ang 'Panahon ng mga Reptil'.^[11] Ang isa sa pinakamahusay na alam na sinaunang reptil ang Mesosaurus na isang henus mula sa Simulang Permian na bumalik sa katubigan at kumakain ng mga isda.

Mga anapsida, synapsida, diapsida at sauropsida

A = Anapsid, B = Synapsid, C = Diapsid

Ang unang mga reptil ay may uring anapsida ng bubong ng bungo gaya ng makikita sa henus na lumitaw sa panahong Permian na Captorhinus

Ang mga sinaunang reptil ay nagpanatili ng bungong anapsid na namana ng mga ito sa mga ninuno nitong ampibyan.^[12] Ang uri ng bungong ito ay may bubong ng bungo na tanging may mga butas para sa mga butas ng ilog at mga mata at isang matang pineal.^[13] Ang mga hayop na ito ay pangkalahatang tinuturing na mga anapsida at bumubuo ng parapyletikong basikong stock kung saan ang ibang mga pangkat ay nag-ebolb mula dito.^[14] Sa napaka sandaling panahon pagkatapos na lumitaw ang mga unang reptil, ang isang lipi(lineage) na tinatawag na synapsida ay humiwalay at inilalarawan ng isang temporal na bukasan sa bungo sa likod ng bawat mata upang magbigay ng lugar para sa paggalaw ng masel ng panga. Ang mga ito ang mga "tulad ng mamalyang reptil" na kalaunang nagpalitaw sa mga totoong mga mamalya.^[15] Sa sandaling pagkatapos nito, ang isa pang pangkat ay nag-ebolb ng parehong katangian na sa pagkakataong ito ay may isang dobleng bukasan sa likod ng bawat mata na nagbigay sa mga ito ng pangalang diapsida("dalawang arko") .^[12] Ang tungkulin ng mga butas sa mga pangkat na ito ay upang pagaanin ang bungo at magbigay ng lugar para makagalaw ang mga masel ng panga na pumayag sa mga ito na magkaroon ng isang mas malakas na pagkagat.^[13] Ang mga diapsida at mga reptilong anapsida pabalik sa huling karaniwang ninuno ng mga diapsida at synapsida ay inuri bilang mga "totoong reptilong" sauropsida.^[16] Ang mga pagong ay tradisyonal na pinaniniwalaang mga nagpatruloy na anapsidang reptilyan sa basehan ng istraktura ng bungo nito.^[17] Ang mga dahilan para sa pag-uuring ito ay pinagtalunan na ang ilan ay nangatwiran ang mga pagong ay mga dipasida na bumalik sa primitibong estadong ito upang mapabuti ang armor ng mga ito(tingnan ang Parareptilia).^[3] Ang mga kalaunang morpolohikal na mga pag-aaral pilohenetiko ay matibay na naglagay ng mga pagong sa loob ng diapsida.^[18] Ang lahat ng mga pag-aaral pilohenetikang molekular ay malakas na kumukumpirma sa paglalagay ng mga pagong sa loob ng diapsida na pinakakaraniwan ay isang kapatid na pangkat sa mga arkosauro.^{[19][20][21][22]}

Mga reptil ng panahong Permian

Sa pagsasara ng panahong Carboniferous, ang mga reptil ang nanaig na faunang tetrapoda. Bagaman ang mga pang-lupaing reptiliomorphang labyrinthodont ay umiiral pa rin sa panahong ito, ang mga synapsida ay nag-ebolb ng unang totoong panlupaing megafauna(malalaking mga hayop) sa anyo ng mga pelycosauro gaya ng Edaphosaurus at karniborosong Dimetrodon. Sa panahong Gitnang Permian, ang klima ay naging mas tuyo na nagresulta sa pagbabago sa fauna: ang mga pelycosauro ay napalitan ng mga therapsida.^[23] Ang mga reptilong anapsida na ang mga malalaking bungo ay walang mga postorbital na butas ay patuloy na yumabong sa buong Permian. Ang mga pareiasauro ay umabot sa mga higanteng proporsiyon sa Huling Permian at kalaunan ay naglaho sa pagsasara ng panahong ito. Ang mga pagong ang mga posibleng nagpatuloy na pangkat nito.^[23] Sa simula ng panahong ito, ang mga reptilong diapsida ay nahati sa dalawang mga pangunahing lipi, ang mga arkosauro(mga ninuno ng mga buwaya at dinosauro) at ang mga lepidosauro(mga predesesor ng mga modernong ahas, mga butiki at mga tuatara). Ang parehong pangkat na ito ay nanatiling tulad ng butiki at relatibong maliit at hindi mapapansin sa Permian.

Era na Mesosoiko, ang "Panahon ng mga Reptil"

Ang pagsasaraw ng panahong Permian ay nakakita ng pinakamalaking ekstinksiyong pang-masa na kilala bilang pangyayaring ekstinksiyon na Permian-Triassic na isang tumagal na pangyayari sanhi ng pagtitipon ng hindi bababa sa mga natatanging pulsong ekstinksiyon^[24] Ang karamihan ng mas naunang anapsida/synapsidang megafauna ay naglaho at napalitan ng mga diapsidang arkosauromorph. Ang mga arkosauro ay inilalarawan ng mahabang mga likurang hita at tindig na patayo na ang mga sinaunang anyo nito ay medyo mukhang mga may mahabang hitang buwaya. Ang mga arkosauro ang nanaig na pangkat sa panahong Triasiko bagaman tumagal ng 30 milyong mga taon bago ang dibersidad ng mga ito ay naging kasing laki ng mga hayop na nabuhay sa Permian.^[24] Ang mga arkosauro ay nag-ebolb sa mga dinosauro at pterosaur gayundin sa mga buwaya at phytosauro. Ang ilang mga dinosauro ay nag-ebolb sa mga pinakamalaking pang-lupaing hayop na kailanman nabuhay na gumawa sa era na Mesosoiko bilang ang "Panahon ng mga Reptil". Ang mga dinosauro ay nag-ebolb rin sa mga maliliit na anyo kabilang ang may balahibo(feathers) na mga theropoda. Sa panahong Gitnang Jurassic, ang mga dinosauro ay nag-ebolb sa mga unang ibon.^[23] Ang mga diapsidang lepidosauromorph ay maaaring ninuo ng mga dagat pagong.^[25] Ang mga reptilong ito ay nag-ebolb sa sauropterygian sa panahong Simulang Triasiko at sa mga ichtyhosauro sa panahong Gitnang Triasikio. Ang mga mosasauro ay nag-ebolb rin sa era na Mesosoiko at lumitaw sa panahong Kretaseyoso. Ang mga therapsida ay sumailalim sa papataas na presyur mula sa mga dinosauro sa Simulang Mesosoiko at nag-ebolb sa mas maliit at mas pang-gabing mga anyo. Ang mga mamalya ang tanging mga nagpatuloy na inapo ng therapsida sa Huling Kretaseyoso.

Ang megalania ay isang higanteng karniborosang goanna na marahil ay kasing haba ng 7 metro at tumitimbang ng hanggang 1,940 kilogramo.^[26] Maaring naenkwento ng mga sinaunang tao sa Australia ang reptilong ito.

Era na Cenosoiko

Ang pagsasara ng panahong Kretaseyoso ay nakakita ng pagkamatay ng megafaunang reptilyan sa era na Mesosoiko sa pangyayaring ekstinksiyong Kretaseyoso-Paleohene. Sa mga malalaking pang-dagat ng reptil, tanging ang mga dagat pagong ang natira at sa mga hindi pang-dagat ng reptil, tanging ang mga semi-akwatikong buwaya at ang katulad na Champsosaurus ay nakaligtas sa ekstinksiyon. Ang huli ay naging ekstinkt sa panahong Mioseno.^[27] Sa madaming bilang ng mga dinosaurong nanaig sa Mesosoiko, tanging ang mga maliit na may balahibong ibon ang nakapagpatuloy. Ang dramatikong paternong ekstinksiyong ito sa wakas ng "Panahon ng mga Reptil" ay tumungo sa "Panahon ng mga Mamalya". Ang mga mamalya at ibon ay pumuno ng mga walang laman ng niche na naiwan ng megafaunang reptilyan at bagaman ang dibersipikasyon ay bumagal, ang dibersipikasyon ng mamalya at ibon ay naging eksponensiyal.^[11] Pagkatapos ng ekstinksiyon ng karamihan ng mga linya ng arkosauro at pang-dagat na reptil sa wakas ng Kretaseyoso, ang dibersipikasyon ng reptil ay nagpatuloy sa buong Cenosoiko na ang mga squamata ay sumailalim sa isang malaking radiasyong pag-aankop kesa sa nangyari sa mga Mesosoiko. Sa ngayon, ang mga squamata ang bumubuo ng karamihan ng mga nabubuhay na reptil (> 95%) na ang karamihan espesye ang mga butiki.^[28] May tinatayang 9,500 na mga nabubuhay na espesye ng reptil^[28] kumpara sa malapit sa 5,500 espesye ng mga mamalyang nabubuhay ngayon(hindi kasama ang mga domestikadong espesye).^[29]

Taksonomiya

Klasipikasyon ayon kay Benton, 2005.^{[30][note 1]}

• Series Amniota
  • Class Synapsida
    • Order Pelycosauria*
    • Order Therapsida
      • Class Mammalia
  • Class Sauropsida
    • Subclass Anapsida
      • Order Testudines (turtles)
      • A series of unassigned anapsid families, corresponding to Captorhinida, Mesosauria and Procolophonomorpha
    • Subclass Diapsida
      • Order Araeoscelidia
      • Order Younginiformes
      • Infraclass Ichthyosauria
      • Infraclass Lepidosauromorpha
        • Superorder Sauropterygia
          • Order Placodontia
          • Order Nothosauroidea
          • Order Plesiosauria
        • Superorder Lepidosauria
          • Order Sphenodontia (tuatara)
          • Order Squamata (lizards & snakes)
      • Vjushkovia, a basal archosauropmorph
        Infraclass Archosauromorpha
        • Order Prolacertiformes
        • Division Archosauria
          • Subdivision Crurotarsi
            • Superorder Crocodylomorpha
              • Order Crocodilia
              • Order Phytosauria
              • Order Rauisuchia
              • Order Rhynchosauria
          • Subdivision Avemetatarsalia
            • Infradivision Ornithodira
              • Order Pterosauria
              • Superorder Dinosauria
                • Order Ornithischia
                • Order Saurischia
                  • Class Aves

Piloheniya

Ang pinapakitang kladogramo rito ay nagpapakita ng "puno ng pamilya" ng mga reptil at sumusunod sa isang pinasimpleng bersiyon ng mga relasyon na natuklasan nina Laurin at Gauthier (1996) na itinanghal bilang bahagi ng Tree of Life Web Project,^[31] with information on the relationships of the most primitive reptiles after Muller and Reisz (2006).^{[32][note 1]}

Synapsida

Mesosauridae

Millerettidae

Lanthanosuchidae

Nyctiphruretia

Pareiasauria

Procolophonoidea

?Testudines (mga pagong, tortoise, at terrapin)

Captorhinidae

Protorothyrididae

Araeoscelidia

Younginiformes

?Ichthyosauria

?Sauropterygia

Lepidosauromorpha (mga butiki, ahas, tuatara at mga ekstinkt na kamag-anak nito)

Archosauromorpha (mga buwaya, ibon at mga ekstinkt na kamag-anak nito )

1. ↑ ^{1.0 1.1} Ang taksonomiya/piloheniyang ito ay hindi nagrereplekta sa modernong ebidensiyang molekular na naglalagay ng mga pagong sa loob ng diapsida.

