Abies alba, l'abetu común o abetu blancu ye una especie arbórea de la familia de les pinacees, orixinaria de les rexones montascoses d'Europa. De porte piramidal, tamañu mediu o eleváu, ente 20 y 50 metros, puede algamar los 60 metros d'altor, el so tueru ye derechu y columnar, desprovistu de cañes na so parte inferior, d'hasta 6 metros de circunferencia, con corteza cenicienta a ablancazada, llisa y con visícules resinoses; escurezse y seda nos exemplares vieyos.
Ye un árbol perennifoliu, de fueyes lliniales de 1,5 a 3 cm, planes, solitaries, non punchantes, dispuestes en dos fileres grueses con dos llinies ablancazaes na parte inferior; yemes non resinoses. Les sos cañes dende'l suelu son cuasi horizontales. Estróbilos erectos ente 10 y 20 cm con escames tectrices.
Floria na primavera, mientres el mes d'abril. Los conos maurecen na seronda siguiente. Les flores estrémense en conos femeninos (les piñes o estróbilos) y en conos masculinos (onde ta'l polen)
Nes fasteres y aveseos de los montes, principalmente sobre los suelos frescos y fondos, tanto nos ricos como nos probes de cal, con óptimu ente los 700 y 1800 metros, pero algamando con frecuencia los 2000 m. Rique un clima húmedu, con seca braniza non bien acusada, perxudicándo-y enforma les xelaes tardíes. Xúntase al haya y tamién al pinu albar, cuando esti ye favorecíu; o col pinu negru na so llende cimera.
En principiu nun son mui comunes na Península Ibérica, anque se pudieron ver brigueres d'esti pináceo na cornisa cantábrica.
Nel norte y centru y delles árees del sur d'Europa; n'España desarróllense na zona norte peninsular y especialmente nos Pirineos, alcontrándose les sos mases más importantes na Comunidá Foral de Navarra y provincies d'Uesca, Lleida, Barcelona y Girona. Algama la so llende más meridional nel Montseny y Sierra de Guara.
Dioscórides nun menta l'abetu, pero Andrés Laguna clasificálu xunto con otres coníferes paecíes como'l pinu, y diz "Mas l'abetu produze aquel escelente líquidu incognito a los antiguos, comúnmente llamáu oliu d'abetu, el qual cuéyese rompiendo ciertes vexiguillas que s'enchen ente corteza y corteza de dichu abetu, nes quales milagrosamente niciar. Ye bien claro, puru, tresparente, goliosu y amargosu y tien la virtú de soldar feríes fresques, y d'encorar les llagues. Tomáu pela boca resuelve toa ventosidad, vale contra dolores de yjada, purga los sables de los reñones y apanga los dolores de les junturas y de los nervios".[2]
El nome científicu d'esti abetu, alba, alude ensin dulda al color ablancazáu de la so corteza, rica en taníns.
La madera ye blanca, llixera, pocu resinosa, bono de trabayar, ye bien usada na construcción, n'ebanistería fina, pa la confección de preseos musicales como órganos y na fabricación de papel. La corteza ye rica en taníns.
La trementina, que se llogra de vexigues corticales, ye un líquidu de golor resinoso y sabor daqué amargosu, que los llatinos llamaron lacryma abietis y que goció de gran fama como balsámicu y vulnerario. Ensin tratar conocer col nome de resina y utilízase pa calafatear los barcos.
Base de la fueya non decurrente (buelga llimpia al arranacar la fueya, exes del ramillo nidios al tactu), insertamientu del peciolu circular (y que nun sobresal de la superficie del ramillo, llisu). Fueyes de normal escotaes nel ápiz, de seición esplanada, llargues, verde escuru. Piñes erectas d'escames caduques y bráctees tectrices de les mesmes salientes.
Tien propiedaes similares a les del pinu. Les yemes son riques en resina, y les sos esencies principales son el limoneno y el alfa pineno. Les fueyes presenten una notable cantidá d'esencies, amás de glucósidos y piceína. La corteza ye rica en taníns y flobaceno. La resina amás de ser rica en trementina, tien cierta cantidá d'acedu abietínico.
Abies alba describióse por Philip Miller y espublizóse en The Gardeners Dictionary:...edition seven 110, 2. 1759.[3]
Abies: nome xenéricu que vien del nome llatín de Abies alba.[4]
alba: epítetu llatín que significa "blancu"[5]
Sinónimos ambiguos:
Castellán: abete, abetu, abetu blancu, abetu-branco, abetu común, abetu d'Escocia, abetu de fueya de texu, abetu de fueyes de texu, abetu de Normandía, abetu noble, abetu pectináu, abetu plateáu, abetuna, abetunas, picea, pinabete, pinabete común, pinavete, pinu-abetu, sapino.[7]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Abies alba, l'abetu común o abetu blancu ye una especie arbórea de la familia de les pinacees, orixinaria de les rexones montascoses d'Europa. De porte piramidal, tamañu mediu o eleváu, ente 20 y 50 metros, puede algamar los 60 metros d'altor, el so tueru ye derechu y columnar, desprovistu de cañes na so parte inferior, d'hasta 6 metros de circunferencia, con corteza cenicienta a ablancazada, llisa y con visícules resinoses; escurezse y seda nos exemplares vieyos.
