Hó͘-thâu-phang Chóng-kho (hàn-jī: 虎頭蜂總科; ha̍k-miâ: Vespoidea) sī thô͘-khòng-phang, káu-hiā, kak-phang kah hó͘-thâu-phang ê thóng-chheng.
De wespachtign (Vespoidea) zyn e superfamielje van de orde vliesvleuglign uut de klasse van d' insektn, aloewêl da oedre taksonoomiesche ipvattiengn kunn verschilln in undre indêelienge, in 't byzoendre oovre undre êrkennienge van e teegnwôordig vervolln superfamielje Scolioidea. De leedn van die groep zyn gekend lik wespn en miern. Dr zyn nog andre superfamielje woavan da ze de sôortn ook wespn êetn.
De bekendste vertêegnwôordigr van die groep is den ussel of geweune wespe (Vespula vulgaris). Die is gilwe-zwart gestript en beôort by de papierwespn (Vespinae). Mo de superfamielje ê nog veele mêer families van allêene-leevnd toe sosjoal en van spesjaliest toe alleseetre. Ook 't voedsle vo de larvn ku varjeern van plantoardig materjoal toe dierlik lik vermoaln insektn of leevnde prôoje, sommigte sôortn worden zeifs gevoed deur undre larvn.
Veele sôortn wespn vangen leevnde insektn en andre oengewerveldn vor undre zeive en de larven te voedn. Koloonjevormnde sôorten die 'n nest moaken kown die fyn, woanoa 't paptje an de larven gegeevn wordt. Dr zyn ook sôortn die leevnde prôojn vangn, den deezn nor 'n ol of broedcelle briengn en 'n eitje by de verlamde prôoje ofzettn. De uut 't ei gekropn larve it tonne de prôoje leevnde ip. De keevredôodrs joagn ip keevrs, dolkwespn vangn verschillnde prôojn en de kobbedôodrs joajn uutsluutnd ip kobbn.
De wespachtign (Vespoidea) zyn e superfamielje van de orde vliesvleuglign uut de klasse van d' insektn, aloewêl da oedre taksonoomiesche ipvattiengn kunn verschilln in undre indêelienge, in 't byzoendre oovre undre êrkennienge van e teegnwôordig vervolln superfamielje Scolioidea. De leedn van die groep zyn gekend lik wespn en miern. Dr zyn nog andre superfamielje woavan da ze de sôortn ook wespn êetn.
De bekendste vertêegnwôordigr van die groep is den ussel of geweune wespe (Vespula vulgaris). Die is gilwe-zwart gestript en beôort by de papierwespn (Vespinae). Mo de superfamielje ê nog veele mêer families van allêene-leevnd toe sosjoal en van spesjaliest toe alleseetre. Ook 't voedsle vo de larvn ku varjeern van plantoardig materjoal toe dierlik lik vermoaln insektn of leevnde prôoje, sommigte sôortn worden zeifs gevoed deur undre larvn.
Veele sôortn wespn vangen leevnde insektn en andre oengewerveldn vor undre zeive en de larven te voedn. Koloonjevormnde sôorten die 'n nest moaken kown die fyn, woanoa 't paptje an de larven gegeevn wordt. Dr zyn ook sôortn die leevnde prôojn vangn, den deezn nor 'n ol of broedcelle briengn en 'n eitje by de verlamde prôoje ofzettn. De uut 't ei gekropn larve it tonne de prôoje leevnde ip. De keevredôodrs joagn ip keevrs, dolkwespn vangn verschillnde prôojn en de kobbedôodrs joajn uutsluutnd ip kobbn.
Җыелмаканатлы́ шөпшәлә́р (Vespoidea) - шөпшәләр ассемьялыгы. Тыныч халәттә канатлары урталай җыелып, бүленгән ике буй рәвешендә гәүдә өстендә ята (исеме шуннан). 4 меңгә якын төре билгеле, киң таралганнар; Русиядә - 350 меңнән артык, Татарстан территориясендә ике семьялыктан 20 гә якын төре яши: чын шөпшәләр яки җәмгыяви шөпшәләр (Vespidae) һәм эвмен шөпшәләре (Eumenidae).