Mga sanggunian

Reptülien oda Kriachviecha san – noch traditionölla Taxonomie - a Klass vo viahaxade Wiaweviecha mid ana gschupptn Haut, de wos in da Regl Eia mid ana Koichschoin und an Eiheidl (Ammnion) legn. Eana Raung in da modeanen zoologischn Taxonomie is umstriddn, weu s net monophyletisch san. Des haaßt, vo eanara Entwigglungsgschicht is kaa kloare Obtrennung za de Vegl meglich. So san z. B. de Krokodüle nächa mit de Vegl vawaundt ois mit de Aadaxl. Vüüle maana zweng dem, ma suitats zaumman mit de Vegl in a Klass Sauropsida tuan. Trotzdem weans aa no heid wenigstns ois informölle Grubbm heagnumma, weu s in eanan Keapabau und eanara Physiologie recht ähnlich san. De Wissnschoft vo de Reptülien haaßt ma Herpetologie. Is Wissn vo da Hoitung und da Zucht vo de Viecha haaßt ma Terraristik. De zwaa Wissnsgebiete schliaßn owa net nua de Reptülien, sundan aa de Amphibien eih. Vo de ausgstuawanan Reptülien san de Dinosaurier de bekaunntastn.

Heitige Grubbm

Weu de Reptülien streng gnumma neama ois Taxon götn, suitat ma s eigantli zsaumman mid de Vegl untam Taxon Sauropsida zöhn. De Sauropsida umfossn olle heitign und ausgstuawanan Reptülien und Vegl. De fuigandn Grubbm wean owa heid no extrig untam Naum Reptülien aufzöhd:

• Schüüdkrodn (Testudines)
• Bruggnechsn (Sphenodontidae)
• Schuppmkriachviecha (Squamata)
  • Schlaunganschleichn (Dibamidae)
  • Leguanoatige (Iguania)
  • Geckooatige (Gekkota)
  • Skinkoatige (Scincomorpha)
  • Doppeschleichn (Amphisbaenia)
  • Schleichnoatigie (Anguimorpha)
  • Schlaungan (Serpentes)
• Krokodü (Crocodylia)

Olle heitign Reptülien haum - ois Untaschied za de Vegl - kaan Schnowe, kaane Fedan, kaane ois Fliagl umbaude Vuadahaxn und san Koidbliatla.

Literatua

• Robert L. Carroll: Paläontologie und Evolution der Wirbeltiere. Thieme, Stuttgart (1993), ISBN 3-13-774401-6
• Wilfried Westheide / Reinhard Rieger: Spezielle Zoologie Teil 2: Wirbel und Schädeltiere, 1. Auflage, Spektrum Akademischer Verlag Heidelberg • Berlin, 2004, ISBN 3-8274-0307-3
• Michel Laurin, Jacques A. Gauthier: Amniota. Mammals, reptiles (turtles, lizards, Sphenodon, crocodiles, birds) and their extinct relatives. Version vom 30. Januar 2012. The Tree of Life Web Project

Retiles es vertebratos tetrapodal, con o cuatro gamas o, como serpentes, ia es desendeda de asendantes con cuatro gamas. La protoretiles la plu temprana ia esiste sirca 312 milion anios ante aora en la periodo carboniferosa, e es evoluida de reptiliomorfos avansada cual ia deveni sempre plu ajustda a abita sur tera seca.

No como afibios, retiles no ave un fase larval acual. La plu retiles es oviparos, an si alga spesies de scuamatos es vivparos, e ance alga grupos acual estinguida. Como amniotas, ovos de retiles es protejeda par membranas, cual ajusta los per reprodui sur tera seca. Multe de la spesies viviparal nuri sua fetos tra formas variosa de plasenta simil a los d mamales, con alga spesies furninte cura inisial per la enfantes nova. Retiles esistente pote es trovada tan peti como un geco (sferodatilo ariase) cual pote es 17 mm, a la crocodil de mar (crocodil poroso) cual pote ateni 6 m e pesa plu ca 1000 kg.

Un lezardo mas, en blu per cortea, de Urdun

vide ance:

• Tortugas
• Crocodilias
• Lezardos
• Serpentes
• Dinosauros

Taxonomy

La clasi a la nivel de ordina de la retiles, seguente Benton, 2014.^[1][2]

• clase Reptilia
  • † suclase Parareptilia
    • † ordina Pareiasauromorfo (erbivores spesa)
  • suclase Eureptilia
    • infraclase Diapsido
      • † ordina Younginiformos (peti retiles, salamandrin)
    • infraclase Neodiapsido
      • ordina Testudinato (tortugas)
    • infraclase Lepidosauromorfo
      • • † ordina Ictiosaurio (retil de mar)
        • † ordina Talatosaurio (retil de mar)
      • supraordina Lepidosauriformo
        • ordina Rincosefalio (tuatara)
        • ordina Scuamato (lezardos e serpentes)
      • † infrasuclase Sauropterijio
        • † ordina Placodontio (retil tortugin)
        • † ordina Eosauropterijio (retil de mar con colo multe longa)
        • † ordina Plesiosaurio (retil de mar con colo longa)
    • infraclase Arcosauromorfo
      • † ordina Rincosaurio (erbivor)
      • † ordina Protorosaurio (abitante de arbores)
      • † ordina Fitosaurio (xasor crocodilin)
    • divide [[Arcosauriformo]
      • sudivide Arcosaurio
        • supraordina Crocodilomorfo
          • ordina Crocodilio
      • infradivide Avemetatarsalio
        • infrasudivide Ornitodiro
          • † ordina Pterosaurio (dinosauro volante)
        • supraordina Dinosaurio
          • ordina Saurisci (dinosauros, incluinte aves, la sola survivores)
          • † ordina Ornitiscio (dinosauros, tipal erbivores)

'E Rettile (Reptilia Laurenti, 1768), d"o latino reptilis = "strisciante", rappresentarono 'a primma crasse 'e vertebrate svinculatase 'e ll'ambiente acquateco e quinne adattata, pe' 'e fundamentale funzzione biologgiche, a 'a vita 'n un ambiente strettamente terrestre. 'O nummero 'e specie 'e rettile attualmente vivente e canusciute è 'e circa 10 038.^[1]

Nutarelle

1. ↑ in The Reptile Database

Nėla krakuodėls (Crocodylus niloticus)

Ruoplē īr stoborėnē, ketorkuojē, šaltakraujē gīvē. Anūm kūns ī padengts žvīnās. Jaunėklius ved ėš kiaušiu.

Anėi ėšplėtė̄ vėsūs žemīnūs, škīrus Antarktėda.

Prī ruopliū prėgol:

• Krakuodėlā
• Drėižā
• Gīvatės

Rèptil (Basa Jawa Kuna: sarisrepa) iku sajinis kéwan rumangkang sing kalebu kulawarga kéwan vertebrata (kang duwé balung mburi (geger)). Rèptil uga mlaku kanthi ngrayap utawa melata, awaké kang adhem ditutupi nganggo kulit utawa sisiksisik, duwé getih anyep lan jantungé uga kapérang dadi papat (4) pérangan kang ora sampurna. Ciri liyané bisa tinemu saka carané kéwan iki tumangkar ya iku kanthi ngendhog, kaya ta ula Ophidia, baya crocodilia, kadhal Lacertilia lan bangsa bulus chelonia. Rèptil iku tetrapoda, lan uga amniota (kéwan sing embrioné dikupengi membran amniotik). Saiki rèptil ana patang ordho:

• Ordo Crocodylia (baya lan alligator): 23 spésies
• Ordo Rhynchocephalia (tuatara saka Niu Selan): 2 spésies
• Ordo Squamata (kadhal, ula lan amphisbaenians {"worm-lizards"}): kurang luwih 7.600 spésies
• Ordo Testudinata (bulus lan penyu): kurang luwih 300 spésies

Rèptil bisa ditemoni ing kabèh bawana kejaba Antartika, sanadyan panyebaran rèptil sing utama mung ing laladan tropis lan sub-tropis.

Kabèh rèptil duwé thothok kejaba sapérangan anggota ordho Testudines.

Rèptil se yon kategori bèt, tankou krapo, tòti ak koulèv.

Réptil hartina tétrapoda jeung amniota, nyaéta sasatoan nu émbriona dibungkus ku mémbran amniotik. Kiwari, réptil ieu ngawengku opat ordo:

• Crocodilia (buhaya, caiman, jeung aligator): 23 spésiés
• Rhynchocephalia (tuatara ti Selandia Baru): 2 spésiés
• Squamata (kadal, oray, jeung amphisbaenia ("kadal cacing")): kira aya 7600 spésiés
• Testudine (kuya): kira 300 spésiés

Réptil aya di unggal buana, iwal Antartika, tapi tempat hirup utamana mah di wewengkon tropis jeung subtropis.

Klasifikasi réptil

Tina jihat klasik, réptil ngawengku sakabéh amniota iwal manuk jeung mamalia, sahingga jadina téh diwatesan salaku sasatoan nu ngawengku buhaya, aligator, tuatara, kadal, oray, amphisbaenia, jeung kuya, nu digolongkeun kana kelas Réptilia (Latin repere, "ngarayap").

Kelompok Réptil

• Class Sauropsida

• Famili Protorothyrididae - Hylonomus (lastari)
• Subkelas Anapsid

Famili Mesosauridae (lastari)

• Ordo Procolophonida - Pareiasaurus (lastari)
• Ordo Testudine - Kuya

• Subkelas Diapsida

• Superordo Ichthyopterygia - Ichthyosaurus (lastari)
• Superordo Sauropterygia - Plesiosaurus (lastari)
• Superordo Lepidosauria

• Ordo Rhynchocephalia - Tuatara
• Ordo Squamata

Subordo Lacertilia- Kadal

Subordo Serpentes - Oray

Subordo Amphisbaenia - Kadal cacing

• Ordo Crocodilia - Buhaya
• Ordo Pterosauria - Pterodactyl (lastari)
• Superordo Dinosauria - Dinosaurus

• Ordo Ornithischia (lastari)
• Ordo Saurischia

• Kelas Aves - Manuk

Tumbu kaluar

• Tree of Life Website
• The EMBL Reptile Database
• The HC Network
• Reptile Phylogeny
• The Reptipage

Rujukan

• Reptile, Wikipédia édisi basa Inggris (7 Maret 2006).
• Colin Tudge (2000). The Variety of Life. Oxford University Press. ISBN 0198604262.
• Benton, M. J. 2004. Vertebrate Paleontology, éd ka-3. Blackwell Science Ltd.
• Pianka, Eric; Vitt, Laurie (2003). Lizards Windows to the Evolution of Diversity. University of California Press. pp. 116–118. ISBN 0-520-23401-4.
• Mazzotti, Frank; Ross, Charles(ed) (1989). "Structure And Function" Crocodiles and Alligators. Facts on File. ISBN 0-8160-2174-0.
• Wang, Tobias; Altimiras, Jordi; Klein, Wilfried; Axelsson, Michael (2003). "Ventricular haemodynamics in Python molurus: separation of pulmonary and systemic pressures". The Journal of Experimental Biology 206: 4242-4245.
• Klein, Wilfried; Abe, Augusto; Andrade, Denis; Perry, Steven (2003). "Structure of the posthepatic septum and its influence on visceral topology in the tegu lizard, Tupinambis merianae (Teidae: Reptilia)". Journal of Morphology 258 (2): 151-157.
• Orenstein, Ronald (2001). Turtles, Tortoises & Terrapins: Survivors in Armor. Firefly Books. ISBN 1-55209-605-X.
• Landberg, Tobias; Mailhot, Jeffrey; Brainerd, Elizabeth (2003). "Lung ventilation during treadmill locomotion in a terrestrial turtle, Terrapene carolina". Journal of Experimental Biology 206 (19): 3391-3404.
• Pough, Harvey; Janis, Christine; Heiser, John (2005). Vertebrate Life. Pearson Prentice Hall. ISBN 0-13-145310-6.

Grøna pytonslangan.

