Den Afebam, Araucaria araucana, oder Chileenesch Araucaria, op Englesch geleefeg Monkey-Puzzle genannt, ass e Bam aus der Famill vun den Araukarieplanzen, dee vun Natur aus am Chile, an do haaptsächlech an der Región de la Araucanía, an an Argentinien an den Anden virkënnt.
Fossilen déi fonnt goufen, hunn et erlaabt déi éischt Afebeem op 50 Millioune Joer zréckzedatéieren. Domat gehéieren d'Afebeem zu den eelste Bamfamillen op der Welt.
Den Afebam gouf an Europa vum Dokter a Biolog Archibald Menzies géint d'Joer 1795 bekannt gemaach.
De Bam ka bis 50 Meter héich ginn. An Europa ass e mat dem Frascht geplot, a wiisst nëmme gutt a Géigenden, an deenen et net ze kal gëtt, wéi am Süde vun England an op de britteschen Inselen. Wéinst sengem exoteschen Habitus ass en als Park- an Dekoratiounsbam beléift, an dat besonnesch a klenge Virgäert well en net ze séier wiisst (bis 30 cm am Joer). D'Beem gi ganz al soudatt et Exemplare gëtt, déi iwwer 1 000 Joer al sinn.
Aputræ (frøðiheiti - Araucaria araucana) (á donskum/norskum stundum Abernes skræk, enskum stundum The Monkey-puzzle Tree) er eitt veturgrønt nálatræ ið kann gerast 40 metur høgt og 2 metur í diametur. Træið er upprunavøkstur í Suður-Mið Kili (Chile) og Vestur-Mið Argentina.
Aputræ Araucaria araucana er tað harðførasta slagið í nálatrø ættini Araucaria. Av tí at slagið hoyrir til frumtrøini (eitt av heimsins elstu núlivandi), verður tað stundum lýst sum ein "livandi steinrenning" (fossil).
Aputræið er tjóðartræ í Kili (Chile).
Aputrø eru gróðursett i Føroyum í urtagørðum og viðarlundum, og eru harðfør her.
She lus bearkanagh eh arroghyr (Araucaria araucana). T'eh dooghyssagh da'n Çhillee yiass veanagh as yn Argenteen heear veanagh, ayns ardjyn erskyn 1000m dy cadjin.
She billey sheer-ghlass t'ayn. T'eh gaase dys 40m er yrjid as 2v er crantessen. Ta ny duillagyn echey trooraneagh as geyre, mysh 3-4 kentimeadar er lhiurid. T'ad çhiu, creoi as gollrish crottylyn. T'ad ry-akin er fud y villey, er lhimmey jeh shenn vanglaneyn.
She dooie dioecious t'ayn; cha nel birk 'irrinagh as bwoirrinagh er yn un villey, son y chooid smoo. T'ad goll er pollnaghey liorish y gheay. Ta birk 'irrinagh dronuillagagh, mysh 8-12 kentimeadar er lhiurid as 5-6 kentimeadar er lheead. Ta birk woirrinagh cruinney, as 12-20 kentimeadar er lhiurid.
Hug Molina yn ennym Pinus araucana er ayns 1782. Ayns 1789, chroo de Jussieu genus noa da'n dooie (Araucaria), as ayns 1797 hoilshee magh Pavón coontys noa jeh myr Araucaria imbricata. Cha row shen ny ennym cooie, er y fa nagh ren eh ymmyd jeh'n ennym dooieagh currit er ec Molina. Fy yerrey, ayns 1873, hoilshee magh Koch Araucaria araucana. Ta araucana ass ennym ny Mapuche 'sy Spaainish, araucanos. V'adsyn cliaghtey çhaglym rassyn ny biljyn 'sy Çhillee
She lus bearkanagh eh arroghyr (Araucaria araucana). T'eh dooghyssagh da'n Çhillee yiass veanagh as yn Argenteen heear veanagh, ayns ardjyn erskyn 1000m dy cadjin.
Piwin (Araucaria araucana) nisqaqa huk llat'an muruyuq sach'am, Arhintinap, Chilippas Antikuna k'itinkunapi wiñaq.
Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Piwin
Piwin (Araucaria araucana) nisqaqa huk llat'an muruyuq sach'am, Arhintinap, Chilippas Antikuna k'itinkunapi wiñaq.
.jpg)
