Hygrophorus latitabundus Britzelm. 1899

Wodnicha brunatnobiała (Hygrophorus latitabundus Britzelm) – gatunek grzybów z rodziny wodnichowtych (Hygrophoraceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hygrophoraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi ^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

• Hygrophorus latitabundus f. albus Rocabruna & Tabarés 2005
• Hygrophorus latitabundus Britzelm. 1899, f. latitabundus
• Hygrophorus olivaceoalbus f. obesus Bres. 1887
• Hygrophorus olivaceoalbus var. obesus (Bres.) Rea 1922

Nazwę polską podała Barbara Gumińska w 1997 r^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica od 4 do 12 cm, półkulisty, wypukły do płasko wypukłego, u starszych okazów również nieco lejkowaty, z długo podwiniętym brzegiem, tępym płaskim garbkiem, gładki, bardzo oślizgły (często z warstwą śluzu), szarobrązowy, rdzawobrązowy, o oliwkowym odcieniu, pośrodku ciemniejszy^[4].

Blaszki

Do trzonu szeroko przyrośnięte lub łagodnie zbiegające, grube, rzadkie, szerokie. Są białawe, o prostych ostrzach^[4].

Trzon grzyba

Wysokość od 5 do 10 cm, średnica od 1,5 do 4 cm, cylindryczny do wrzecionowatego, zaostrzony u dołu, pełny, zwarty. Powierzchnia bardzo oślizgła, kosmkowato-łuseczkowata, biaława, po uciśnięciu ciemnieje. Pierścień występuje tylko u bardzo młodych okazów, szybko zanika^[4].

Miąższ

Gruby, gęsty i wodniście biały. Ma słaby zapach gorzkich migdałów, w smaku jest łagodny^[4].

Występowanie i siedlisko

Wodnicha brunatnobiała znana jest tylko w niektórych krajach Europy^[5]. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. na terenie Polski podano tylko 2 jej stanowiska^[3]. Od 2014 r. w Polsce jest objęta ochroną częściową grzybów^[6].

Pojawia się od września do listopada pod sosnami, w nasłonecznionych miejscach, zwłaszcza na [wapieniach, w strefie podgórskiej i górskiej^[4].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3]. Smaczny grzyb jadalny, do przyrządzania potraw do bezpośredniego spożycia lub marynowania w słodko – kwaśnej zalewie^[7]. W Polsce podlega ochronie prawnej.

Gatunki podobne

Minimalna możliwość pomylenia z podobnymi gatunkami. Charakterystycznymi cechami tego grzyba są: stosunkowo duży owocnik, bardzo oślizły kapelusz i trzon, podwinięty brzeg kapelusza i występowanie pod sosną. Nieco podobna jest wodnicha oliwkowobrązowa (Hygrophorus persoonii) i wodnicha oliwkowobiała (Hygrophorus olivaceoalbus)^[4]. Można je rozróżnić reakcjami chemicznymi^[8]:

• u wodnichy brunatnobiałej trzon w reakcji z KOH zmienia barwę na cytrynowożółtą, potem żółto-pomarańczową, a w końcu na brązowoczekoladową. W reakcji z NaOH trzon barwi się na ochrowożółto^[8].
• u wodnichy oliwkowobiałej w reakcji z NaOH trzon barwi się na pomarańczowo-czerwono^[8].
• u wodnichy oliwkowobrązowej kapelusz w reakcji z amoniakiem barwi się na zielono^[8].

Przypisy