Skriðdýr (frøðiheiti: Reptilia) hava roðslu og verpa egg. Slangur, krokodillur, skjaldbøkur, eðlur og onnur skeldýr verða nevnd skriðdýr. Summi liva í vatni, onnur á landi. Flestu skriðdýr eru í hitalondum. Forfedrar skriðdýranna eru dinosaurarnir, ið livdu á jørðini í 150 mió. ár, men doyðu brádliga út fyri 65 mió. árum síðan. Nú á døgum eru eini 8200 skriðdýrasløg, frá um 7 m longu netpythonslanguni (Python reticulatus) í Ásia til ta lítlu dvørgagekkoina (Sphaerodactylus) í Amerika, ið bara er 33 mm long. Súgdýr hava heitt blóð, men skriðdýr hava “kalt" blóð - sólarhitin veitir teimum orku at flyta seg úr stað. Skriðdýr fáa ikki sjálv skapað hita inni í kroppinum sum súgdýrini, men við ávísari atferð kunnu tey stilla kropshitan. Tey sóla sær t.d., so tey orna, og leita sær í skugga, gerst tað ov heitt. Um sólarris vendir t.d. eðlan liðina ímóti sólini, so hon ornar skjótari. Tá ið heitast er um dagin, heldur eðlan seg í skugga, so hon ikki gerst ov heit. Um sólsetur vendir eðlan høvdinum ímóti sólini, so hon heldur kropshitanum.

Fyrstu skriðdýrini vórðu til fyri meira enn 300 mió. árum síðan og loystu tá paddurnar av sum størstu landdýrini. Dinosaurar vórðu til fyri 200-220 mió. árum síðan. Størsta skriðdýrið í dag er oyrareingjar-krokodillan (Crocodylus porosus) í t.d. Ný Guinea og Avstralia, men summar slangur verða longri. T.d. verður netpythonslangan í onkrum føri 10 m long. Komodovaranurin (Varanus komodoensis) í Indonesia er størsta eðlan. Smæstu skriðdýrini eru smáar gekkoir, fullvaksnar bara fáar cm langar. Flestu skriðdýr verpa, og úr eggjunum klekjast ungarnir. Eðlu- og slanguegg hava gyrðið, leðurkent skal. Skjaldbøku- og krokodilluegg hava hart, sterkt skal sum fuglaegg. Sjófuglar og krabbi taka nógvar skjaldbøkuungar, meðan teir royna at koma sær oman at sjónum. Tungan á skriðdýrum dugnar teimum væl: slanga og eðla kanna uttan um seg við tunguni. Teir láta við tunguni at tevja. Harða húðin á skriðdýrum verjir tey fyri ránsdýrum og forðar fyri, at tey skorpna. Tá ið granskarar skulu greina sløgini, kanna teir ofta tað eyðkenda plátumynstrið. Kamelión (Chamaeleonidae) og onnur skriðdýr hava serligar kyknur í húðini. Í kyknunum eru litkorn, ið kunnu ývna ella tódna, og tí skiftir kameliónið lit eftir umstøðunum.

Flokking

Til eru tilsamans okkurt um 8200 sløg. Tey verða greind sundur í 4 høvuðsbólkar: Sphenodontia (brúeðlur), Testudines (skjaldbøkur), Crocodilia (krokodillur) og Squamata (eðlur, ormaeðlur og slangur). Bara skjaldbøkurnar hava skjøldur. Eðlur eru størsta skriðdýrabólkurin, eini 3800 sløg, men bara eitt brúeðlaslag er (Tuatara).

• Crocodilia (Krokodillur): Keimanur, gavialur, krokodilla og alligatorur teljast upp í crocodilia. Til eru 1 gavialslag, 2 alligatorsløg, 8 keimansløg og 13 krokodillusløg - tilsamans 24 sløg. Oyrareingjar-krokodillan (Crocodylus porosus) í Avstralia verður millum 8 og 10 metrar long og er nú heimsins størsta skriðdýr. 

• Sphenodontia (Brúeðlan): Brúeðlan tuataran er bara á nøkrum fáum oyggjum í Nýsælandi. Kropsbygnaðurin er lítið broyttur seinastu nógvu túsund árini - hon er sera átøk 140 mió. ára gomlum steinrenningum. Hon er nú friðað, tí hon er í vandi fyri at doyggja út. Brúeðlan verður einar 60 cm long. Hon etur ormar, smáeðlur, klukkur og sniglar, men tekur eisini pisur og fuglaegg.
• Squamata (Ormaeðlur, eðlur og slangur): Til eru 180 sløg av ormaeðlum, 3000 sløg av eðlum og 3070 sløg av slangum - tilsamans 7900 sløg. Ormaeðlan (Amphisbaenia) er blint skriðdýr og verður millum 10 og 60 cm long. Góða hoyrnin og frálíka tevið gera, at hon finnur ormar, smáeðlur, skordýr, gnagdýr og annað at eta. Hon livir í Afrika, Suðuramerika, Karibia, Florida, Iberia og Saudiarábia. Eðlur eru smidligar og hava hvassar kløur. Eðla er sera vanlig í hitalondum, og hon er virknast um dagin. Tær smúgva sær kvikliga inn í klettarivur ella undir steinar, verða tær órógvaðar. Slangur svimja skjótt, men á landi mugu tær skriða, tí útlimir hava tær ongar, kortini eru tær skjótar. Afrikanska eiturmamban (Dendroaspis polylepis), ið verður meira enn 2 m long, er av skjótastu slangum og skríður einar 16 km/h. 

• Testudines (Skjaldbøkur): Uml. 300 sløg. Skjaldbøkur eru ymiskar til støddar; tann stóra leðurskjaldbøkan (Dermochelys coriacea) verður 2-3 metrar long og vigar upp ímóti 920 kg. Tann vanliga eysturamerikanska móruskjaldbøkan verður bara 8-12 cm. Súpanarskjaldbøkan (Chelonia mydas) og aðrar havskjaldbøkur kunnu svimja í 30 km um tíman. Landskjaldbøka er lítið broytt seinastu 200 mió. árini. Summar landskjaldbøkur verða eldri enn 100 ár. Størsta slagið er stórskjaldbøkan á Galapagos (Chelonoidis nigra), hon kann viga meira enn 400 kg.

Suchuq nisqakunaqa (classis Reptilia) p'aspasapa qarayuq uywakunam.

Suchuqkunaqa pisqu hina runtukunatam wachan. Mana uqllaptinmi runtukuna inti q'uñiypi uqllakun.

Suchuq rikch'aq ñiqikuna

• Charapa (Testudines)
• Ararankha (Squamata)
  • Qaraywa (Sauria)
  • Mach'aqway (Serpentes)
  • Kuru qaraywa (Amphisbaenia)
• Lagartu (Crocodilia)
• Tuwatara (Rhynchocephalia)

Sudralib yuruvchilar (Reptelia) — umurtqalilar sinfi. Qadimgi Sudralib yuruvchilar — kotilozavrlar oʻrta karbonda stegotsefallardan paydo boʻlgan. Keyinchalik stegotsefallar 2 shoxga ajralgan; ularning biridan — sut emizuvchilar, ikkinchisidan — kushlar paydo boʻlgan. Sudralib yuruvchilar permdan kaynozoy erasi boshlarigacha Yer yuzi faunasida hukmronlik qilgan. Mezozoyda kengtarqalgan; ular orasida dengizda suzuvchilari va havoda uchadiganlari boʻlgan. Eng yirik hayvonlar — dinozavrlar qam mezozoy davrida yashagan. Mezozoy tugab, kaynozoyning boshlanishi qadimgi Sudralib yuruvchilar ning qirilib ketishi, sut emizuvchilar bilan qushlarning keng tarqalishiga toʻgʻri kelgan.

Hozirgi Sudralib yuruvchilar gavdasining uzunligi bir necha sm dan 10 m gacha. Skeleta deyarli toʻliq suyaklangan. Oyoqlari boshqa kuruqlikda yashovchilar singari 5 barmoqli tipda; ayrim guruhlarda oyokdar boʻlmaydi. Koʻpchilik Sudralib yuruvchilar qovurgʻalari toʻsh suyaklari bilan tutashib, koʻkrakqafasi hosil qiladi. Sudralib yuruvchilarda birinchi marta koʻkrak qafasi orqali nafas olish paydo boʻladi. Bosh miyasi sut emizuvchilar va qushlarnikiga nisbatan kuchsiz rivojlangan. Qon aylanish doirasi 2 ta, yuragi 3 kamerali, yurak qorinchasida chala parda toʻsiq boʻladi. Faqat timsoxlar yuragi qorinchasi toʻliq 2 ga boʻlingan, yuragi 4 kamerali. Ayirish organi chanoq buyrakdan iborat; koʻpchiligida qovuq bor. Gatteriyalardan boshqa barcha Sudralib yuruvchilar erkagida kopulyativ organ bor (ilonlar va kaltakesaklarda 2 tadan). Terisi muguz tangachalar yoki qalqon bilan qoplangan (terili suv toshbaqalarida boʻlmaydi), quruq, ter bezlari boʻlmaydi yoki kam boʻladi.

Hozirgi Sudralib yuruvchilarning 8000 ga yaqin turi, Oʻzbekistonda 2 turkum (tangachalilar, toshbaqalar)ga mansub 58 turi tarqalgan. Antarktidadan tashqari barcha kitalarda uchraydi. Koʻpchilik turlari qurukdikda, timsoxlar, bir qancha toshbaqalar va ilonlar chuchuk suvlarda, ayrim toshbaqalar, ilonlar va timsoxlar dengizda yashaydi. Tana harorati doimiy boʻlmaganidan Sudralib yuruvchilarning faol hayot kechirishi tashqi muhit harorati bilan bogʻliq. Urugʻlanishi ichki; ayrim kaltakesaklar va ilonlar partenogenez koʻpayadi. Koʻpchilik Sudralib yuruvchilar tuxum qoʻyadi; ayrim turlari tirik tugʻadi yoki tuxumdan tirik tugʻadi. Tuxumlari sariklikka boy; qattiq ohak (toshbaqalar, timsoxlar) yoki pergamentsimon poʻchoq (ilonlar, kaltakesaklar) bilan qoplangan. Poʻchoqtuxumni qurib qolishdan saqdaydi. Inkubatsiya davri 1—2 oydan 1 yilgacha yoki koʻproq (gatteriya). Ayrim Sudralib yuruvchilar (mas, timsoxlar) nayeli toʻgʻrisida gʻamxoʻrlik qiladi. Koʻpchiligi yirtqich yoki hasharotxoʻr; ayrim kaltakesaklar (agamalar, iguanlar) hammaxoʻr; quruqlik toshbaqalari, asosan, oʻsimliklar bilan oziklanadi. Ayrim Sudralib yuruvchilar goʻshti isteʼmol qilinadi; terisi va kosasidan har xil buyumlar; ilonlar zaharidan har xil dorilar tayyorlanadi. Koʻplab ovlash tufayli toshbaqalar, koʻpchilik ilonlar va timsoxdar sonining kamayishiga olib keldi. Sudralib yuruvchilar sonini tiklash uchun ular sunʼiy koʻpaytiriladi (timsoxlar); koʻpayish joylari muhofaza qilinadi; ovlash man etiladi. 150 ga yaqin turi va kenja turlari Xalqaro Qizil kitobga kiritilgan.

Ochil Mavlonov.

Kra n twaculin n temraradin

Timraradin (isem usnan: Reptilia) d iɣersiwen ikuẓdaren, Tinefrawin (amniote), Aqziz-is izzi-y-as wefrar.

Ar tura llan-t anagar 4 n tfesna:

• Tizutar (Crocodilia) deg-sent azal n 23 n telmas
• Tiqerɣenbubin (Rhynchocephalia) deg-sent snat n telmas
• Timeskebrin (Squamata) deg-sent azal n 7900 n telmas gar-asent izerman
• Tifekrin (Testudines), Deg-sent azal n 300 n telmas

Tilmas n temraradin

1. Tizermemmuyin d izerman: Dɣa tagrawt-a yakk ilan aṭas n telmas n temraradin s wazal n 3000 n telmas
2. Tifekrin: Llan wazal n 250 n telmas yettwassen ttidiren deg waman n igarawen d isafen yakk d igelmimen
3. Tizutar:

Xijende, xizinde, xuşende, xişok an jî kaşok, çînek e mezin ji canewerên movikdaran e. Xijende ku li ser zik an li ser piyên qutik dixuşin e. Xijende canewerên xwînsar in. Çerm û pelikên wan şûna per û pirçê bi pûlan hatiye girtin.Xijende bi gelemperî hêkan dikin, lê hinek an zayîn dikin.

