Fungi

Is orgánach eocarótach é an Fungas a bhaineann leis an ríocht Fungi. Is grúpa monaifíléiteach iad na fungais a dtugtar Eumycota (fíor-fhungais nó Eumycetes) orthu, agus iad difriuil leis na slam-mhúscáin (myxomycetes) agus na huisce-mhúscáin (oomycetes). Is deacair fungais a thabhairt faoi deara: tá siad beag agus maireann san ithir, ar ábhar marbh agus ar rudaí beo. Is mór an bhaint atá acu le lobhadh agus le hathchúrsáil cothaitheach. Is féidir cuid acu a ithe, agus is maith an sás chun laibhiniú agus chun coipeadh iad. Baintear feidhm astu freisin chun antaibheathaigh agus eimsímí tionsclaíocha a dhéanamh. Tugtar an mhíceolaíocht ar an disciplín bitheolaíoch a bhaineann le staidéar na bhfungas, agus is minic a luaitear leis an Luibheolaíocht é, cé gur gaire na fungais d'ainmhithe ná do phlandaí.

Tá an iliomad saghsanna ann. Tá cuntas foirmiúil le fáil ar thimpeall 100,000 spéiceas,^[1] ach níl láneolas againn fós ar éagsúlacht na bhfungas.^[2]

Moirfeolaíocht

Micreagraf aondathach a léiríonn hífí Penicillium mar rudaí fada trédhearcacha tiúbacha atá cúpla micriméadar trasna. Fásann coinidiofóir amach go sleasach ó na hífí, agus críochnaíonn le mogaill fiailídí a bhfuil coinidiofóir chruinne ina gcoirníní orthu. Tá fochraí le feiceáil mar línte dorcha trasna na hífí.

De ghnáth cuirtear atáirgeadh gnéasach agus éignéasach i gcrích trí spórú agus is minic sain-struchtúir nó spórthorthaí ann chuige. Chuaigh de chumas roinnt fungas struchtúr atáirgeach a chruthú, agus nuair a shíolraíonn siad ní bhíonn ann ach atáirgeadh fásúil.

Fásann an chuid is mó de na fungais mar hífí, filiméid atá idir 2–10 micriméadar trasna agus a fhéadann a bheith cúpla ceintiméadair ar fad. Fásann hífí as a mbarr agus tagann na hífí nua amach ina gcraobhacha,^[3] agus fásann mícéiliam, gréasán hífí, dá bharr.^[4]

Is féidir le hífí a bheith fochrach nó céanaicíteach. Tá hífí fochracha roinnte ina ranna a bhfuil fochraí eatartha agus núicléas nó roinnt núicléas i ngach roinn. Tá póir idir na ranna a ligeann do chíteaplasma, d’organáidí agus do núicléis dul siar agus aniar. Os a choinne sin, is cealla ilnúicléacha iad na hífí céanaicíteacha.^[5]

Tagairtí

Naisc

Fungais Oirdheisceart na hAstráile

Leabhair

• Ainsworth G.C. Introduction to the History of Mycology, Cambridge University Press, Cambridge, UK. 1976. ISBN 0-521-11295-8

• Alexopoulos CJ, Mims CW, Blackwell M. Introductory Mycology. 1996. John Wiley and Sons. ISBN 0-471-52229-5

• Deacon J. Fungal Biology. Blackwell Publishers, Cambridge, MA. 2005. ISBN 1-4051-3066-0

• Hall IR. Edible and Poisonous Mushrooms of the World. Timber Press, Portland, Oregon. 2003. ISBN 0-88192-586-1

• Hanson JR. The Chemistry of Fungi. 2008. Royal Society Of Chemistry. ISBN 0-85404-136-2

• Jennings DH, Lysek G. Fungal Biology: Understanding the Fungal Lifestyle. 1996. Bios Scientific Publishers Ltd, Guildford, UK. ISBN 978-1-85996-150-6

• Kirk PM, Cannon PF, Minter DW, Stalpers JA. Dictionary of the Fungi (an 10ú heagrán). CABI, Wallingford. 2008. ISBN 0-85199-826-7

• Taylor EL, Taylor TN. The Biology and Evolution of Fossil Plants. Prentice Hall, Englewood Cliffs, N.J. 1993. ISBN 0-13-651589-4