Чын шөпшәләр семьялыгы вәкилләре (ТРда 7 төр) гаилә булып, кәгазьгә охшаш материалдан (үзагач җепселләрен үзенчәлекле ферментлар белән эшкәртү нәтиҗәсендә) ясалган ояларда яши. Оялары ике төрле: ачык һәм күзәнәкләре (кәрәзләр) балавызга охшаш материалдан ясалган пластинкаларда урнаша (Polistes ыругы шөпшәләрендә) яки аста чыгу тишеге булган шарсыман формада (мәсәлән, зур шөпшәләрдә) була. Кайбер төрләре - клептопаразитлар, ирекле яшәүче төрләрнең ояларында җитлегә. Политрофлар личинкаларын вакланган хайван яки үсемлек азыгы белән туендыралар. Эвмен шөпшәләре ялгыз яшиләр, ояларын төрле куышлыкларда төзиләр яки күзәнәкле ачык балчык оялар ясыйлар. Личинкаларга азыкны параличланган бөҗәкләрдән, еш кына аларның личинкаларыннан (коңгызлар, кисмәннәр, сирәк кенә үрмәкүчләр) әзерлиләр.
Татарстанда чын шөпшәләрнең аеруча киң таралганнары: Европа шөпшәсе яки гади зур шөпшә (Vespa crabo) - җәмгыяви җыелмаканатлының иң зурысы; эшче умарталарны юкка чыгарып, умартачылыкка зарар китерергә мөмкин; урта шөпшә (Dolichovespula media) һәм гади шөпшә (Paravespula vulgaris) - аларның гомумбилгеле киң таралган төре.
Җыелмаканатлы́ шөпшәлә́р (Vespoidea) - шөпшәләр ассемьялыгы. Тыныч халәттә канатлары урталай җыелып, бүленгән ике буй рәвешендә гәүдә өстендә ята (исеме шуннан). 4 меңгә якын төре билгеле, киң таралганнар; Русиядә - 350 меңнән артык, Татарстан территориясендә ике семьялыктан 20 гә якын төре яши: чын шөпшәләр яки җәмгыяви шөпшәләр (Vespidae) һәм эвмен шөпшәләре (Eumenidae).
Чын шөпшәләр семьялыгы вәкилләре (ТРда 7 төр) гаилә булып, кәгазьгә охшаш материалдан (үзагач җепселләрен үзенчәлекле ферментлар белән эшкәртү нәтиҗәсендә) ясалган ояларда яши. Оялары ике төрле: ачык һәм күзәнәкләре (кәрәзләр) балавызга охшаш материалдан ясалган пластинкаларда урнаша (Polistes ыругы шөпшәләрендә) яки аста чыгу тишеге булган шарсыман формада (мәсәлән, зур шөпшәләрдә) була. Кайбер төрләре - клептопаразитлар, ирекле яшәүче төрләрнең ояларында җитлегә. Политрофлар личинкаларын вакланган хайван яки үсемлек азыгы белән туендыралар. Эвмен шөпшәләре ялгыз яшиләр, ояларын төрле куышлыкларда төзиләр яки күзәнәкле ачык балчык оялар ясыйлар. Личинкаларга азыкны параличланган бөҗәкләрдән, еш кына аларның личинкаларыннан (коңгызлар, кисмәннәр, сирәк кенә үрмәкүчләр) әзерлиләр.
Татарстанда чын шөпшәләрнең аеруча киң таралганнары: Европа шөпшәсе яки гади зур шөпшә (Vespa crabo) - җәмгыяви җыелмаканатлының иң зурысы; эшче умарталарны юкка чыгарып, умартачылыкка зарар китерергә мөмкин; урта шөпшә (Dolichovespula media) һәм гади шөпшә (Paravespula vulgaris) - аларның гомумбилгеле киң таралган төре.
Һығыҙаҡ һамаҡтар (лат. Vespoidea, (рус. Осообразные ) — яры ҡанатлылар отрядындағы бөжәк. 10 ғаилә 25000 төрҙө берләштерә, шул иҫәптән бал ҡорттары, ҡырмыҫҡалар, иңкештәр, һағыҙаҡтар һ.б.