Xijende li çar koman belav dibin:

• Koma Cirnîsan (Crocodilia), cirnîs 23 cins.
• Koma Diranpîjî (Sphenodontia), qirtîşê Zêlandaya Nû: 2 cure.
• Koma Pelikdar (Squamata), qirtîş, mar: 7.900 cure.
• Koma Xijendeyên qalikdar (Testudine), reqê bejî, reqesêl: 300 cure.

Fîlocînî

Mesosauridae

Millerettidae

Lanthanosuchidae

Nyctiphruretia

Pareiasauria

Procolophonoidea

?Testudines (turtles, tortoises, and terrapins)

Captorhinidae

Protorothyrididae*

Araeoscelidia

Younginiformes

?Ichthyosauria

?Sauropterygia

Lepidosauromorpha (lizards, snakes, tuatara, and their extinct relatives)

Archosauromorpha (crocodiles, birds, and their extinct relatives)

Çavkanî

Mijarên têkildar

• Xijendeyên li Kurdistanê

Hardhucat

Reptilët (ose rrëshqitësit apo zvarranikët) janë kafshë embrioni i të cilëve është i mbështjellur me membranë amnionike. Reptilët klasifikohen në 4 grupe të mëdha:

• Crocodilia (krokodili dhe aligatori): 23 lloje
• Rhynchocephalia : 2 lloje
• Squamata (Hardhucat dhe Gjarpërinjtë etj): rreth 7,600 lloje
• Testudines (Breshkat): rreth 300 lloje

Zvarranik është emri i përbashkët për një nga grupet kryesore të kurrizorëve të tokës . Nuk është përdorur aq shumë nga biologët , të cilët përdorin terma më të saktë.

Emri " ​​zvarranik " vjen nga latinishtja dhe do të thotë " një që zvarritet " . Të gjitha lloje zvarranikësh që jetojnë janë me gjak të ftohtë , kanë lëkurë me luspa , dhe të vendosë vezë cleidoic .Zvarranikët kanë kloakë . Një kloakë është një hapje e përbashkët për të anusit , traktit urinar dhe kanaleve riprodhuese .Zvarranikët gjithashtu ndajnë një marrëveshje të zemrës dhe enëve të mëdha të gjakut që është i ndryshëm nga ai i gjitarëve .

Shumë grupe të rëndësishme të zvarranikëve tani janë zhdukur .Të zvarraniket e mëdha detare të epokës Mesozoike:ichthyosaurus,plesiosaurs dhe mosasaurs janë zhdukur.Ne kemi menduar se dinosaurët ishin shuar,por mbijetojnë në formën e pasardhësve të tyre zogj. Zvarranikët e lashtë që mbijetojnë përfshijrë turtuj e krokodilat dhe Tuatara , i mbijetuari i vetëm i grupit të tij . Pjesa më e madhe e zvarranikëve sotme janë gjarpërinjtë dhe hardhuca.

Kurrizorët janë një klasë e kurrizorëve tetrapod dhe ectotherms,dmth nuk kanë temperaturën konstante të trupit.Janë të gjitha amniotes ( kafshëve embrione të cilëve janë të rrethuar nga një membranë amniotik ),ky tipar lejon zvarranikët të qëndrojnë në ujë të pavarur për kultivimin . Zvarraniket aktual përfaqësohen nga katër urdhra : Crocodilia , Rhynchocephalia , Squamata dhe Testudinea.

Lëkura e zvarranikëve është e tharë pa gjëndra mucous,dhe të mbuluar me luspa të origjinës epidemike ose pllaka kockëmadh,lëkura e zvarranikëve është shumë rezistente.Sistemi juaj i frymëmarrjes është më kompleks në krahasim me atë të amfibëve.Në zvarranikët gjinitë janë të ndryshme ( meshkuj dhe femra ).

Zvarranikët janë gjetur në të gjitha kontinentet , përveç Antarktidës , megjithëse shpërndarja e tyre kryesore përbëhet nga tropikët dhe subtropikët . Nuk e kanë një temperaturë konstante të trupit , janë të ectothermic dhe kanë nevojë për të nxehtin të jashtëm për të rregulluar temperaturën e trupit , kështu që banojnë në mjedise të ngrohta tropikale . Shumica specie zvarranikësh janë mishngrënës dhe oviparous. Disa lloje janë ovoviviparous , dhe disa lloje janë me të vërtetë gjallëpjellës .

Ichthyosaurs

Ichthyosaurus

Ichthyosaurs janë një urdhër i shuar i zvarranikëve detare nga epokës Mesozoike.

Ata janë të ngjashme në formë me delfinët dhe të agjërojë peshk grabitqar si ton (evolucionit konvergjent).

Ata janë gjetur në shtresat detare nga Triasiku i hershëm i Kretakut , me të njëjtën formë të trupit.

Megjithëse rruaza e izoluar te ichthyosaur janë mjaft të zakonshme, fosil i parë i cili ka treguar formën

ichthyosaur u gjet nga Mary anning (1799-1847) dhe Joseph vëllait të saj.

Anatomia

Skeleti i Ichthyosaurs

Ata e kanë qafën , formën e kanë të zhdërvjellët dhe kanë bisht peshku.Ichthyosaurs mesatarisht rreth 2-4 metra në gjatësi, disa ishin më të vegjël,dhe disa specie u rritën shumë më të mëdhenjë. Ata kishin një kokë si të delfinit dhe një feçkë të gjatë të dhëmbëzuar. E ndërtuar për shpejtësi.Disa ichthyosaurs duken gjithashtu se kan qenë zhytës të thellësive , si disa balena moderne.Është vlerësuar se ichthyosaurs mund të notuar me shpejtësi deri në 40 kilometra në ore

Plesiosaurus

Plesiosaurus

Plesiosaurs ishin zvarranikë mishngrënës detarë.Ata lulëzuan 245 milionë vjet më parë.

Maria Anning ishte e para që eksploroj një plesiosaur. Ajo e gjeti atë në 'Bregun Jurassic' të Dorset, Angli, në dimrin e vitit 1820-1821.Fosilit i mungonte kafka e tij, por në 1823 ajo gjeti një tjetër, këtë herë plotë me kafkën e tij. Emri Plesiosaurus iu dha atij nga Rev William Conybeare.

Pliosaurs ishin një grup i grabitqarëve kryesisht të mëdha nëndetare me qafë të gjatë dhe kokat e mëdha. Madhësive të tyre varionte nga dy në 15 metra, dhe ata ishin grabitqarët e peshkut të madh dhe zvarraniket të tjera. Forma e tyre dhe trupi i efektshëm sugjeron që ata notuan dhe hëngrën nën ujë.

Fosili i Plesiosaur

Ka pasur tri familjet e plesiosaurs me qafë të gjatë.Është sugjeruar nga D.M.S. Watson se metoda e tyre ishte si notonin ne sipërfaqe me kokën e tyre lart ujit,i më pas vrullshëm e zhytin kokën poshtë që të rrëmbejë peshk më të vogël të cilët janë të ushqyer me plankton.Është e vështirë për të parë të mirën e një qafe të gjatë nën ujë; gjitarët ujorë që veprojnë nën ujë të gjithë kanë një të strukturuar.

Τα ερπετά είναι τετράποδα σπονδυλόζωα της κλάσεως Σαυρόψιδα (Sauropsida). Χαρακτηρίζονται από την αναπνοή αέρα, τη γέννηση κελυφωτών αυγών (με εξαίρεση κάποιων φιδιών που γεννούν ζωντανά μικρά) και έχουν δέρμα που καλύπτεται με φολίδες ή αποφύσεις. Τα ερπετά θεωρούνται ότι έχουν ψυχρόαιμο μεταβολισμό. Είναι τετράποδα (ή έχουν τέσσερα πλευρά ή προέρχονται από τετράποδους προγόνους). Τα σύγχρονα ερπετά κατοικούν σε κάθε ήπειρο με εξαίρεση την Ανταρκτική.

Από τις πολλές τάξεις του παρελθόντος σήμερα επιβιώνουν οι εξής:

• Τάξη Κροκοδείλια (Crocodylia) - Κροκόδειλοι, Αλλιγάτορες, Καιμάν, γαβιάλοι (23 είδη)
• Τάξη Ρυγχοκεφάλια (Rhynchocephalia) - Σφηνόδοντες (Τουατάρα - 2 είδη)
• Τάξη Φολιδωτά (Squamata)
  • Υποτάξη Οφίδια (Serpentes) - Φίδια (3000 είδη)
  • Υποτάξη Σαύρια (Sauria) - Σαύρες (4800)
  • Υποτάξη Αμφισβαίνια (Amphisbaenia) - Αμφίσβαινες (170 είδη)
• Τάξη Χελώνια (Chelonia) - Χελώνες (300+ είδη)

Σε αντίθεση με τα αμφίβια, τα ερπετά δεν έχουν ένα υδάτινο στάδιο προνυμφών. Κατά κανόνα, τα ερπετά είναι ωοτόκα, αν και ορισμένα είδη φιδιών είναι σε θέση να γεννήσουν ζωντανά μικρά. Αυτό επιτυγχάνεται είτε με ωοζωτοκία (κατακράτηση αυγών) ή ζωοτοκία (γέννηση απογόνων χωρίς την ανάπτυξη των αυγών με αποθέματα ασβεστίου). Πολλά από τα είδη των ζωοτόκων ερπετών ταΐζουν τα έμβρυά τους μέσω διαφόρων μορφών πλακούντα ανάλογες προς αυτές των θηλαστικών, με κάποια παρεχόμενη αρχική φροντίδα των νεοσσών. Τα ερπετά μπορούν να είναι τόσο μικρά σε μέγεθος, όσο ένα μικροσκοπικό είδος σαύρας, Sphaerodactylus ariasae, η οποία μπορεί να αναπτυχθεί μέχρι 1,7 cm, και τόσο μεγάλα, όσο ο κροκόδειλος του αλμυρού νερού, Crocodylus porosus, ο οποίος μπορεί να φθάσει τα 6 m σε μήκος και ζυγίζει πάνω από 1.000 κιλά.

Η μελέτη των ερπετών και αμφιβίων ονομάζεται ερπετολογία.

Συστηματική

Κύριο λήμμα: Συστηματική των ερπετών

Ιστορία της Συστηματικής

18ος αιώνας

Ερπετά, από τον Nouveau Larousse Illustré, 1897-1904. Παρατηρήστε το γεγονός ότι συμπεριλαμβάνονται και τα αμφίβια (κάτω από τους κροκόδειλους)

Τα ερπετά ήταν από την αρχή της ταξινόμησης ομαδοποιημένα μαζί με τα αμφίβια. Ο Κάρολος Λινναίος, που εργάζοταν στη φτωχή όσον αφορά τα είδη Σουηδία, όπου η κοινή οχιά και νερόφιδο βρίσκονται συχνά για κυνήγι στο νερό, περιλαμβάνονται όλα τα ερπετά και τα αμφίβια στην κατηγορία "III - Amphibia" στο Systema Naturae του.^[1] Οι όροι "ερπετό" και "αμφίβιο" ήταν σε μεγάλο βαθμό εναλλάξιμα, «ερπετό» που προτιμάται από τους Γάλλους. Ο Ιώσηπος Νικόλαος Λαυρέντι ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε επίσημα τον όρο "Reptilia" για μια εκτεταμένη κατηγορία ερπετλων και αμφίβιων ουσιαστικά με τροπό παρόμοιο με αυτό του Λινναίου.^[2] Σήμερα, εξακολουθεί να είναι κοινή η ονομασία των δύο ομάδων στο πλαίσιο της ίδιας κλάσης με το όνομα herptiles.

