Sadagori (Sida rhombifolia), (Sangsakerta : atibalā अतिबला[1] ) nyaéta tangkal liar anu hirupna nahun tina kulawarga Malvaceae, mindeng kapanggih di sisi jalan, tegalan, leuweung, sisi kebon, galengan sawah, jeung tempat séjén anu cukup kasorot cahaya panonpoé. Urang Jawa tengah nyebut kana sadagori: sidaguri, otok-otok, urang Madura nyebutna taghuri, kahiindu di Sumba, hutu gamo sebutan urang Halmahera, jeung digo; bitimu; sosapu sebutan ceuk urang ternate.[2][3]
Tangkal sadagori geus loba dimangpaatkeun pikeun ubar luar jeung jeroeun awak. ku lantaran kandungan kimia anu dipibanda ku ieu tangkal.[4] Dauna mibanda kimia Alkaloid, kalsium oksalat, tannin, saponin, fenol, asam amino jeung minyak astiri.Tangkalna miband kandungan kalsium oksalat jeung tannin, Akarna mibanda alkaloid, steroid jeung kandungan ephedrine. Akarna serabut nanceb kana taneuh kurang leuwih nepika 30 centi, hésé di cabutna. Ku lantaran ieu tangkal sadagori anu aya dina tegalan paragi ngangon domba sok dipaké pikeun nyangcang domba, ku jalan nyangreudkeun talina dina tangkal sadagori [5]
Tangkalna ngarungkun jangkungna kurang leuwih nepika 2 méter, kelirna beureum ati, nyagak, jeung mibanda bulu-bulu anu lemes kelirna héjo ngora. Daunna salambar kelirna héjo kolot daun ngorana kelirna héjo ngora, pahareup-hareup, lonyod méncos ka tungtungnakeun sisi daun rérégéan tur buluan lemes kelirna semu hawuk, daunna anu beulah luhur henteu rata ngangambar keun tulang daun anu aya beulah handapna.[6]
Kembangna hiji mibanda lima palapah kembang anu kelirna semu konéng nepikeun ka konéng. Beulah tengah kembang kelirna konéng tur mibanda lima bagéan mahkota kembang anu mangrupa pibuaheun. Buahna mibanda cangkang anu dijerona aya siki kurang leuwih 8-10, ngentép kalawan tiluarna ngawujud segi lima kelirna héjo, tuluy robah kelir jadi semu coklat dina mangsa geus kolot.[3][4][7]
Sadagori dimangpaatkeun pikeun ngubaran reumatik, gering konéng, cacingeun, ku jalan ngagodog tangkal jeung akar sadagori anu geus dibérésihan saméméhna, kurang lewih ku saleter cai. Digodong nepikeun ka nyesa satengahna. Saenggeus tiis tuluy diinum. Ngubaran kasakit di saluareun awak, ku jalan ngarieus daun sadagori nepikeun ka lembut, bisa ngubaran raheut, arateul, nyeuri huntu, diseureud nyiruan, bisul, jeung sajabana. Ku jalan dioléskeun atawa di popokeun kana bagéan awak anu raheut/nyeri.[8]
Sadagori (Sida rhombifolia), (Sangsakerta : atibalā अतिबला ) nyaéta tangkal liar anu hirupna nahun tina kulawarga Malvaceae, mindeng kapanggih di sisi jalan, tegalan, leuweung, sisi kebon, galengan sawah, jeung tempat séjén anu cukup kasorot cahaya panonpoé. Urang Jawa tengah nyebut kana sadagori: sidaguri, otok-otok, urang Madura nyebutna taghuri, kahiindu di Sumba, hutu gamo sebutan urang Halmahera, jeung digo; bitimu; sosapu sebutan ceuk urang ternate.
