Rannik zimowy (Eranthis hyemalis (L.) Salisb.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Występuje w stanie dzikim w Europie środkowej i południowo-wschodniej. W pozostałej części kontynentu jest uprawiany i dziczejący. Uprawiany jest także, choć rzadko, w Polsce i także czasem rośnie jako uciekinier z upraw (efemerofit). Nazwa rośliny pochodzi od greckich słów: er – wiosna, anthos – kwiat i łacińskiego słowa hyems – zima.
Gatunek rośnie w naturze od południowo-wschodnich krańców Francji[3], poprzez północne Włochy, Austrię, kraje byłej Jugosławii, Węgry, Rumunię, po Bułgarię[4][2]. Bywa podawany także z Azji zachodniej (północny Irak i Turcja)[2], ale na tamtym obszarze rośnie podobny rannik cylicyjski E. cilicicus.
Po rozprzestrzenieniu w uprawie gatunek występuje także jako zdziczały w środkowej i zachodniej części Europy[4]. W Polsce uprawiany jest zwłaszcza w zachodniej części kraju i notowany jest jako gatunek przejściowo dziczejący (efemerofit)[5].
W naturze gatunek występuje w żyznych i cienistych lasach liściastych. Poza naturalnym zasięgiem, w Europie Środkowej i Zachodniej, rośnie czasami dziko w zaroślach, lasach i starych parkach jako uciekinier z uprawy[3]. Występuje na glebach wilgotnych, próchnicznych[6], wymaga dużej wilgotności gleby zwłaszcza w okresie wiosennym[3].
Bylina, geofit. Odnawia się co roku z bulw. Pęd z pąkiem kwiatowym zaczyna wzrost już w okresie zimowym[3]. Podczas jego wzrostu przez grunt, znajdujący się na szczycie pąk kwiatowy osłonięty jest przez stulone wokół niego dłoniasto podzielone podsadki[9][3]. Kwitnie od lutego do marca lub kwietnia jako jedna z najwcześniej kwitnących roślin w klimacie umiarkowanym[10][6]. Kwitnie długo, jeśli utrzymuje się niska temperatura[11]. Gdy temperatury przekraczającą 10°C – bardzo szybko przekwitają[6][11]. Z kolei przymrozki i opady śniegu kwiatom nie szkodzą, a jedynie opóźniają rozwijanie się kolejnych. Wieczorami, a także podczas pochmurnej pogody kwiaty stulają okwiat, prawdopodobnie w celu ochrony wnętrza przed niską temperaturą. Rozwijają się zwykle ok. godziny 9 rano. Szczyt kwitnienia przypada na godziny od 10 do 12. Pyłek uwalniany jest sukcesywnie z kolejnych pylników przez dwa do trzech dni. Po opróżnieniu pylników pręciki odpadają. Wraz z ostatnimi pręcikami odpadają także miodniki, a na końcu – listki okwiatu[3]. Kwiaty wabią owady zapylające swoim zapachem, barwą i nektarem. W każdym kwiecie powstaję go średnio według różnych badań od 1,23 mg do 1,46 mg. Zawiera średnio 26 do 72% cukrów. Po zakończeniu kwitnienia rozwijają się nad powierzchnią gruntu długoogonkowe liście asymilacyjne[3].
Nasiona kiełkują natychmiast po rozsianiu. W pierwszym i drugim roku wzrostu rozwijają tylko długoogonkowy i dłoniasto podzielony liść. W trzecim roku po raz pierwszy zakwitają[3].
Z Bułgarii opisano odmianę var. bulgaricus Stefanov, 1939 o cechach nawiązujących do rannika cylicyjskiego E. cilicicus[4].
Rannik zimowy tworzy mieszańca z rannikiem cylicyjskim E. cilicicus noszącego nazwę rannika Tubergena Eranthis × tubergenii[8]. Z roślin tych wyselekcjonowano odmianę uprawną 'Guinea Gold', o kwiatach osiągających 6 cm średnicy i liściach silniej podzielonych, często brązowo nabiegłych[12].
Roślina ozdobna, uprawiana ze względu na swoją bardzo wczesną porę kwitnienia[11]. Gatunek uprawiany i rozprzestrzeniany jest jako roślina ozdobna od 1570 roku[6]. Jest to także roślina miododajna.
Ranniki sadzone są zwykle w ogrodach skalnych oraz na wiosennych rabatach. Dobrze udają się także w pojemnikach[10]. Zalecane są także do sadzenia pod drzewami i krzewami zrzucającymi liście na zimę. Dzięki ocienieniu gleba w takich miejscach wolniej przesycha, a w okresie kwitnienia ranniki mają odpowiednią ilość światła[13]. Rekomendowane jest sadzenie roślin w dużych grupach wraz z innymi gatunkami kwitnącymi wczesną wiosną (np. śnieżyczką przebiśnieg i śnieżnikami)[6]. Sadzone są także w parkach[3].
Roślina odporna na mróz, wymaga próchnicznej, przepuszczalnej ziemi o stałej wilgotności i odczynie zasadowym, stanowiska słonecznego lub półcienistego[11]. Toleruje przesychanie podłoża jedynie w końcu wiosny i u progu lata. Ranniki są odporne na choroby i rzadko chorują[10].
Rannik zimowy (Eranthis hyemalis (L.) Salisb.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Występuje w stanie dzikim w Europie środkowej i południowo-wschodniej. W pozostałej części kontynentu jest uprawiany i dziczejący. Uprawiany jest także, choć rzadko, w Polsce i także czasem rośnie jako uciekinier z upraw (efemerofit). Nazwa rośliny pochodzi od greckich słów: er – wiosna, anthos – kwiat i łacińskiego słowa hyems – zima.
