Bukwica zwyczajna
Systematyka[1] Domena eukarionty Królestwo rośliny Klad rośliny naczyniowe Klad Euphyllophyta Klad rośliny nasienne Klasa okrytonasienne Klad astrowe Rząd jasnotowce Rodzina jasnotowate Rodzaj bukwica
Nazwa systematyczna Betonica L.Sp. Pl. 573. 1 Mai 1753 Typ nomenklatoryczny Betonica officinalis L.
[2] Bukwica (Betonica L.) – takson roślin należących do rodziny jasnotowatych wyróżniany w randze rodzaju lub podrodzaju w obrębie rodzaju czyściec (Stachys). Obejmuje 10–15 gatunków występujących w Europie, zachodniej i środkowej Azji oraz w północnej Afryce[3].
Morfologia
- Pokrój
-
Byliny z liśćmi skupionymi głównie w rozecie przyziemnej i nielicznymi liśćmi łodygowymi.
- Kwiaty
- Podobne do kwiatów roślin z rodzaju czyściec. Podobnie zebrane są w nibyokółki tworzące kłosokształtny kwiatostan na szczycie pędu. Kielich 5-ząbkowy, rurkowaty lub dzwonkowaty. Korona grzbiecista i zrosłopłatkowa. W przeciwieństwie do czyścca – górna warga korony spłaszczona, rurka korony wydłużona i zwykle bez pierścienia włosków wewnątrz, pylniki niemal równoległe[3].
Systematyka
- Uwagi taksonomiczne
Rodzaj często nie jest wyodrębniany, lecz włączany jako podrodzaj Betonica (L.) Bhattacharjee do rodzaju czyściec (Stachys)[4][5]. Pozycja taksonomiczna tej grupy roślin nie jest ustalona i wciąż podlega debacie. Badania molekularne wskazują na bazalną i odrębną pozycję roślin z grupy Betonica w stosunku do pozostałych roślin z rodzaju Stachys[6][7][8], przemawiają za tym także wyniki analiz biochemicznych[9] i z zakresu morfologii (odrębna budowa włosków)[10].
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)
Jako podrodzaj w obrębie rodzaju Stachys zaliczany jest do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae) Lindl., która jest jednym z kladów w obrębie rzędu jasnotowców (Lamiales) Bromhead z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych[1].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Lamianae Takhtajan, rząd jasnotowce (Lamiales Bromhead), podrząd Lamiineae Bessey in C.K. Adams, rodzina jasnotowate (Lamiaceae Lindl.), podplemię Betonicinae Dumort., rodzaj bukwica (Betonica L.)[11].
- Gatunki flory Polski[12]
Przypisy
-
↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-31].
-
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-22].
-
↑ a b Bogumił Pawłowski (red.): Flora Polska. Tom XI. Warszawa, Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967, s. 112.
-
↑ Betonica. W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-05-31].
-
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-12-27].
-
↑ Ekrem Dündar, Ekrem Akçi̇çek, Tuncay Di̇rmenci̇, Şaki̇r Akgün. Phylogenetic analysis of the genus Stachys sect. Eriostomum (Lamiaceae) in Turkey based on nuclear ribosomal ITS sequences. „Turk. J. Bot.”. 37, s. 14-23, 2013.
-
↑ Bendiksby M., Thorbek L., Scheen A-C, Lindqvist C, Ryding O.. An updated phylogeny and classification of Lamiaceae subfamily Lamioideae. „Taxon”. 60, s. 471-464, 2011.
-
↑ Scheen A-C, Bendiksby M., Ryding O. Mathiesen C., Albert V.A., Lindqvist C.. Molecular phylogenetics, character evolution, and suprageneric classification of Lamioideaea (Lamiaceae). „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 97, s. 191-217, 2010.
-
↑ E. Radnai, A. Dobos, K. Veres, L. Tóth, I. Máthé, G. Janisák, G. Blunden: Essential Oils in Some Stachys Species growing in Hungary. W: ISHS Acta Horticulturae 597: International Conference on Medicinal and Aromatic Plants (Part II) [on-line]. [dostęp 2018-07-16].
-
↑ Giuliani C., MAleci Bini L.. Glandular trichomes as further differential characters between Stachys subgenus Betonica (L.) Bhattacharjee and Stachys subgenus Stachys. „Plant Biosystems”. 146, s. 1-8, 2012. DOI: 10.1080/11263504.2012.663810.
-
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Betonica (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-22].
-
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