"Προκατακλυσμιαία τέρατα"

Δεν ήταν παρά μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα όταν έγινε σαφές ότι τα ερπετά και τα αμφίβια είναι στην πραγματικότητα εντελώς διαφορετικά ζώα, και ο Pierre André Latreille κατασκεύσαε την τάξη Batracia (1825) για τα τελευταία, και διαίρεσε τα τετράποδα στις τέσσερις γνωστές κατηγορίες των ερπετών, αμφιβίων, πτηνών και θηλαστικών.^[3]

Ο Βρετανός ανατόμος Τόμας Χένρι Χάξλεϊ έκανε δημοφιλή το διαχωρισμό του Latreille, και μαζί με τον Ρίτσαρντ Όουεν επέκτειναν τα ερπετά για να συμπεριλάβει τα διάφορα ορυκτά "προκατακλυσμιαία τέρατα», συμπεριλαμβανομένων των δεινοσαύρων και των θηλαστικόμορφών Δικυνόδοντες. Αυτό δεν ήταν το μόνο δυνατό σύστημα ταξινόμησης: σε διαλέξεις στο Βασιλικό Κολέγιο Χειρουργών στο 1863, ο Huxley ομαδοποίησε τα σπονδυλωτά σε θηλαστικά, σαυορειδή και ιχθυοειδή (τα τελευταία περιέχουν τα ψάρια και αμφίβια). Πρότεινε στη συνέχεια τα ονόματα Σαυρόψιδα και Ιχθυόψιδα για τα δύο.^[3] Oι όροι "Σαυρόψιδα» και "Θηριόψιδα" χρησιμοποιήθηκαν και πάλι το 1916 από τον E.S. Goodrich για να γίνει διάκριση μεταξύ σαύρες, πουλιά, και οι συγγενείς τους από τη μία πλευρά (Σαυρόψιδα) και τα θηλαστικά και τους εξαφανισμένους συγγενής τους (Θηριόψιδα) από την άλλη.

Ανοίγματα στα κρανία στην ταξινόμηση του 20ου αιώνα

Η διαίρεση συνάψιδων και σαυρόψιδων συμπληρώνεται, αλλά δεν ήταν ποτέ τόσο δημοφιλής κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα όσο η προσέγγιση του Λινναίου που ταξινομούσε τα ερπετά σε τέσσερις υποκατηγορίες με βάση τον αριθμό και τη θέση των κροταφικών ανοιγμάτων, ανοίγματα στις πλευρές του κρανίου πίσω από τα μάτια. Η ταξινόμηση αυτή ξεκίνησε από τον Henry Fairfield Osborn και επεξεργάστηκε και έγινε δημοφιλής από το κλασικό έργο του Ρόμερ, Σπονδυλωτή Παλαιοντολογία (Vertebrate Paleontology).^[4][5] Οι τέσσερις υποτάξεις ήταν:

• Ανάψιδα - χωρίς ανοίγματα - κοτυλόσαυροι, χελώνια
• Συνάψιδα - με ένα χαμηλό άνοιγμα - πελυκόσαυροι, θηριαψιδωτά (θηλαστικόμορφα ερπετά)
• Ευρυάψιδα - με ένα ψηλό άνοιγμα - πρωτόσαυροι, και τα υδρόβια ερπετά ιχθυόσαυροι και σαυροπτέρυγοι
• Διάψιδα - με δύο ανοίγματα - τα περισσότερα ερπετά (σαύρες, φίδια, δεινόσαυροι, πτερόσαυροι)

Πλέον, στον 21ο αιώνα, ως ερπετά ορίζονται όλα τα μη θηλαστικά και μη πτηνά αμνιωτά, δηλαδή πρόκειται για μία παραφυλετική ομάδα, αφού τα θηλαστικά και τα πτηνά είναι απόγονοι των ερπετών.

Ταξινόμηση

• Βασίλειο Ζώα
  • Φύλο Χορδωτά
    • Υπόφυλο Σπονδυλωτά
      • Ανθυπόφυλο Γναθοστόματα
        • Υπερομοταξία Τετράποδα
          • Ομοταξία Ερπετά
            • Υφομοταξία Διαψιδωτά
              • Ανθυφομοταξία Αρχοσαυρόμορφα
                • Υπέρταξη Αρχοσαύρια
                  • Τάξη Κροκοδείλια
                  • Τάξη Σαυρίσχια (σαρκοφάγοι δεινόσαυροι)
                    • Υπόταξη Θηρόποδα (πρόγονοι πουλιών)
              • Ανθυφομοταξία Λεπιδοσαυρόμορφα
                • Υπέρταξη Λεπιδοσαύρια
                  • Τάξη Ρυγχοκεφάλια (Σφηνόδοντα)
                  • Τάξη Φολιδωτά
                    • Υπόταξη Λασερτίδια (Σαύρες)
                    • Υπόταξη Αμφισβαίνια
                    • Υπόταξη Οφίδια
            • Υφομοταξία Αναψιδωτά

              • Τάξη Χελώνια

            • Υφομοταξία Διάψιδα

              • Τάξη Θηραψιδωτά (πρόγονοι θηλαστικών)

Φυλογένεση

Συναψιδωτά (Synapsida)

Μεσοσαυρίδες

Μιλλερεττίδες

Λανθανοσούχια

Νυκτιφυρέτια

Παρειάσαυροι

Προκολοφονείδεα

?Χελώνια

Καπτορχινίδες

Πρωτοθηριείδες

Αραιοσκέλιδα

Younginiformes

?Ιχθυοσαύρια

?Σαυροπτερύγια

Λεπιδοσαυρόμορφα (σαύρες, φίδια, τουατάρα)

Αρχοσαυρόμορφα (κροκόδειλοι, πουλιά)

Συστήματα

Κυκλοφορικό σύστημα

Τα περισσότερα ερπετά έχουν τρίχωρη καρδιά αποτελείται από δύο κόλπους, μία μεταβλητά χωρισμένη κοιλία, και δύο αορτές που οδηγούν στη συστηματική κυκλοφορία. Ο βαθμός της ανάμειξης του οξυγονωμένου αίματος και αποξυγονωμένο στη τρίχωρη καρδιά ποικίλλει ανάλογα με το είδος και την φυσιολογική κατάσταση. Υπό διαφορετικές συνθήκες, το αποξυγονωμένο αίμα μπορεί να σταλθεί πίσω στο σώμα ή οξυγονωμένο αίμα μπορεί να σταλθεί πίσω στους πνεύμονες. Αυτή η διακύμανση της ροής του αίματος έχει υποτεθεί ότι συμβάλει αποτελεσματικά στη θερμορύθμιση και μεγαλύτερους χρόνους κατάδυσης για τα υδρόβια είδη, αλλά δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι ένα πλεονέκτημα καλής φυσικής κατάστασης.^[6]

Υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις από τη γενική φυσιολογία. Για παράδειγμα, τα κροκοδείλια έχουν ανατομικά τετράχωρη καρδία, αλλά και έχουν δύο αορτές και είναι επομένως σε θέση να παρακάμπουν μόνο τη πνευμονική κυκλοφορία τους.^[7] Επίσης, κάποια φίδια και σαύρες (π.χ. πύθωνες και βαράνοι) έχουν τρίχωρες καρδίες που γίνονται λειτουργικά τετράχωρες καρδιές κατά τη διάρκεια της συστολής. Αυτό καθίσταται δυνατό χάρη σε μια μυϊκή κορυφογραμμή που χωρίζει την κοιλία κατά τη διαστολή κοιλίας και εντελώς το διαιρεί κατά τη διάρκεια της κοιλιακής συστολής. Εξαιτίας αυτής της κορυφογραμμής, ορισμένες από αυτές τις squamates είναι ικανές να παράγουν κοιλιακές διαφορές πίεσης που είναι ισοδύναμες με εκείνες που παρατηρήθηκαν σε καρδιές θηλαστικών και πτηνών.^[8]

Μεταβολισμός

Όλα τα ερπετά παρουσιάζουν κάποια μορφή ψυχρού μεταβολισμού. Αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα ερπετά έχουν περιορισμένα φυσιολογικά μέσα για να διατηρήσουν τη θερμοκρασίας του σώματος σταθερή, και συχνά βασίζονται σε εξωτερικές πηγές θερμότητας. Λόγω της λιγότερο σταθερής θερμοκρασίας από τα πτηνά και τα θηλαστικά, η βιοχημεία των ερπετών απαιτεί ένζυμα ικανά να διατηρούν την αποτελεσματικότητά τους σε μεγαλύτερο εύρος θερμοκρασιών από τα θερμόαιμα ζώα. Το βέλτιστο εύρος της θερμοκρασίας του σώματος ποικίλει ανάλογα με τα είδη, αλλά συνήθως είναι χαμηλότερο από εκείνο των θερμόαιμων ζώων, στους 24 ° με 35 °C για πολλές σαύρες,^[9] ενώ είδη προσαρμοσμένα στην υπερβολική ζέστη, όπως το αμερικανικό ιγκουάνα της ερήμου (Dipsosaurus dorsalis) μπορεί να έχει βέλτιστη φυσιολογική θερμοκρασία στην περιοχή των θηλαστικών, μεταξύ 35 και 40 °C.^[10] Αν και η βέλτιστη θερμοκρασία συναντάται συχνά όταν το ζώο είναι ενεργό, ο χαμηλός βασικός μεταβολισμός κάνει τη θερμοκρασία του σώματος να πέπτει γρήγορα όταν το ζώο είναι ανενεργό.

Όπως σε όλα τα ζώα, η δράση των μυών των ερπετών παράγει θερμότητα. Σε μεγάλα ερπετά, όπως η δερματοχελώνα, ο χαμηλός λόγος επιφάνειας προς όγκο επιτρέπει σε αυτή τη μεταβολικά παραγόμενη θερμότητα να διατηρήσει το ζώο θερμότερο από το περιβάλλον του, παρά το γεγονός ότι δεν έχει θερμόαιμο μεταβολισμό.^[11] Αυτή η μορφή ομοθερμίας ονομάζεται γιγαντοθερμία, και έχει ποταθεί ότι ήταν κοινή σε μεγάλους δεινόσαυρους και άλλα εξαφανισμένα μεγάλα ερπετά.^[12][13]

Τα οφέλη από ένα χαμηλό μεταβολισμό είναι ότι απαιτεί πολύ λιγότερο καύσιμο για να διατηρηθούν οι λειτουργίες του σώματος. Με τη χρήση των θερμοκρασιακών διακυμάνσεων στο περιβάλλον τους ή με το να διατηρούνται κρύα όταν δεν χρειάζεται να κινηθούν, τα ερπετά μπορούν να σώσουν σημαντικές ποσότητες ενέργειας σε σύγκριση με ενδόθερμα ζώα του ίδιου μεγέθους.^[14] Ένας κροκόδειλος χρειάζεται από ένα πέμπτο έως ένα δέκατο των τροφίμων που είναι αναγκαία για ένα λιοντάρι του ιδίου βάρους, και μπορεί να ζήσει ένα εξάμηνο χωρίς φαγητό.^[15] Οι χαμηλές απαιτήσεις για τρόφιμα και ο προσαρμοστικός μεταβολισμός επιτρέπουν στα ερπετά να κυριαρχήσουν στη ζωή στις περιοχές όπου η καθαρή παραγωγή θερμίδων είναι πολύ χαμηλή για τη διατήρηση μεγαλόσωμων θηλαστικών και πουλιών.

