Coniophora arida (Fr.) P. Karst. 1868

Gnilica cienka (Coniophora arida (Fr.) P. Karst.) – gatunek grzybów z rodziny gnilicowatych (Coniophoraceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coniophora, Coniophoraceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1828 r. Elias Fries nadając mu nazwę Thelephora arida. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1868 r. Karsten, przenosząc go do rodzaju Coniophora^[1].

Synonimów nazwy naukowej ma ponad 30^[2].

Po raz pierwszy nazwę polską (gnilica sucha) podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. W 2003 r. W. Wojewoda zaproponował nazwę gnilica cienka^[3].

Morfologia

Owocnik

Rozpostarty, jednoroczny lub wieloletni, przylegający do podłoża. Na górnej stronie gładkie hymenium, początkowo o barwie żółtawej, potem oliwkowo-brązowej lub ciemnobrunatnej. Obrzeże strzępiaste o barwie białawej, kremowej, zazwyczaj z widocznymi, promieniście rozchodzącymi się strzępkami^[4].

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy monomityczny. Strzępki bezbarwne lub jasnobrązowe, cienkościenne, zazwyczaj proste z przegrodami, niektóre ze sprzążkami. Mają średnicę 3–5 μm, ale czasami osiągają 12 μm. Sprzążki o średnicy 5–9,5 μm. Cystyd brak, występują cystydiole. Podstawki zgrubiałe, cylindryczne, wydłużone z czterema sterygmami. Mają długość 40–70 μm i szerokość 7–10 μm i prostą przegrodę w podstawie. Zarodniki elipsoidalne, żółtawe, w KOH żółtobrązowe, gładkie, grubościenne, silnie dekstrynoidalne. Mają rozmiar 10–14 × 6–8 μm^[4].

Występowanie i siedlisko

Znane jest występowanie gnilicy cienkiej w Ameryce Północnej, Ameryce Południowej (Argentyna), Europie, Afryce (Maroko, Wyspy Kanaryjskie), Azji (Indie, Nepal, Mongolia, Korea, Japonia) i Nowej Zelandii. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniona, występuje od Portugalii po 66,3 stopień szerokości geograficznej na Półwyspie Skandynawskim^[5]. W Polsce jest pospolita^[6].

Występuje w lasach i zaroślach, głównie na martwym drewnie; na pniakach, leżących na ziemi pniach drzew. Zasiedla zarówno drewno drzew liściastych, jak iglastych. W polskim piśmiennictwie naukowym podano występowanie na drewnie jodły, brzozy, modrzewia, czeremchy, świerka, dębu i sosny^[3].

Gatunki podobne

• gnilica mózgowata (Coniophora puteana) – ma nierówny hymenofor, pokryty brodawkami i guzkami. Pospolita^[6].
• gnilica oliwkowa (Coniophora olivacea) – w hymenium posiada długie i daleko wystające cystydy z licznymi przegrodami. W Polsce rzadka^[6].
• stroczek domowy, zwany też grzybem domowym właściwym (Serpula lacrimans) – o watowatym, żółtawym lub brązowawym owocniku^[6].

Przypisy