Sidaguri kalebu kulawarga Malvaceae, kanthi jeneng Latin Sida rhombifolia (L.). Tuwuhan Sidaguri duwé jeneng laladan ya iku sidaguri (Melayu), saliguri (Minangkabau), sadagori (Sunda), taghuri (Madura), kahindu (Sumba), lan digo (Ternate).[1] Sidaguri thukul alasan ing pinggir dalan, alas, kebon, lan panggonan-panggonan kanthi sinar srengéngé kang cerah utawa katutup sithik. Tuwuhan iki bisa thukul ing panggonan-panggonan kang duwé iklim tropis, ing dataran dhuwur utawa ing dataran cendhek. Tuwuhan Sidaguri bisa thukul nganti tekan 2 mèter. Oyod lan kulit sidaguri kuwat, dienggo gawé tali tali. Tuwuhan iki ditandur kanthi cara stek ing gagange, bisa uga nganggo wijine.[2] Godhong sidaguri duwé kandhungan alkaloid, kalsium oksalat, tanin, saponin, fenol, asem amino, lan lenga asiri. Akèh kandhungan zat phlegmatik kang bisa kanggo ngilangi riyak (ekspektoran) lan pelumas (lubricant). Gagange duwé kandhungan kalsium oksalat lan tanin. Déné oyode duwé kandhungan kimia alkaloid, steroid, lan ephedrine. Sifat kimiawi lan efek farmakologis ing tuwuhan iki ya iku ranase legi, pedhes, anyes. Kagunan tuwuhan iki ya iku bisa nambani lara radhang, ngilangake lara (analgetik), peluruh kemih, nambani lelara asma, rematik, desentri, lara untu, lan lara kuning utawa hepatitis. Pérangan kang digunakaké ya iku oyode. Nanging, tuwuhan iku ora éntuk kanggo ibu-ibu kang lagi ngandhut.
Kasebut ing tembang dandanggula:
Semut ireng anak-anak sapi
Kebo bongkang nyabrang kali bengawan
Keong kondhang jarak sungute
Timun wuku ron wolu
Surabaya geger kepati
Gegering wong nguyak macan
Cinandak wadahi bumbung
Alun-alun Kartasura
Gajah meta cinancang wit sidoguri
Mati cineker pitik trondol.
Sidaguri kalebu kulawarga Malvaceae, kanthi jeneng Latin Sida rhombifolia (L.). Tuwuhan Sidaguri duwé jeneng laladan ya iku sidaguri (Melayu), saliguri (Minangkabau), sadagori (Sunda), taghuri (Madura), kahindu (Sumba), lan digo (Ternate). Sidaguri thukul alasan ing pinggir dalan, alas, kebon, lan panggonan-panggonan kanthi sinar srengéngé kang cerah utawa katutup sithik. Tuwuhan iki bisa thukul ing panggonan-panggonan kang duwé iklim tropis, ing dataran dhuwur utawa ing dataran cendhek. Tuwuhan Sidaguri bisa thukul nganti tekan 2 mèter. Oyod lan kulit sidaguri kuwat, dienggo gawé tali tali. Tuwuhan iki ditandur kanthi cara stek ing gagange, bisa uga nganggo wijine. Godhong sidaguri duwé kandhungan alkaloid, kalsium oksalat, tanin, saponin, fenol, asem amino, lan lenga asiri. Akèh kandhungan zat phlegmatik kang bisa kanggo ngilangi riyak (ekspektoran) lan pelumas (lubricant). Gagange duwé kandhungan kalsium oksalat lan tanin. Déné oyode duwé kandhungan kimia alkaloid, steroid, lan ephedrine. Sifat kimiawi lan efek farmakologis ing tuwuhan iki ya iku ranase legi, pedhes, anyes. Kagunan tuwuhan iki ya iku bisa nambani lara radhang, ngilangake lara (analgetik), peluruh kemih, nambani lelara asma, rematik, desentri, lara untu, lan lara kuning utawa hepatitis. Pérangan kang digunakaké ya iku oyode. Nanging, tuwuhan iku ora éntuk kanggo ibu-ibu kang lagi ngandhut.
Ko e teʻe hoosi ko e ngaahi fuʻu ʻakau siʻi mo e vao kinautolu mei he ngaahi kāinga kehe. ʻOku nau namukū. Ko e Sida rhombifolia ʻoku tatau mo e S. microphylla, ʻoku faingataʻa ke toʻo.
ʻOku ʻikai ʻilo ko e fē ʻo e ongo ʻakau ʻi lalo ʻoku tatau mo e ʻakau ʻi olunga
ʻOku tui tatau ʻa e S. acuta mo S. rhombifolia ʻe he lea lahi taha
Ageratum conyzoides
Ko e teʻe hoosi ko e ngaahi fuʻu ʻakau siʻi mo e vao kinautolu mei he ngaahi kāinga kehe. ʻOku nau namukū. Ko e Sida rhombifolia ʻoku tatau mo e S. microphylla, ʻoku faingataʻa ke toʻo.