Είναι γενικά δεκτό ότι τα ερπετά δεν είναι σε θέση να προσκομίσουν τη διαρκή υψηλή απόδοση ενέργειας που χρειάζεται για να κυνηγούν ή να πετούν για μεγάλες αποστάσεις.^[16] Υψηλότερη ενεργειακή χωρητικότητα θα μπορούσε να είναι υπεύθυνη για την εξέλιξη των θερμόαιμων πτηνών και θηλαστικών.^[17] Ωστόσο, η διερεύνηση των συσχετίσεων μεταξύ ενεργής ικανότητας και θερμοφυσιολογία δείχνουν μόνο μια αδύναμη σχέση.^[18] Τα περισσότερα σωζόμενα ερπετά είναι σαρκοφάγα με ένα στρατηγική σίτισης την ενέδρα, και κατά πόσον τα ερπετά είναι ψυχρόαιμα λόγω οικολογία τους, ή αν ο μεταβολισμός τους είναι αποτέλεσμα της οικολογία τους δεν είναι σαφές. Ενεργειακές μελέτες για μερικά ερπετά έχουν δείξει ενεργό ικανότητα ίση ή μεγαλύτερη από παρόμοιου μεγέθους θερμόαιμα ζώα.^[19]

Αναπνοή

Πνεύμονες

Όλα τα ερπετά αναπνέουν με πνεύμονες. Οι χελώνες του νερού έχουν αναπτύξει περισσότερο διαπερατό δέρμα, και ορισμένα είδη έχουν τροποποιηθεί τις κλοάκες τους για να επεκτήνουν την περιοχή για ανταλλαγή αερίων.^[20] Ακόμη και με αυτές τις προσαρμογές, η αναπνοή δεν είναι πλήρως ολοκληρωμένη χωρίς πνεύμονες. Ο εξαερισμός του πνεύμονα επιτυγχάνεται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε κύρια ομάδα ερπετών. Στα φολιδωτά, οι πνεύμονες αερίζονται σχεδόν αποκλειστικά από το αξονική μυϊκό σύστημα. Αυτή είναι επίσης η ίδια μυϊκή μάζα που χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της μετακίνησης. Εξαιτίας αυτού του περιορισμού, τα περισσότερα φολιδωτά αναγκάζονται να κρατούν την αναπνοή τους κατά τη διάρκεια έντονης καταδίωξης. Ορισμένα, ωστόσο, έχουν βρει έναν τρόπο σχετικά με αυτό. Τα βαρανοειδή, και μερικά άλλα είδη σαύρας, έχουν μία μορφή άντλησης αέρα ως συμπλήρωμα στην κανονική τους "αξονική αναπνοή." Αυτό επιτρέπει στα ζώα να γεμίσουν τα πνευμόνια τους κατά τη διάρκεια της έντονης κίνησης, και έτσι παραμένουν αερόβιως ενεργά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι σαύρες Tegu είναι γνωστό ότι διαθέτουν ένα πρωτοδιάφραγμα, που χωρίζει την πνευμονική κοιλότητα από τη σπλαγχνική κοιλότητα. Ενώ στην πραγματικότητα δεν μπορεί να κινηθεί, επιτρέπει μεγαλύτερο φούσκωμα του πνεύμονα, παίρνοντας το βάρος των σπλάχνων μακριά από τους πνεύμονες.^[21] Τα κροκοδείλια έχουν πραγματικά ένα μυώδες διάφραγμα που είναι ανάλογο με αυτό των θηλαστικών. Η διαφορά είναι ότι οι μύες του κροκοδείλιου διαφράγματος τραβούν το ηβικό οστό (τμήμα της πυέλου, η οποία είναι κινητή στα κροκοδείλια) προς τα πίσω, το οποίο φέρνει το ήπαρ κάτω, ελευθερώνοντας έτσι χώρο για τους πνεύμονες για να επεκταθούν. Αυτό το είδος των διαφραγμάτων έχει αναφέρεται ως "ηπατικό έμβολο".

Χελώνες

Tο πώς οι χελώνες αναπνέουν υπήρξε αντικείμενο πολλών μελετών. Μέχρι σήμερα, μόνο λίγα είδη έχουν μελετηθεί σε βάθος αρκετό για να πάρουμε μια ιδέα για το πώς οι χελώνες αναπνέουν. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι χελώνες και οι θαλάσσιες χελώνες έχουν βρει μια ποικιλία λύσεων για το πρόβλημα αυτό.

Η δυσκολία είναι ότι τα περισσότερα κελύφη χελώνας είναι άκαμπτα και δεν επιτρέπουν τον τύπο της διαστολής και συστολής που τα άλλα αμνιωτά χρησιμοποιούν για να αερίζονται οι πνεύμονές τους. Μερικές χελώνες, όπως η Lissemys punctata έχουν ένα φύλλο μυός που περιβάλλει τους πνεύμονες. Όταν συστέλλεται, η χελώνα μπορεί να εκπνέει. Όταν είναι σε κατάσταση ηρεμίας, η χελώνα συνπτήσσει τα πλευρά της μέσα στην κοιλότητα του σώματος και ωθεί αέρα έξω από τους πνεύμονες. Όταν η χελώνα διαστέλλει τα πλευρά της, η πίεση στο εσωτερικό των πνευμόνων μειώνεται, και η χελώνα μπορεί να απορροφήσει αέρα. Οι πνεύμονες της χελώνας είναι που συνδέονται με το εσωτερικό του κορυφή του περιβλήματος (κελύφους), με το κάτω μέρος των πνευμόνων να συνδέονται (μέσω των συνδετικών ιστών) με τα υπόλοιπα σπλάχνα. Μέσω μιας σειράς ειδικών μυών (κατά προσέγγιση ισοδύναμων με ένα διάφραγμα), οι χελώνες είναι σε θέση να πιέζουν τα σπλάχνα τους, πάνω και κάτω, με αποτέλεσμα την αποτελεσματική αναπνοή, δεδομένου ότι πολλοί από αυτούς τους μύες έχουν σημεία σύνδεσης με τα εμπρόσθια πλευρά (πράγματι, πολλοί από τους μύες επεκτήνονται σε ειδικές θέσεις στα πλευρά κατά τη συστολή).

Η αναπνοή κατά τη διάρκεια της μετακίνησης έχει μελετηθεί σε τρία είδη, και παρουσιάζουν διαφορετικά μοτίβα. Οι ενήλικες θηλυκές πράσινες θαλάσσιες χελώνες δεν αναπνέουν καθώς μετακινούνται κατά μήκος των παραλιών ωοτοκίας τους. Θα κρατήσουν την αναπνοή τους κατά τη διάρκεια της επίγειας μετακίνησης και αναπνέουν σε περιόδους ανάπαυσης. Η χελώνα κουτί της Βόρειας Αμερικής αναπνέει συνεχώς κατά τη διάρκεια της μετακίνησης, και ο κύκλος αναπνοής δεν είναι συντονισμένος με τις κινήσεις των πλευρών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι χρησιμοποιούν τους κοιλιακούς μυς τους για να αναπνεύσουν κατά τη διάρκεια της μετακίνησης.^[22] Ένα τρίτο είδος που έχουν μελετηθεί επίσης αναπνέει κατά τη διάρκεια της μετακίνησης, αλλά λαμβάνει μικρότερες αναπνοές κατά τη διάρκεια της μετακίνησης από ό, τι κατά τη διάρκεια μικρών παύσεων ανάμεσα περιόδους κίνησης, που δείχνει ότι μπορεί να υπάρξει μηχανική παρεμβολή μεταξύ των κινήσεων των άκρων και την αναπνευστική συσκευή. Οι χελώνες κουτιά έχουν επίσης παρατηρηθεί να αναπνεύουν, ενώ είναι εντελώς σφραγισμένες μέσα στα κελύφη τους.

Δέρμα

Το δέρμα των ερπετών καλύπτεται με μια κεράτινη επιδερμίδα, καθιστώντας τα στεγανά και επιτρέποντας στα ερπετά να ζήσουν στην ξηρά, σε αντίθεση με τα αμφίβια. Σε σύγκριση με το δέρμα των θηλαστικών, το δέρμα των ερπετών είναι αρκετά λεπτό και δεν έχει το παχύ στρώμα του δέρματος που παράγει δερμάτινα στα θηλαστικά. Τα εκτεθειμένα τμήματα των ερπετών που προστατεύονται από λέπια ή φολιδές, μερικές φορές με οστεώδη βάση, σχηματίζοντας πανοπλία. Στα λεπιδοσαύρια όπως οι σαύρες και τα φίδια, όλο το δέρμα καλύπτεται από επικαλυπτόμενες επιδερμικά λέπια. Τέτοιες φολίδες ή λέπια ήταν κάποτε πιστευτό ότι ήταν χαρακτηριστικό της τάξης Reptilia ως σύνολο, αλλά είναι πλέον γνωστό ότι εμφανίζονται μόνο στα λεπιδοσαύρια. Οι φολίδες που βρέθηκαν σε χελώνες και στους κροκόδειλοους είναι δερμικής, και όχι επιδερμικής, την προέλευση και ονομάζονται σωστά scutes. Στις χελώνες, το σώμα είναι κρυμμένο μέσα σε ένα σκληρό κέλυφος που αποτελείται από πατικομένες scutes.

Χωρίς ένα παχύ δέρμα, το δέρμα των ερπετών δεν είναι τόσο ισχυρό όσο το δέρμα των θηλαστικών. Χρησιμοποιείται σε είδη από δέρμα, για διακοσμητικούς λόγους σε παπούτσια, ζώνες και τσάντες, ιδιαίτερα το δέρμα κροκοδείλου. Επειδή τα ερπετά δεν έχουν φτερά ή γούνα, τα ερπετά χρησιμοποιούνται ως κατοικίδια ζώα από τους ανθρώπους με αλλεργίες.

Απέκκριση

Η απέκκριση γίνεται κυρίως με δύο μικρά νεφρά. Στα διάψιδα, το ουρικό οξύ είναι το κύριο αζωτούχο απόβλητο, όμως οι χελώνες, όπως τα θηλαστικά, εκκρίνουν κυρίως ουρία. Σε αντίθεση με τα νεφρά των θηλαστικών και πουλιών, τα νεφρά των ερπετών δεν μπορούν να παράγουν υγρά ούρα με μεγαλύτερη συγκέντρωση από υγρά του σώματός τους. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν διαθέτουν μια εξειδικευμένη δομή που ονομάζεται αγκύλη του Χένλε, η οποία είναι παρούσα στα νεφρά των πτηνών και των θηλαστικών. Εξαιτίας αυτού, πολλά ερπετά χρησιμοποιούν το παχύ εντέρο για να βοηθήσουν στην επαναρρόφηση του νερού. Μερικά είναι επίσης σε θέση να χρησιμοποιήσουν το νερό αποθηκεύεται στην ουροδόχο κύστη. Η περίσσεια άλατος επίσης εκκρίνεται από τους ρινικούς και γλωσσικους αδένες σε κάποια ερπετά.

Χώνευση

Τα περισσότερα ερπετά είναι σαρκοφάγα και έχουν μάλλον απλό και συγκριτικά σύντομο πεπτικό σύστημα, με το κρέας να είναι αρκετά απλό να σπάσει και να χωνέψει. Η πέψη είναι πιο αργή από ό, τι στα θηλαστικά, αντανακλώντας το χαμηλότερο μεταβολισμό τους και την αδυναμία τους να διαιρέσουν και να μασήσουν την τροφή τους. Ο ποικιλόθερμος μεταβολισμός τους έχει πολύ χαμηλές ενεργειακές απαιτήσεις, επιτρέποντας μεγάλα ερπετά όπως κροκόδειλοι να ζήσουν από ένα μεγάλο γεύμα για μήνες, καθώς το αφομοιώνει αργά.

Αν και τα σύγχρονα ερπετά είναι κατά κύριο λόγο σαρκοφάγα, κατά τη διάρκεια της πρώιμης ιστορίας των ερπετών αρκετές ομάδες που περιέλαβαν σε φυτοφάγο μεγαπανίδα: στο Παλαιοζωικό οι παρειάσαυροι και οι συναψιδωτοί δικυνόδοντες και στο Μεσοζωικό αρκετές γραμμές των δεινοσαύρων. Σήμερα, οι χελώνες είναι η μόνα κυρίως φυτοφάγα ομάδα ερπετών, αλλά αρκετές γραμμές agamas και ιγκουάνα έχουν εξελιχθεί για να ζήσουν ολοκληρωτικά ή εν μέρει από τα φυτά.