Тыныс хәлдә ҡанаттары урталай йыйылып, бүленгән ике буй рәүешендә кәүҙә өҫтөндә ята. Һағаҙаҡтар (Vespidae) һәм эвмен һағаҙаҡтаре (Eumenidae) ҡағыҙға оҡшаш материалдан (үҙағас епһелдәрен үҙенсәлекле ферменттар менән эшкәртеү нәтижәһендә) яһалған ояларҙа йәшәй. Оялары ике төрлө: асыҡ һәм күҙәнәктәре (кәрәҙҙәр) балауыҙга оҡшаш материалдан яһалған пластинкаларҙа урынлаша (Polistes ырыуы һағаҙаҡтарында) йәки аҫта сығыу тишеге булған шар һымаҡ формала (мәсәлән, ҙур һағаҙаҡтарҙа) була. Ҡайһы бер төрҙәре - клептопаразиттар, ирекле йәшәүсе төрҙәрҙең ояларында етлегә. Политрофлар личинкаларын ваҡланған хайуан йәки үҫемлек аҙығы менән туйындыралар. Эвмен һағаҙаҡтаре яңғыҙ йәшәйҙәр, ояларын төрлө ҡыуышлыҡтарҙа төҙөйҙәр йәки күҙәнәкле асыҡ балсыҡ оялар яһайҙар. Личинкаларга аҙыҡты параличланган бөжәктәрҙән, йыш ҡына уларҙың личинкаларыннан (ҡуңыҙҙар, киҫмәндәр, һирәк кенә үрмәкселәр) әҙерләй. Европа һағыҙағы йәки ябай ҙур шөпшә (Vespa crabo) -эшсе умарталарҙы юҡҡа сығарып, умартасылыҡҡа зарар килтерергә мөмкин; урта шөпшә (Dolichovespula media) һәм ябай шөпшә (Paravespula vulgaris) - уларҙың гомумбилгеле киң таралған төрө.
Һығыҙаҡ һамаҡтар (лат. Vespoidea, (рус. Осообразные ) — яры ҡанатлылар отрядындағы бөжәк. 10 ғаилә 25000 төрҙө берләштерә, шул иҫәптән бал ҡорттары, ҡырмыҫҡалар, иңкештәр, һағыҙаҡтар һ.б.
Тыныс хәлдә ҡанаттары урталай йыйылып, бүленгән ике буй рәүешендә кәүҙә өҫтөндә ята. Һағаҙаҡтар (Vespidae) һәм эвмен һағаҙаҡтаре (Eumenidae) ҡағыҙға оҡшаш материалдан (үҙағас епһелдәрен үҙенсәлекле ферменттар менән эшкәртеү нәтижәһендә) яһалған ояларҙа йәшәй. Оялары ике төрлө: асыҡ һәм күҙәнәктәре (кәрәҙҙәр) балауыҙга оҡшаш материалдан яһалған пластинкаларҙа урынлаша (Polistes ырыуы һағаҙаҡтарында) йәки аҫта сығыу тишеге булған шар һымаҡ формала (мәсәлән, ҙур һағаҙаҡтарҙа) була. Ҡайһы бер төрҙәре - клептопаразиттар, ирекле йәшәүсе төрҙәрҙең ояларында етлегә. Политрофлар личинкаларын ваҡланған хайуан йәки үҫемлек аҙығы менән туйындыралар. Эвмен һағаҙаҡтаре яңғыҙ йәшәйҙәр, ояларын төрлө ҡыуышлыҡтарҙа төҙөйҙәр йәки күҙәнәкле асыҡ балсыҡ оялар яһайҙар. Личинкаларга аҙыҡты параличланган бөжәктәрҙән, йыш ҡына уларҙың личинкаларыннан (ҡуңыҙҙар, киҫмәндәр, һирәк кенә үрмәкселәр) әҙерләй. Европа һағыҙағы йәки ябай ҙур шөпшә (Vespa crabo) -эшсе умарталарҙы юҡҡа сығарып, умартасылыҡҡа зарар килтерергә мөмкин; урта шөпшә (Dolichovespula media) һәм ябай шөпшә (Paravespula vulgaris) - уларҙың гомумбилгеле киң таралған төрө.