Τα φυτοφάγα ερπετά αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα της μάσησης με φυτοφάγα θηλαστικά, αλλά καθώς δεν διαθέτουν τα πολύπλοκα δόντια των θηλαστικών, καταπίνουν πολλές πέτρες και βότσαλα (οι λεγόμενοι γαστρόλιθοι) για να ενισχύσουν την πέψη: Οι βράχοι πλένονται γύρω στο στομάχι, βοηθώντας να αλέσει τη φυτική ύλη. Ορυκτοί γαστρόλιθοι έχουν βρεθεί να συνδέονται με σαυρόποδα. Οι θαλάσσιες χελώνες, οι κροκόδειλοι, και τα θαλάσσια ιγκουάνα χρησιμοποιούν επίσης γαστρόλιθους ως έρμα, βοηθώντας τους να καταδυθούν.

Αναπαραγωγή

Τα περισσότερα ερπετά αναπαράγονται σεξουαλικά, αν και μερικά μπορούν να αναπαραχθούν ασεξουαλικά. Όλη η αναπαραγωγική δραστηριότητα πραγματοποιείται μέσω της κλοάκης, την ενιαία έξοδο / είσοδο στη βάση της ουράς, όπου τα απόβλητα είναι επίσης εξαλειφθεί. Τα περισσότερα ερπετά έχουν όργανα συνουσίας, τα οποία είναι συνήθως κλειστά ή αντεστραμμένα και βρίσκονται στο εσωτερικό του σώματος. Στις χελώνες και τα κροκοδείλια, το αρσενικό έχει ένα μόνο μέσο πέος, ενώ στα φολιδωτά ερπετά, που περιλαμβάνονται και τα φίδια και οι σαύρες, κατέχουν ένα ζευγάρι ημιπέους. Τα τουατάρα, ωστόσο, δεν έχουν όργανα συνουσίας, και έτσι τα αρσενικά και θηλυκά απλά πιέζουν τις κλοάκες μεταξύ τους και το σπέρμα του αρσενικού εκκρίνεται.^[23]

Τα περισσότερα ερπετά κάνουν αμνιακά αυγά που καλύπτονται με δερματώδη ή ασβεστολιθικά κελύφη. Άμνιο, χόριο και allantois είναι παρόντα κατά την εμβρυϊκή ζωή. Δεν υπάρχουν προνυμφικά στάδια ανάπτυξης. Η ζωοτοκία και η ωοζωοτοκία έχουν εξελιχθεί μόνο στα φολιδωτά, και πολλά είδη, συμπεριλαμβανομένων όλων των βόων και πολλές οχιές, χρησιμοποιούν αυτόν τον τρόπο αναπαραγωγής. Ο βαθμός ζωοτοκίας ποικίλλει: ορισμένα είδη διατηρούν απλώς τα αυγά μέχρι λίγο πριν από την επώαση, άλλα προβλέπουν τη μητρική τροφή για τη συμπλήρωση του κρόκου, και ακόμα άλλα στερούνται οποιουδήποτε κρόκου και παρέχουν όλα τα θρεπτικά συστατικά μέσω μιας δομής παρόμοιας με αυτής των θηλαστικών, τον πλακούντα.

Η ασεξουαλική αναπαραγωγή έχει προσδιοριστεί σε φολιδωτά και πιο συγκεκριμένα σε έξι οικογένειες σαύρας και μίας φιδιών. Σε μερικά είδη φολιδωτών, ένας πληθυσμός των θηλυκών είναι σε θέση να παράγει ένα μονογενή διπλοειδή κλώνο της μητέρας. Αυτή η μορφή ασεξουαλικής αναπαραγωγής, που ονομάζεται παρθενογένεση, εμφανίζεται σε διάφορα είδη σαύρας, και είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στην teiids (ειδικά στο Aspidocelis) και στις lacertids (Lacerta). Στην αιχμαλωσία, ο δράκος του Κομόντο (βαρανίδες) έχει αναπαραχθεί με παρθενογένεση. Η παρθενογένεση μπορεί να συμβαίνει σε χαμαιλέοντες, agamids, xantusiids, και typhlopids.

Μερικά ερπετά εμφανίζουν εξαρτώμενο από τη θερμοκρασία καθορισμό του φύλου (TDSD), στον οποίο η θερμοκρασία επώασης καθορίζει αν ένα συγκεκριμένο αυγό εκκολάπτεται ως αρσενικό ή θηλυκό. Ο TDSD είναι πιο συχνός σε χελώνες και κροκόδειλους, αλλά και εμφανίζεται σε σαύρες και τουατάρα.^[24] Μέχρι σήμερα, δεν έχει υπάρξει επιβεβαίωση για το εάν TDSD συμβαίνει σε φίδια.^[25]

Παραπομπές

Влекачи, влечуги, рептили (лат. Reptilia), — група на ‘рбетни животни во која спаѓаат змиите, гуштерите, желките, крокодилите, туатарата, како и бројни изумрени фосилни видови. Меѓу рецентните форми постојат околу 2,500 видови на змии, 3,000 видови на гуштери, близу 250 видови на желки и тортоизи и 21 вид на крокодили. Тие се распространети низ умерените и тропски региони на светот; сите се ладнокрвни (зависни од околината во однос на топлината на телото), а само неколку влекачи можат да живеат во ладните региони. Науката чиј предмет на проучување е оваа група на животни се нарекува херпетологија.

Основни карактеристики

Мнозинството од влекачите се овипарни (младите се изведуваат од јајца), но многу змии и гуштери се вивипарни (раѓаат живи младенчиња). Постоечките влекачи се карактеризираат со развитокот на две ембрионални мембрани: заштитен амнион, или јајцева торбичка, и респираторен алантоис, или васкуларна фетална мембрана. Амнионот, кој го имаат сите влекачи, птици и цицачи, оневозможува исушување на јајце клетката, па така раните стадиуми од животниот циклус на животното не се зависни од вода. Кај повеќето змии и некои гуштери, функционален е само еден бел дроб; кај другите влекачи се развиени и двата бели дробови. Тораксот и абдоменот не се одделени со дијафрагма, а дишењето се довршува со мускулите на телесниот ѕид.

Бидејќи се ограничени со температурата на својата животна средина, рептилите хибернираат во региони каде зимата е студена, а некои видови естивираат, односно стануваат неактивни во исклучително топли и суви региони. Рептилите се познати како ладнокрвни животни, што не е сосема точно, бидејќи некои рептили кога се активни ги одржуваат своите тела на повисока температура отколку онаа кај повеќето цицачи. Важна разлика во температурната физиологија е таа што влекачите зависат од надворешните извори на топлина, додека птиците и цицачите користат внатрешна топлина. Влекачите ја регулираат својата телесна температура со искористување на различни извори на надворешна топлина, како што е директната сончева светлина, топли камења и дрва, како и загреаната почва. На ваков начин, одредени видови влекачи ја одржуваат константната внатрешна температура специфична за самиот вид. Често оваа температура е доста повисока од температурата на околниот воздух. Само кога животното е неактивно или спие, неговата телесна температура е приближно иста како таа на животната средина.

Скелетот на рептилите е речиси целосно окоскен (не‘рскавичен). Черепот е приврзан за ‘рбетниот столб со единечен кондил, или зглоб, исто како кај птиците. Ребрата на тораксот се прикрепени за градната коска, а кога е присутен сакрум (коска на карлицата), сакралните ребра артикулираат со карличниот појас. Можат да бидат присутни два целосни пара на екстремитети или, пак, тие може да се редуцирани или да отсуствуваат, како што е кај змиите и некои гуштери. Кожата е покриена со лушпи и коскени плочки кои може да се расположени под кожата.

Срцето на влекачите се состои од три комори, вклучувајќи и две аурикули и една вентрикула. Сепак, кај крокодилите, вентрикулата е речиси целосно одделена на две комори со септа (преграда). И двата ембрионални аортни лаци (одредени артериски гранки најдени во ембрионите на ‘рбетниците) се задржале кај влекачите, во споредба со птиците и цицачите, кај кои се развива само еден. Крвта од вените се враќа во срцето од опашката и задните екстремитети, преку бубрезите, од страна на бубрежен портален (венско-капиларен) систем; крвта од абдоменот се враќа од страна на портален систем кој минува низ црниот дроб. Мочниот меур е присутен само кај желките, тортоизите и гуштерите.

Класификација

Најраните влекачи се појавиле за време на доцниот карбониферен период од палеозоикот. Повеќето форми еволуирале и развиле во мезозоикот, кој е познат и како Време на рептилите. Оттогаш голем дел од рептилни видови се изумрени; само 5 од 23-те реда на влекачи кои постоеле и денес имаат живи претставници. Најпознатите редови следат подолу.

Ред Rhynchocephalia: туатари (хатерии)

Туатара, ред Sphenodontida.

Овој ред се состои од гуштеровидни влекачи познати како туатари, кои се разликуваат од гуштерите со своите остеолошки (коскени и скелетни) карактеристики. Ринхоцефалите се добро познати од тријасот и јурата, но денес сите се изумрени освен Новозеландскиот туатара од родот Sphenodon.

Ред Squamata: гуштери и змии

Овој ред ја сочинува најголемата група на живи влекачи и содржи околу 5,500 видови на гуштери и змии. Исто така содржи и одредени изумрени форми наречени Pythonomorpha кои имале змијовидни тела и гуштеровидни екстремитети.

Ред Chelonia: желки и тортоизи

Кутијна желка, ред Testudines.

Овој ред, наречен уште и Testudines, бил веќе издиференциран од другите рептили уште во тријасот и денес ги сочинува желките и тортоизите. Видовите од овој ред се единствени по тоа што имаат долги и рамни ребра над кои се наоѓа оклопот од остри лушпи. Бидејќи телесните ѕидови се ригидни од коскениот штит, овие животни мораат да дишат преку процес сличен на голтањето, наместо да ги користат мускулите на телесниот ѕид.

Ред Crocodilia: крокодили, алигатори, кајмани и гавиали

Сликовит кајман, ред Crocodilia.

Крокодиловидните влекачи еволуирале во доцниот тријас и се најблиските живи роднини на диносаурусите и птиците. Срцето е речиси целосно поделено на четири комори; мозокот покажува поголем развој и мускулатурата на желудникот е високоразвиена.

Ред Ichthyosauria

Ихтиосаурус, ред Ichthyosauria.

Сите членови на овој ред се изумрени. Редот се состоел од големи морски влекачи кои имале рибовидни тела и весловидни екстремитети. Видовите од типичниот род, Ichthyosaurus, растеле до повеќе од 4 m.

Ред Saurischia и Ornithischia: диносауруси

Брахиосаурус, ред Saurischia.

Добро познатите диносауруси припаѓале на овие редови на долговратести и долгоопашести рептили кои најпрво се појавиле во тријасот. Тие станале чести во подоцнежните периоди, сѐ до крајот на мезозоикот, кога изумреле (освен птиците).

Ред Pterosauria

Ова е група на изумрени летачки рептили кои биле роднини на диносаурусите.

Ред Therapsida

Членовите на овој изумрен ред се познати како “цицачовидни рептили”, бидејќи се предци на цицачите. Тие постоеле за време на пермот и тријасот.

Влекачите како тема во уметноста и во популарната култура

• „Влекач“ (Reptile) - песна на австралиската рок-група „Чрч“ (The Church) од 1988 година.^[1]

Наводи

Кыссиссез - подаэз класс.

• Классув: Proganosauromorpha
• Классув Anapsida
  • Чукöр † Captorhinida
  • Чукöр Testudines'', ''Chelonia
  • Чукöр † Cotylosauria
  • Чукöр † Procolophonomorpha
  • Чукöрув † Mesosauria = Proganosauria
• Классув Diapsida
  • Чукöр: Araeoscelidia
  • Торйöтöм: Avicephala
  • Торйöтöм: Eosuchia
    • Торйöтöм: Acerosodontosauridae
    • Торйöтöм: Neodiapsida
      • Чукöр: Araeosceloidea
      • Чукöр: Ichthyosauria
      • Чукöр: Younginiformes
      • Котырвыв: Younginoidea
      • Инфракласс Lepidosauromorpha
        • Чукöрвыв: † Sauropterygia
          • Чукöр Placodontia
          • Чукöр Nothosauroidea
          • Чукöр Plesiosauria
        • Чукöр: Rhynchocephalia
        • Чукöрвыв: Lepidosauria
        • Чукöр: Squamata
      • Инфракласс: Archosauromorpha
        • Чукöр: Rhynchosauria
        • Чукöр: Prolacertiformes
        • Чукöр: † Protorosauria
        • † Thecodontia
        • Торйöтöм Archosauria
          • Торйöтöм Crurotarsi
            • Чукöрвыв Crocodylomorpha
              • Crocodilia
            • Чукöр † Rauisuchia
            • † Aetosauria
            • † Phytosauria
          • Торйöтöм Avemetatarsalia
          • Торйöтöм Ornithodira
            • Торйöтöм Dinosauriformes
              • Котыр Silesauridae
            • Чукöр † Pterosauria:
            • Чукöрвыв † Dinosauria
              • Чукöр † Saurichia
              • Чукöр † Ornithischia

Сөйрәлүчеләр яки рептилияләр (лат. Reptilia) — умырткалы хайваннарның сыйныфы. Дөньяда аларның 8734 төре билгеле.

Сыйныф мезозой чорында чәчәк аткан. Соңрак күп төрләре юкка чыккан. Хәзерге сөйрәлүчеләрнең бабалары динозаврлар булган дип санала.

Сөйрәлүчеләрнең үз-үзләрен тотышы катлаулы булу баш миенең яхшырак үсеш алуына бәйле. Ул соры ми матдәсеннән торган кабык башлангычыннан һәм яхшы үсеш алган кечкенә мидән тора. Сөйрәлүчеләрдән примитиврак булган хайваннардан төп аермасы — мие кабыгы булуы.

Сөйрәлүчеләр — коры җирдә яшәүгә чынлап җайлашкан беренче төркем умырткалылар, аларның үрчүе һәм үсеше коры җирдә уза. Аларның кайберләре, мәсәлән, крокодил, диңгез ташбакасы, диңгез еланы кабат суда яшәүгә күчкән, ләкин үрчегәндә, күкәй салу өчен, ярга чыгалар. Җир-су хайваннары белән чагыштырганда, сөйрәлүчеләр хәрәкәтчәнрәк, активрак һәм тайга урманнарыннан алын чүлләргә, тропикларга кадәр төрле яшәү тирәлекләренә җайлашканнар. Моңа аларның мөгезматдәдән торган тәңкәләр белән канланган һәм кибүдән саклаучы коры тиресе, тиз хәрәкәтләнүгә җайлашкан очлыклары, бармак очларында төрле өслекләрдән шуышырга мөмкинлек бирүче тырнаклары булышлык итә. Шулай ук аларның очлыклары озын, вак күзәнәкле үпкә бар, моның хисабына газлар алмашы камилрәк. Аларның кеше һәм имезүче хайваннар бөеренә бик тә охшаган бөер бар.

Классификация

Гернетологлар сөйрәлүчеләрнең 8 мең төрен исәнлиләр һәм аларны дүрт отрядка кертәләр:

• Томшыкбашлылар (гаттерияләр)
• Ташбакалар (ташбакалар)
• Тәңкәлеләр (еланнар, кәлтәләр, сораннар)
• Крокодиллар (крокодиллар, аллигаторлар)

Күнчелек вәкилләре, даими тән температурасы булмаганлыктан, җылырак климатлы илләрдә тереклек итәләр. Татарстанда барысы 8 төр: ташбакаларның 1 төре һәм тәңкәлеләрнең 7 төре очрый.

Чыганаклар

• Рәхимов И.И., Ибраһимова К.К., Татарстанның үсемлекләр һәм хайваннар дөньясы. Казан, Мәгариф, 2007.

Хэвлээр явагч амьтны багт гүрвэл, могой, матар орно. Эдгээр амьтдыг өөрөөр мөлхөгчид хэмээн нэрлэдэг билээ. Богино хөл эсвэл хэвлээрээ явахад удаан хөдөлгөөнтэй гэж та бодож байна уу? Тэгвэл эндүүрчээ харин ч зарим хэвлээр явагчид таны бодож байгаагаас чинь илүү хурдан шаламгай, хөдлөгөөнтэй бүр яаж гээч. Мезозойн эрин үе болох хэдэн сая жилийн тэртээх мөхсөн аврага үлэг гүрвэлийн багаас мөлхөгчид үүсэлтэй юм. Он удаан жилийн турш эволюцийн хувьсал явагдаж, одоогийн мөлхөгчид бий болсон түүхтэй... жишээ нь Бор Бахсvvлгvй хоёр нутагтны багийн бах овгийн зvйл. Урт нь 20 см хvрдэг. Еврази. Баруун Хойд Афри кт єргєн тархсан. Урьд манай оронд байсан мэдээ байдаг. АВАРГА САЛАМАНДР /Andrias saponicus/ сvvлтэй хоёр нутагтны баг, далд залмагайтны овгийн зvйл. Одоогийн хоёр нутагтны хамгийн том нь. Биеийн урт 16О см. Толгой бие дээр доороосоо, сvvл нь хоёр талаасаа хавчгар. Япон, Дорнод Азийн уулын голд байдаг. Маш ховордсон. Олон улсын "Улаан ном"-д бичигдсэн амьтан. АВАРГА МОГОЙ/Boinae/, халуун орны ховор амьтан. 3-6 м урт биетэй, жижиг толгой, нарийвтар хvзvv, шувтан сvvлтэй, хажуудаа хойд мєчний vлдэгдэл хумстай, хэвлий нь"хар толботой зоондоо гvн улаан хvрэн хєндлєн судалтай, хvрэн бор зvстэй. Элc манхантай газар нvхэнд орогнон, мэрэгчдээр хооллодог. Хоргvй. Мэрэгч амьтны vржлийг тэнцвэртэй болгодог ашигтай.

Һөйрәлеүселәр (рептилиялар — лат. Reptilia) — ташбаҡа, крокодил, томшоҡбашлылар, амфисбен, тәңкәлеләрҙе (кәҫәртке һәм йыландар) берләштергән умыртҡалы хайуандар класы.

XVIII—XIX быуаттарҙа амфибиялар төркөмөнә һалҡын ҡанлы умырҡалылар берләштерелә. Дөнъяла һөйрәлеүселәрҙең 9400 төрө билдәле^[1], Рәсәйҙә 72 төр тереклек итә.^[2][3]

Динозаврҙар – боронғо һөйрәлеүселәрҙең вәкиле. Мезозой осоронда һөйрәлеүселәрҙең өҫтөнлөк итеү осоро булған. Улар йәшәү мөхиттәренең барлыҡ төрҙәрендә лә тиерлек киң таралған. Ҡоро ерҙе, диңгеҙҙе, ер- һауаны яулап алған. Экосистемаларҙың барыһында ла һөйрәлеүселәр өҫтөнлөк иткән. Шуға ла, мезозойҙы һөйрәлеүселәр эраһы тип атайҙар.

Аҡбур осоронда күп һөйрәлеүселәр юҡҡа сыҡҡан. Хәҙерге заман рептилиялары шул замандан ҡалған һөйрәлеүселәрҙең айырым төрҙәре.

Рептилиялар 260 миллион йылдар элек барлыҡҡа килгән. Улар – ер йөҙөндәге беренсе умыртҡалы хайуандар. Йылы урындарҙы һәм уртаса климатты яраталар, Ер йөҙөндә Антарктиданан башҡа барлыҡ урында йәшәйҙәр. Ҡайһы бер төрҙәр ерҙә йәшәһә, башҡалары һыуҙа йәшәүҙе хуп күрә.

Рептилиялар – һалҡын ҡанлы умыртҡалы хайуандар. Тиреләре ҡоро, тышҡы яҡтан мөгөҙ тәңкәләр менән ҡапланған. Тире биҙҙәре, ҡағиҙә булараҡ юҡ, үпкә менән һулыш алалар.

Баш мейеһенең төҙөлөшө ер-һыу хайуандарына ҡарағанда ҡатмарлылаҡ. Алғы мейе ярымшарҙарында мейе ҡабығы була. Бүлеп сығарыу органдары – бөйөрҙәр.

Тән температураһы даими түгел, шуға уларҙың активлығы тирә-яҡ температураһына бәйле. Кәлтә, йылан кеүек һөйрәлеүселәрҙең тәне – тиреле япма, крокодил һәм ташбаҡаныҡы эзбиз ҡабырсаҡ менән ҡапланған.

Һөйрәлеүселәрҙең күбеһе — йыртҡыстар йәки бөжәк ашаусылар. Ә ҡоро ер ташбаҡалары үҫемлек менән туҡлана. Һөйрәлеүселәр араһында йыландарҙың (шулай уҡ, ҡайһы бер кеҫәрткеләрҙең)ғына ослоҡтары юҡ. Башҡа һөйрәлеүселәрҙең икешәр пар ослоҡтары һәм һәр ослоҡта тырнаҡлы бишәр бармағы бар. Рептилиялар дүрт отрядҡа бүленә: тәңкәлеләр, ташбаҡалар, крокодилдар һәм томшоҡбашлылар.

Ер-һыу хайуандары менән сағыштырғанда, рептилиялар хәрәкәтсәнерәк, активыраҡ һәм тайга урмандарынан алып сүллектәргә, тропиктарға ҡәҙәр йәшәргә яраҡлашҡан.

Быға уларҙың мөгөҙ матдәнән торған тәңкәләр менән ҡапланған һәм кибеүҙән һаҡлаған ҡоро тиреһе, тиҙ хәрәкәтләнеүгә яйлашҡан ослоҡтары, бармаҡ остарында төрлө өҫлөктәрҙә хәрәкәтләнергә мөмкинлек биреүсе тырнаҡтары булышлыҡ итә. Шулай уҡ уларҙың ослоҡтары оҙон. Үпкәләренең эске йөҙө күҙәнәкле төҙөлөшлө. Шуға ла, газдар алмашына торған өҫлөк ҙурая.Ҡандың кислородҡа байыу процесы камилыраҡ була.

Иҫкәрмәләр

Сығанаҡтар

• Рәхимов И.И., Ибраһимова К.К., Татарстанның үсемлекләр һәм хайваннар дөньясы. Казан, Мәгариф, 2007.
• «Хайваннар дөньясы : Балыклар. Җир-су хайваннары. сөйрә лү-Х11 челәр / [серия авт. һәм авт.-төз. Т. шакирова ; рәссамы а. Тимер-галина]. — Казан : Татар. кит. нәшр., 2011. — 95 б. : рәс. б-н. — («Табигатькә сәяхәт» сериясе). ISBN 978-5-298-02124-1

ऊपर बाएं से दक्षिणावर्त: हरा कछुआ ( केलोनिया माईडस), टुएट्रा ( स्फेनोडोन पंकटाटस), नाइल क्रोकोड़ाईल्स ( क्रोकोड़ाईल्स नायिलोटिकस) और सिनाई अगमा ( प्सूडोट्रापल्स साईनेट्स).

सरीसृप (Reptiles) प्राणी-जगत का एक समूह है जो कि पृथ्वी पर सरक कर चलते हैं। इसके अन्तर्गत साँप, छिपकली,मेंढक, मगरमच्छ आदि आते हैं।